سرمایه در خطر

ابراهیم علیزاده: «جمهوری اسلامی ایران با وجود فشارهای بین‌المللی، امن‌ترین و قدرتمندترین کشور منطقه است»، « امن‌ترین مرزها، مرزهای ایران است»، «ایران امن‌ترین راه دسترسی به بازار 600 میلیون‌نفری خاورمیانه است»، «ایران به دلیل سیاست‌های موفق داخلی و خارجی، امن‌ترین کشور خاورمیانه برای سرمایه‌گذاری اقتصادی و تجاری است». اینها جملات یک مقام دولتی، یک مقام نظامی، یک مقام بخش خصوصی و یک مقام خارجی است. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در زمستان سال گذشته، امیرکیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش در تابستان امسال، غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران در پاییز سال گذشته و دنی عنان، سفیر دانمارک در ایران در بهار سال گذشته این سخنان را بیان کرده‌اند. با این حال در همین مدت بهار سال گذشته تاکنون حمله تروریستی داعش به ساختمان مجلس شورای اسلامی و حرم امام خمینی (ره) با  ۱۷ شهید، حمله به مراسم گرامیداشت هفته دفاع مقدس (رژه نظامی) در اهواز با  ۲۵ شهید و حادثه تروریستی چابهار با دو شهید رخ داده است. تردیدی نیست که مخالفان و دشمنان خارجی کشور سعی می‌کنند از طریق انفجارهای تروریستی ایران را ناامن جلوه دهند.

از نگاه بسیاری، امنیت یکی از کالاهای عمومی محسوب می‌شود که حاکمیت عرضه آن را پذیرفته و تا امروز با هزینه زیاد و باکیفیت نسبتاً قابل قبول آن را عرضه کرده است. اما اگر امنیت که پیش از این کالایی باکیفیت بوده با افت کیفیت مواجه شود، چه اتفاقاتی برای اقتصاد ایران رخ می‌دهد؟ یحیی آل‌اسحاق، رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران معتقد است: «رابطه میان اقتصاد و امنیت یک رابطه کاملاً مستقیم است. یعنی به همان نسبت که امنیت به معنای وسیع آن برقرار باشد، زمینه رشد و توسعه اقتصاد فراهم است و به همان نسبت که جای خالی امنیت در کشور احساس شود، رشد بالا و توسعه پایدار ممکن نخواهد بود.» وی در شماره 244 تجارت فردا گفته است: «اقتصاد امن، یعنی اینکه عوامل موثر بر اقتصاد از هرگونه تهدیدی به دور باشد و هیچ چیزی آن را تهدید نکند. اگر امنیت نباشد یا به هر دلیلی اشکال مختلف امنیت در کشور افول کند، سریعاً منحنی توسعه اقتصادی تغییر جهت می‌دهد.» پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران نیز در شماره 268 تجارت فردا عنوان کرده که «وقتی امنیت در مخاطره قرار می‌گیرد طبیعتاً اقتصاد مجالی برای طرح ادعای خود ندارد.»

جدای از اینکه ممکن است اقتصاد از افت کیفیت امنیت آسیب ببیند، آیا امکان دارد خودش هم در این اتفاق نقشی داشته باشد؟ نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران در بیان اهمیت توجه به بحران بیکاری بیان کرده است: «امروز از هر چهار جوان تحصیل‌کرده، حداقل یک نفر بیکار است و این یعنی تهدید امنیتی.» به گفته علیرضا رحیمی، عضو هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی (در شماره 257 تجارت فردا) نارضایتی ممکن است در تضعیف امنیت ملی نقش ایفا کند. او گفته است: «به صورت زنجیره‌وار نهایتاً هر رضایتی در مردم ایجاد می‌شود به معنای تقویت امنیت ملی است و هر نارضایتی هم که شکل می‌گیرد تضعیف امنیت ملی است.» با وجود چنین مسائلی اگر کیفیت امنیت کمی دچار نوسان شود، باید منتظر وقوع چه اتفاقاتی در اقتصاد ایران باشیم؟