گروکشی

  ابراهیم علیزاده: «میانگین جهانی نیروی انسانی برای تولید یک میلیون تن ذوب آهن هزار نفر است، فرض بگیریم در ایران برای هر یک میلیون تن تولید 1500 نفر نیروی کار نیاز داریم، در حال حاضر ذوب آهن سه میلیون تن تولیدی دارد و باید 4500 نفر نیروی کار داشته باشد اما در حال حاضر 16 هزار نفر در این کارخانه کار می‌کنند.» این مشکلی که محسن کوهکن‌ریزی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اردیبهشت‌ماه امسال در گفت‌وگویی با خانه ملت بیان کرده بود تنها مختص یک صنعت نیست. آذرماه امسال نیز سعید باستانی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس آماری داد که نشان می‌دهد این وضعیت در صنعت خودرو به مراتب بدتر است. به گزارش تسنیم این نماینده مجلس گفته است: «گروه خودروسازی سایپا حدود 11 هزار پرسنل مازاد و ایران‌خودرو هم 13 هزار پرسنل مازاد دارد.» به گفته او، این دو خودروساز سالانه حدود هزار و 100 میلیارد تومان حقوق به همین پرسنل مازاد پرداخت می‌کنند. زمستان دو سال قبل نیز محمدعلی نجفی، مشاور وقت رئیس‌جمهوری درباره این موضوع آمارهای مشابه باستانی را اعلام و بیان کرده بود: «اکنون در یک بنگاه اقتصادی مانند ایران‌خودرو ۱۲ هزار نفر نیروی انسانی مازاد وجود دارد؛ شرکت خودروسازی سایپا نیز همین وضعیت را دارد.» وی که در چهاردهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت سخن می‌گفت، عنوان کرده بود: «خویشاوندسالاری، پارتی‌بازی و نبود یک سیستم مناسب برای تربیت مدیران در بخش‌های دولتی، غیردولتی و شبه‌دولتی از اشکالات و چالش‌های مهم نظام مدیریت در کشور است.» اما این مساله در آن مشکل نیروهای مازاد چقدر نقش دارد؟ پیش از این از وزرای کابینه دولت نیز هرچند کمتر کسی درباره نیروهای مازاد بخش‌های عمومی یا بنگاه‌ها صحبت کرده بود اما وجود مشکلی مشابه آن در وزارت نفت، گلایه بیژن زنگنه را به همراه داشت. وی اعلام کرده بود: «وزارت نفت ۲۲۰ هزار نیرو دارد، در حالی که با ۷۰ هزار نیرو هم اداره می‌شود و نمی‌توان حتی یک نفر از آنها را جابه‌جا کرد، چراکه سفارشی استخدام شده‌اند.» به نظر می‌رسد ریشه وجود نیروهای مازاد در بنگاه‌های صنعتی هم مشابه همان است که در یک ارگان دولتی مانند وزارت نفت بوده است. احمد امیرآبادی‌فراهانی، عضو هیات رئیسه مجلس ششم بهمن‌ماه امسال در برنامه تلویزیونی «حالا خورشید» از رانت‌های مختلف در شرکت‌های خودروسازی گلایه و سپس از آمارهای عجیبی رونمایی کرد. به گفته این عضو هیات‌رئیسه مجلس، «یک نماینده ۳۰۰ کارگر به ایران‌خودرو معرفی کرده است! همچنین هشت هزار نفر از کارگران خودروسازی را نمایندگان مجلس معرفی کرده‌اند». آیا این روند نشان می‌دهد صنایع بزرگ ایران در تیول سیاستمداران و افراد صاحب نفوذ درآمده‌اند؟ این اتفاق از چه دوره زمانی در اقتصاد ایران شروع شده است؟ آیا این اقدام همزمان با آغاز اقداماتی موسوم به خصوصی‌سازی رخ داده است؟ با وجود چنین روندی چگونه می‌توان به اصلاح این وضعیت امیدوار بود؟ در صورت اصلاح نشدن این روند چقدر ممکن است اتفاقاتی مانند ماجراهای شرکت هفت تپه رخ دهد که به گفته غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان نیروهای مازاد یکی از مهم‌ترین عوامل این بحران بوده است.