فراتر از بحران
چه بحران‌هایی ایران را تهدید می‌کند؟
آیسان تنها: جهان دیگر مانند گذشته امن نیست. این اعتراف گزارش‌های منتشرشده اخیر از سوی نهادهای بین‌المللی است. می‌گویند سه عامل درگیری با تبعات گسترش بیماری همه‌گیر کووید 19، جنگ روسیه و اوکراین و در عین حال تغییرات اقلیمی شرایطی را رقم زده که به موجب آن روزهای بهتری پیش‌روی جهانیان نیست. افق پیش‌رو از مرگ زودتر، تحصیلات کمتر و کاهش درآمد افراد خبر می‌دهد. اینها یعنی جهان پیش رو برای ساکنانش در هاله‌ای از ناامنی و نااطمینانی قرار دارد. گزارش سال جاری شاخص توسعه انسانی هم نشان می‌دهد که ارزش شاخص توسعه انسانی جهانی (HDI) برای دو سال متوالی کاهش یافته است. در رتبه‌بندی HDI وضعیت ایران قابل توجه است. ایران در جایگاه 76 ایستاده و این یعنی نزول رتبه برای چهار سال متوالی. وقتی درباره جهان پیش‌رو و نااطمینانی‌هایش سخن می‌گوییم باید بدانیم که اوضاع برخی کشورها از برخی دیگر بدتر است. بسیاری از کشورهای کم‌درآمد پیشتر هم که جهان در افق آرام و امنی می‌زیست چندان روی آرامش به خود نمی‌دیدند. حالا اما گزارش‌ها حاکی از آن است که اوضاع در این کشورها بیش از سایرین رو به وخامت می‌رود. آن‌گونه که بانک جهانی هم گزارش داده در جریان بحران غذا، افزایش قیمت مواد غذایی تاثیر بیشتری بر مردم کشورهای با درآمد پایین و متوسط دارد چرا که این کشورها سهم بیشتری از درآمد خود را نسبت به کشورهای با درآمد بالا صرف غذا می‌کنند.
مصائب تورم
تا پیش از کرونا جهان مشکل تورم را تا حدود قابل توجهی حل کرده بود ولی اکنون تورم برگشته است. بانک جهانی چندی پیش گزارشی با عنوان «بازگشت تورم جهانی» آورد: تورم به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است و ثابت شده که سرسخت‌تر و پایدارتر از آن چیزی است که بانک‌های مرکزی بزرگ در ابتدا تصور می‌کردند. صندوق بین‌المللی پول هم در تازه‌ترین گزارش خود درباره چشم‌انداز اقتصاد جهانی آورده است: «تورم سال جاری در اقتصادهای پیشرفته 6 /6 درصد و در اقتصادهای در حال توسعه 5 /9 درصد پیش‌بینی می‌شود.» برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که تورم در افق پیش‌رو می‌تواند ظرفیت اعتراضات در کشورها را گسترش دهد. در حالی در گزارش‌های جهانی تجربه تورم‌های در آستانه 10درصدی برای کشورهای در حال توسعه بحران‌زا تعبیر می‌شود که ایران برای سال‌های متوالی با تورم‌های دورقمی فزاینده دست‌وپنجه نرم می‌کرده است. در سال گذشته تورم کل در ایران 40 درصد و تورم خوراکی‌ها بیش از 50 درصد گزارش شده است. این در حالی است که به گفته کارشناسان اقتصادی سیاست‌های مهار تورم دولت نیز بعضاً متناقض بوده و چشم امید چندانی بر ثمربخش بودن این سیاست‌ها نمی‌توان داشت. سوال این است که با توجه به چشم‌انداز نااطمینانی و ناامنی در جهان چه افقی برای ایران وجود دارد؟ در این پرونده تلاش داریم وضعیت ایران و تاثیرپذیری آن از بحران‌های جهانی را بررسی کنیم.
