پیش‌خوری نفتی

  سردار خالدی: دولت سیزدهم از بررسی طرحی در دولت خبر می‌دهد که به تعبیر ساده قرار است به موجب آن مردم سرمایه‌های خود را به خرید نفت اختصاص دهند. هدف این طرح ایجاد بازار جدیدی برای سرمایه‌گذاری آحاد جامعه است تا افراد به‌جای خرید طلا و ارز یا سرمایه‌گذاری در زمین و مسکن، سرمایه خود را به خرید نفت خام اختصاص دهند و در بازار نفت سرمایه‌گذاری کنند. طرحی که مقامات دولت سیزدهم به آن اشاره می‌کنند «اوراق گواهی سپرده کالایی» نام دارد که شورای عالی بورس آن را در خرداد سال 93 به عنوان ابزار مالی قانون بازار اوراق بهادار تصویب کرده است. هرچند طراحی‌کنندگان «اوراق گواهی سپرده کالایی» تاکید دارند که ایده آنها با «فروش اوراق سلف نفتی» متفاوت است اما شواهد نشان می‌دهد این طرح نیز به عنوان ابزاری جدید در دولت اول حسن روحانی به تصویب رسیده است.

پیش از این در مرداد 1399 قرار بود اوراق سلف نفتی در یکی از بورس‌های کالایی (بورس کالا یا بورس انرژی) عرضه شود اما مخالفان سیاسی دولت حسن روحانی به این طرح برچسب پیش‌خور شدن منابع زدند و دولت را از اجرای آن منصرف کردند. استدلال این بود که دولت برای تامین کسری بودجه خود می‌خواهد منابع آینده را بفروشد.

گواهی سپرده کالایی، اوراق بهادار مبتنی بر کالاست و دارنده آن، مالک مقدار معینی از کالاست. پشتوانه آن نیز بیجک (قبض انبار) است که توسط انبارهای مورد تایید بورس‌های کالایی (بورس کالا یا بورس انرژی) صادر می‌شود. با انتشار اوراق به روش گواهی سپرده کالایی، شرکت‌های حقوقی و افراد حقیقی و آحاد جامعه می‌توانند این اوراق را خرید و فروش کنند.

طراحان اوراق گواهی سپرده فرآورده‌های نفتی در دولت سیزدهم تاکید دارند، در طرح اوراق نفتی جدید، علاوه بر نفت موجود در مخازن نفتی کشور، قرار است منابع قابل استحصال نفت کشور پشتوانه ارائه گواهی سپرده کالایی نیز باشد.

اینکه گواهی‌های سپرده کالایی ارائه‌شده چه تاریخ انقضایی دارد و در چه پلت‌فرمی قرار است قابل دادوستد شود و هر برگ، مؤید چه‌مقدار نفت است، جزئیاتی است که هنوز از سوی شرکت ملی نفت ایران اعلام نشده است. البته خبرگزاری تسنیم گزارش داده، جزئیات طرح در جلسات کارشناسی بین شرکت ملی نفت، بورس انرژی و وزارت اقتصاد در حال نهایی‌سازی است و در آینده‌ای نزدیک قرار است مراسم رونمایی از این طرح، با حضور وزرای اقتصاد و نفت برگزار شود.

در پرونده این هفته می‌خواهیم طرح نفتی دولت سیزدهم را مورد ارزیابی قرار دهیم و از صاحب‌نظران بپرسیم که دولت چه هدفی از عرضه اوراق گواهی سپرده کالایی در سر دارد؟ این طرح چه کمکی به دولت می‌کند و در نهایت اینکه عرضه این اوراق به سود کیست؟