پلمب اقتصاد
چرا همه به خود اجازه می‌دهند کسب‌وکارها را تعطیل کنند؟
صدف صمیمی: در چند ماه گذشته، کسب‌وکارهای خرد محل برخی از مناقشاتِ میان مردم و حاکمیت شدند. چون کودک خردسالی که دو دستش را پدر و مادرش به دو سو می‌کشند، مردم از یک‌سو و دولتمردان از سوی دیگر برایشان چالش‌های جدی رقم زدند. روزهای ابتدایی اعتراضاتی که به دنبال درگذشت مهسا امینی در شهرهای مختلف کشور شکل گرفت، اینترنت به مدت چند هفته با قطعی خودخواسته دولت مواجه شد و سپس تصمیم‌گیران با کاهش پهنای باند و سرعت اینترنت، چند اپلیکیشن و پیام‌رسان خارجی را که به محل کسب بدل شده بودند فیلتر کردند. در همین راستا بسیاری از کسب‌وکارهای اینترنتی بزرگ، کوچک و خانگی با مشکل جدی و مهمی مواجه شدند و آن از دست دادن «پلت‌فرم فروش» کالا و خدماتشان بود.
چندی بعد از این ماجرا، از اعتراضات سراسری سخن گفته شد. مطرح‌کنندگان این ایده معتقد بودند مغازه‌داران باید در حمایت از اعتراضات صورت‌گرفته، با بسته نگه‌داشتن چندروزه محل کسبشان، آنها را همراهی کنند. این موضوع فقط به مغازه‌داران مربوط نمی‌شد، بلکه فروشگاه‌های اینترنتی هم مخاطب این کمپین بودند. کار به جایی رسید که طراحان این ایده، بحث تحریم کسب‌وکارهایی را که به این امر نپیوستند هم بیان کردند. با یک نگاه اجمالی می‌توان گفت احوال بازار با فاکتور گرفتن شاخص‌های تورم، رکود، دستمزد و عیدی نامتناسب با شرایط اقتصادی فعلی، در شب عید وضعیت بهتری را نسبت به آن ماه‌ها تجربه کرد. اما درست با آغاز روزهای سال جدید، مسوولان در واکنش با آنچه بی‌حجابی و ناهنجاری‌خواندنش اعلام کردند هر فروشگاهی که به زنان بی‌حجاب کالا و خدمت ارائه کند، «پلمب» شده و صاحب کسب‌وکار مجبور به پرداخت جریمه‌هایی می‌شود. این خبر با انتقادهای فراوانی روبه‌رو شد. عده‌ای آن را از منظر سیاسی و دیگرانی با دید اجتماعی تحلیل کردند. اما اقتصاددان‌ها فرصتی پیدا کردند که مجدد به هویت اصلی کسب‌وکارهای خرد اشاره کنند. از نظر برخی از آنان این‌بار دولت و قانونگذار فقط به او نگفت که چه کالایی را در چه زمانی و با چه قیمتی عرضه کند؛ بلکه خواهان فیلتر کردن مشتری‌ها هم شد. انتخاب گزینشی مشتریان برای مغازه‌دار امکان‌ناپذیر است؛ چرا که ماهیت کسب‌وکار او فروش خدمت و کالا به هر کسی است که خواهانش است. از هر دو سوی ماجرای مطرح‌شده «مرغ عزا و عروسی» کسب‌وکارهایی بودند که چاره‌ای جز تمکین قانون و چشم بستن از خواست مشتری‌هایشان نداشتند. در شرایطی که بازار به واسطه سیاست‌های غلط اقتصادی از رونق افتاده و چشم‌انداز روشنی هم از آینده دسترس نیست؛ جای سوال دارد که چرا چنین برخوردهای قهری و سنجیده‌نشده‌ای با کسب‌وکارها صورت می‌گیرد؟ جواب ضرر و زیان آن رستوران‌ها، شیرینی‌فروشی‌ها، فروشگاه‌ها و پاساژهایی را که به گواه اخبار رسمی در این ایام پلمب شدند چه کسی خواهد داد؟
