نااطمینانی و کم‌رمقی
واکاوی شش‌ماهه بازارها در گفت‌وگو با اویس باقری
طبق نظر کارشناسان اقتصادی بازارها در شش ماه گذشته همچنان ناآرام و نااطمینان بوده‌اند. اگرچه انتظار می‌رفت که با توافق نهایی بر سر احیای برجام از نااطمینانی‌ها و تردیدها کاسته شود اما ابهامات همچنان پُررنگ‌اند و همین مساله بر بازارها سایه افکنده است. در میان بازارها، بازار سهام نسبت به سایر بازارها کم‌رمق‌تر بوده و عایدی کمتری داشته و بعضاً سرمایه‌گذاران را با زیان روبه‌رو کرده است. بازار مسکن نیز از میان همه بازارها با بازدهی بیشتری در شش ماه ابتدای سال روبه‌رو بود اما نکته حائز اهمیت در همه بازارها این است که تورم از همه آنها پیشی گرفته است. در این زمینه اویس باقری، تحلیلگر بازارها می‌گوید با تردید می‌توان گفت، بازارها با ثبات خفیفی همراه بوده‌اند. او تاکید دارد این ثبات به منزله رونق بازارها نیست، چرا که هنوز شرایط نااطمینانی در ثبات بازارها اثرگذار بوده است. از دید او بازارها همچنان کم‌رمق‌اند. مشروح گفت‌وگو با اویس باقری را در ادامه می‌خوانید.
♦♦♦
بسیاری از کارشناسان با اشاره به نااطمینانی‌ها و ناآرامی‌ها در بسیاری از بازارها، تاکید دارند بازارها با وجود حرکت در مسیر افزایشی، همچنان از تورم جا می‌مانند، شما عملکرد بازدهی بازارها را در شش ماه گذشته چطور ارزیابی می‌کنید؟
بازارهای مالی پس از پشت سر گذاشتن شرایط رکودی محسوس، سرانجام در شش‌ماه ابتدایی سال 1401 با ثبات خفیفی همراه شدند اما این ثبات به منزله رونق در این بازار نبوده است، چراکه هنوز شرایط نااطمینانی در ثبات بازارها اثرگذار بوده و همین مساله این بازارها را همچنان کم‌رمق جلوه می‌دهد.
کدام‌یک از بازارهای داخلی عایدی کمتری داشتند و به نوعی در کدام بازارها در انتهای دوره شش‌ماهه سرمایه‌گذاران بعضاً با زیان هم همراه شدند؟
در بازارهای مالی داخلی به ویژه در بازار سرمایه ایران از ابتدای سال با توجه به حذف ارز 4200تومانی برای مواد غذایی و دانه‌های روغنی، ثبات و رونق نسبی وارد این بازارها شد اما پس از رشدی حدوداً دوماهه و مجدداً با اتمام این رشد، این بازارها به حالت عادی خود بازگشت و در اکثر شرکت‌ها با توجه به تورم و افزایش بهای تمام‌شده، میزان حاشیه سود تا حد قابل توجهی با کاهش همراه بود. در ابتدای سال شاخص کل بورس تهران از 1.390.859 واحد به 1.424.490 واحد در یک ماه گذشته رسید اما در حال حاضر این شاخص مجدداً با کاهش همراه بوده و به 1.355.240 واحد در پایان شهریور رسید که معادل 56/2 درصد افت است. البته از میان شاخص‌ها، شاخص کل هم‌وزن برخلاف شاخص کل بورس در ابتدای سال از 350.545 واحد به 395.678 واحد رسید که معادل 88/12 درصد رشد است.
با توجه به تحلیل‌هایی که ارائه شده به باور شما کدام یک از بازارها عملکرد بهتری را به ثبت رساندند؟
نرخ تورم بازار مسکن در فروردین سال ۱۴۰۱ از یک طرف با ادامه روند تخلیه حباب قیمتی و از طرف دیگر با رشد نسبی قیمت در معاملات قطعی مواجه بود. در این بازار نرخ‌های پیشنهادی کانال ۵۰ میلیون تومان را از دست داد و از ۵۰ میلیون و ۷۷۶ هزار تومان در هر مترمربع به ۴۹ میلیون و ۹۶۵ هزار تومان رسید که افت 6/1 درصدی را نشان می‌دهد.
اما نرخ‌های قطعی بر اساس وزن‌دهی به مناطق با توجه به تعداد معاملات صورت‌گرفته از افزایش 7/3 درصدی حکایت دارد؛ به‌طوری که بررسی غیررسمی معاملات صورت‌گرفته گویای آن است که میانگین قیمت‌های قطعی از متری 7/33 میلیون تومان در اسفند ۱۴۰۰ به متوسط 1/34 میلیون تومان در فروردین ۱۴۰۱ رسید. این در حالی است که بانک مرکزی میانگین قیمت هر مترمربع مسکن شهر تهران در اسفند سال گذشته را 1/35 میلیون تومان در هر مترمربع اعلام کرد.
عرضه مسکن در بهار امسال کاهش یافت. در حالی که تقاضای آن رشد کرده است. این شرایط چگونه بازار مسکن را متاثر کرده است؟
عرضه مسکن در فروردین امسال ۳۱ درصد نسبت به اسفند پارسال کاهش یافت. از طرف دیگر تقاضای خرید ملک با رشد مواجه شد. تغییرات میزان بازدید آگهی‌ها که شاخصی برای تمایل به خرید مسکن محسوب می‌شود افزایش 8/9 درصدی را نسبت به اسفند سال گذشته نشان می‌دهد.
در اردیبهشت سال 1401 میزان تورم شش‌درصدی به ثبت رسید. این بدان معناست که متوسط قیمت هر مترمربع مسکن در شهر تهران در اردیبهشت به 36 میلیون و 300 هزار تومان رسید که حدود دو میلیون تومان بیشتر از متوسط قیمت هر مترمربع مسکن شهر تهران در فروردین 1401 است. این میزان تورم ماهانه در واقع چند برابر بیشتر از متوسط تورم ماهانه مسکن در فاز پساجهش یعنی در سال 1400 است.
در خرداد سال 1401 نرخ تورم ماهانه مسکن در مقایسه با خرداد سال گذشته برای خانوارهای ایرانی نزدیک به ۳۲ درصد و در یک ماه گذشته 3/2 درصد بود که البته آمارها افت هشت‌درصدی شتاب تورم ماهیانه این بخش را نشان می‌دهند. بازار مسکن در کل کشور، سومین ماه از سال جاری را با رشد 3/2درصدی قیمت نسبت به ماه گذشته پشت سر گذاشت. در تیر سال 1401 میزان تورم بخش مسکن به 3/8 درصد رسید. در مرداد 1401 قیمت مسکن به دلیل احتمال احیای برجام اندکی کاهش یافت و در قیاس با ماه پیش، کاهش 5/6درصدی داشت. شاخص قیمت آپارتمان‌های مسکونی در شهر تهران به عدد 7/154 در مرداد رسید که در قیاس با ماه گذشته، کاهش داشت. تورم ماهانه قیمت مسکن نیز کاهش داشت و به 8/1 درصد رسید. تورم نقطه‌به‌نقطه نیز در مورد قیمت مسکن کاهش یافت (منظور از تورم نقطه‌به‌نقطه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت نسبت به ماه مشابه در سال گذشته است).
با بررسی تورم نقطه‌به‌نقطه در مرداد سال ۱۴۰۱، متوجه می‌شویم که تورم نقطه‌به‌نقطه قیمت مسکن در تهران به عدد 0/44 درصد رسید. در حالی که این تورم در مقایسه با ماه پیش که 2/45 درصد بود، کاهشی برابر با 2/1 واحد درصد داشت. همچنین نرخ تورم سالانه نیز با افزایش روبه‌رو بود (منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به سال جاری، نسبت به شاخص دوره مشابه در سال گذشته است).
نرخ تورم سالانه مرداد برای خانه‌های مسکونی شهر تهران به 4/28 درصد رسید که در قیاس با ماه قبل 1/27 درصد بود و حدود 3/1 درصد افزایش داشت. در شهریور 1401 نرخ تورم در بخش مسکن به‌طور تقریبی دو درصد پیش‌بینی شد.
بسیاری از کارشناسان با اشاره به شرایط تورم‌زا در اقتصاد تاکید دارند که با تداوم این مسیر، بازارها نیز در یک شرایط نامطمئن همچنان در سیکل افزایش به سر خواهند برد. با توجه به اهرم اثرگذار تورم بر بازارها، ارزیابی شما از بررسی روند تورم در شش ماه گذشته چگونه است؟
نرخ تورم در فروردین سال ۱۴۰۱ به 3/3 درصد رسید که در مقایسه با ماه قبل، 0/2 واحد درصد افزایش داشت (منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل است). تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب 9/4 درصد و 5/2 درصد بود. این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری 2/3 درصد است که نسبت به ماه قبل 0/2 واحد درصد افزایش داشت، همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی 0/4 درصد بوده که نسبت به ماه قبل 4/2 واحد درصد افزایش داشت. نرخ تورم در اردیبهشت سال 1401 نیز به 5/3 درصد رسید که در مقایسه با ماه قبل، 2/0 درصد افزایش داشت. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب 3/3 درصد و 7/3 درصد بود. نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری 7/3 درصد است که نسبت به ماه قبل 5/0 واحد درصد افزایش داشت.
همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی 8/2 درصد بود که نسبت به ماه قبل 2/1 واحد درصد کاهش داشت. نرخ تورم ماهانه خرداد ۱۴۰۱ به 2/12 درصد رسید که در مقایسه با ماه قبل، 7/8 واحد درصد افزایش داشت. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب 4/25 درصد و 4/4 درصد بود. نرخ تورم ماهانه تیر سال ۱۴۰۱ به 6/7 درصد رسید که در مقایسه با ماه قبل، 6/4 واحد درصد کاهش داشت. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با افزایش 4/4 واحددرصدی به ۸۶ درصد و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش 1/0درصدی به 9/36 درصد رسید. نرخ تورم ماهانه مردادماه سال ۱۴۰۱ به 0/2 درصد رسید که در مقایسه با ماه قبل، 6/5 واحد درصد کاهش داشت. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب 4/1 درصد و 4/2 درصد بود. نرخ تورم ماهانه شهریورماه سال ۱۴۰۱ به 2/2 درصد رسید که در مقایسه با ماه قبل، 2/0 واحد درصد افزایش داشت. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب 1/2 درصد و 2/2 درصد بود. این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری 2/2 درصد است که نسبت به ماه قبل 2/0 واحد درصد افزایش داشت. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی 2/2 درصد بود که نسبت به ماه قبل 5/0 واحد درصد افزایش داشت.
با توجه به بررسی بازارهای کم‌عایدی و بعضاً زیان‌ده و بازارهای نسبتاً با‌رونق، ارزیابی کلی شما از عملکرد سایر بازارهای داخلی در شش ماه اخیر چیست؟
ببینید نرخ بهره بین‌بانکی در شش ماه اخیر با 5/1 درصد رشد از 64/20 به 94/20 رسید. نرخ سکه بهار آزادی نیز در شش ماه اخیر 12 درصد رشد داشت و از 995/11 میلیون تومان به 452/13 میلیون تومان رسید. در بازار داخل، هر گرم نرخ طلای 18 عیار نیز طی شش ماه اخیر تقریباً هشت درصد رشد داشت؛ از 235/1 میلیون تومان به 332/1 میلیون تومان رسید.
با توجه به اثرپذیری بازارهای داخل از بازارهای جهانی (نفت، طلا و کامودیتی‌ها)، عملکرد بازارهای جهانی را در شش ماه اخیر چگونه ارزیابی می‌کنید و چه اهرم‌هایی در این‌باره اثرگذار بوده‌اند؟
تحولات سیاسی در جهان به‌خصوص جنگ روسیه و اوکراین به رونق قابل توجه در بازارهای انرژی و افزایش قیمت نفت و گاز منجر شد. در حالی که قیمت نفت برنت در ابتدای سال 9/78 دلار به ازای هر بشکه بود، در هفته گذشته به 3/88 دلار به ازای هر بشکه رسید و در حال حاضر نیز حدوداً 93 دلار به ازای هر بشکه است. همچنین در ابتدای سال قیمت گاز طبیعی حدوداً 76/3 دلار به ازای هر مترمکعب بود اما در هفته گذشته به حدود 85/7 دلار و در حال حاضر نیز معادل 87/7 دلار به ازای هر مترمکعب رسید.
پیش‌بینی می‌شود با وجود فرا رسیدن فصل سرما این بازارها با رشد بیشتر در اروپا همراه باشند که قطعاً اثر خود را در بازارهای داخل هم می‌گذارد.
به نظر شما مهم‌ترین رخدادی که در شش ماه اخیر بازارهای جهانی را تحت‌تاثیر قرار داد و انتظار می‌رود کامودیتی‌ها همچنان از آن اثرپذیرند، چیست؟
یکی از مهم‌ترین تحولات شش‌ماهه اخیر بحث افزایش نرخ بهره ایالات‌متحده آمریکا بود که پیش‌بینی‌ها نشان می‌داد نرخ بهره تا 5/2 درصد افزایش یابد این در حالی است که این نرخ تا 25/3 درصد نیز افزایش یافته و با توجه به جلسات آتی پیش‌بینی می‌شود تا چهار درصد نیز افزایش یابد. نتیجه این تغییرات می‌تواند منجر به رکود قابل توجه در بازارهای جهانی کامودیتی‌ها به‌خصوص بازار فلزات گرانبها شود.
همچنین اوضاع نابسامان و رکود قابل توجه در بازار کامودیتی‌ها و کاهش رشد اقتصادی در دو ماه اخیر در کشور چین به عنوان مصرف‌کننده اصلی کامودیتی‌ها باعث کاهش چشمگیر تقاضا در این بخش به‌خصوص در بازار فلزات و معادن و همچنین بازار فلزات گرانبها نظیر بازار طلا بوده است.
در نتیجه در بازار کامودیتی‌ها می‌توان شرایط نزولی را همچنان پابرجا دانست. البته متاثر از چند عامل نظیر محدود بودن ظرفیت تولید و عرضه برخی کامودیتی‌ها و بالطبع افزایش تقاضا برای آنها یا محدودیت انبارهای آنان، می‌توان برای سال آتی پیش‌بینی رشد و رونق کرد اما در حال حاضر و تا ماه‌های آتی این پیش‌بینی رکودی خواهد بود.
