انجماد «بیکاری»

  ابراهیم علیزاده: ثبات نرخ بیکاری؛ شاید این عبارت بهترین توصیف بازار کار کشور در سال 97 باشد. 7 /11 درصد آخرین نرخ بیکاری اعلام‌شده در سال 97 است. مربوط به دوره پاییز این سال که نسبت به پاییز سال 96 هیچ تغییری نداشته است. با توجه به آخرین نرخ رشد اعلامی مرکز آمار برای اقتصاد ایران که به یک درصد هم نمی‌رسد شاید ثبات نرخ بیکاری و کاهش نیافتن آن چندان هم دور از پیش‌بینی نبود. با این حال با توجه به پیش‌بینی نرخ رشد منفی تا پایان این سال توسط مرکز پژوهش‌های مجلس حتی شاید در زمستان این سال وضعیت بیکاری از پاییز هم نگران‌کننده‌تر باشد. با این حال کاهش نیافتن نرخ بیکاری در حالی بود که در این سال تا پایان پاییز بیش از 600 هزار نفر بر تعداد شاغلان کشور افزوده شد. در پاییز سال 96 تعداد شاغلان کشور 3 /23 میلیون نفر بوده که در پاییز سال 97 این تعداد به 9 /23 میلیون رسید. در همین دوره افزایش بیش از 600 هزارنفری تعداد شاغلان کشور، تعداد متقاضیان جدید بازار کار نیز به همین میزان بوده است. در واقع به همان میزان که در سال 97 به تعداد جمعیت فعال کشور اضافه شده، به جمعیت شاغلان کشور هم افزوده شده است. همزمان با این اتفاق نرخ بیکاری نیز تغییری نداشته است. در مورد تعداد بیکاران کشور هم همچنان تعداد همان بیش از 1 /3 میلیون‌نفر است. از نظر جنسیتی نیز همان‌طور که در بخش تعداد جمعیت جدید فعال بازار کار سهم مردان و زنان هرکدام 50 درصد است در بخش شاغلان جدید نیز همین وضعیت مشاهده می‌شود. با این حال با توجه به اینکه تعداد زنان نسبت به مردان کمتر است این میزان اشتغال جدید هرچند در بخش مردان نتوانسته تغییر قابل توجهی به وجود آورد اما در نرخ بیکاری زنان یک درصد از این میزان را کاسته است.

وجود نرخ مشارکت 5 /40درصدی و تعداد 27 میلیون‌نفری جمعیت فعال نیز نشان می‌دهد در پاییز امسال بازار کار ایران از این نظر در بالاترین سطح ممکن طی دهه‌های اخیر قرار گرفته است. شاخصی که نشان می‌دهد همچنان افراد امیدوارانه به بازار کار نگاه می‌کنند و برای یافتن شغلی وارد این بازار می‌شوند. با توجه به اشتغال صددرصدی همه تازه‌واردهای بازار کار بنابراین تداوم صعودی بودن این روند چندان دور از ذهن نیست و احتمالاً در آینده نیز این روند حفظ شود. اما برای کاهش نرخ بیکاری به نظر می‌رسد اقتصاد ایران بیشتر از این میزان که در امسال شغل اضافه شده، نیاز دارد. علاوه بر این، آمارهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل به کل بیکاران کشور به بیش از 40 درصد می‌رسد. این در حالی است که تنها از حدود 24 درصد از کل شاغلان کشور، افراد فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها هستند. در واقع هرچند مشاغل کشور متناسب به مشاغل نیازمند تحصیلات دانشگاهی نیست و تنها تصدی یک‌چهارم مشاغل نیاز به تحصیلات دارد اما حدود دوچهارم بیکاران کشور تحصیل‌کرده هستند. اما آیا این تناسب‌ها و ویژگی‌های جدید بازار کار در سال جدید مدنظر سیاستگذاران قرار خواهد گرفت؟