جراحی زیبایی

  رضا طهماسبی: شامگاه 20 فروردین 1397 سیاست ارزی کشور در مسیر تازه‌ای قرار گرفت؛ ارز با یک قیمت دستوری آن هم پایین‌تر از نرخ تعادلی بازار، تک‌نرخی شد؛ در حالی که نرخ ارز در همان 20 روز نخست سال 1 /19 درصد رشد کرده بود. دولت دوازدهم که احتمالاً هنوز باور نداشت آمریکا در کمتر از یک ماه آینده (18 اردیبهشت) از برجام خارج شده و تحریم‌ها را مجدد فعال می‌کند، قیمت دلار را در روزی که در بازار از شش هزار تومان هم گذر کرده بود، تنها 4200 تومان تعیین کرد.

اتفاقاً این تصمیم بد، بسیار قاطعانه و سختگیرانه بود. معاون اول وقت رئیس‌جمهور اعلام کرد هرگونه خرید و فروش ارز با قیمتی غیر از 4200 تومان قاچاق محسوب می‌شود، دولت تمام نیازهای فعالان اقتصادی، مسافران، دانشجویان و محققان، بیماران و... را با همین نرخ تامین می‌کند و حتی سود سرمایه‌گذار خارجی نیز بر اساس همین قیمت خواهد بود. ارسال این حجم از سیگنال غلط به آحاد اقتصادی در عرض تنها چند دقیقه در تاریخ اقتصاد ایران کم‌نظیر بود.

سیاست غلط تخصیص ارز 4200تومانی برای همه نیازها و سپس با یک تعدیل گسترده برای کالاهای اساسی، از ابتدا مورد انتقاد بود و آثار منفی آن از رانت و فساد گرفته تا تضعیف تولید به سرعت آشکار شد اما حذف و برچیدن آن به هیچ‌وجه به سادگی وضع آن نبود. بنابراین دولت دوازدهم در سه سال بعد و دولت سیزدهم در یک سال شروع با وجود انتقادها همچنان آن را ادامه دادند تا در نهایت برابر پیش‌بینی‌ها، کفگیر به ته‌ دیگ خورد و شرایط داخلی و خارجی متاثر از اتفاقات بازارهای جهانی و جنگ روسیه و اوکراین آنقدر حلقه را تنگ کرد که عملاً امکان تداوم آن برای دولت ناممکن شده و دولت سیزدهم به اجبار مجبور به حذف آن در پوشش برنامه «جراحی اقتصاد» شد.

دولت در برنامه جراحی خود نه قیمت‌ها را آزاد کرده و نه راهی که در پیش گرفته به ثبات بیشتر بازار و اقتصاد کلان کشور منتهی می‌شود. دولت به یکباره و غافلگیرانه سطح قیمت برخی کالاهای اساسی را جهش داده و در سطحی بالاتر تعیین و تثبیت کرده و به همان شدت دولت قبل در زمان تعیین نرخ ارز، از بگیروببندهای تعزیراتی و پلیسی برای فروش این کالاها بیش از سقف مصوب قیمتی می‌گوید و وعده‌هایی می‌دهد که در فضای تورمی امروز اقتصاد کشور وهم و خیال است. دولت علاوه بر اینکه جراحی اقتصادی را با اصلاح اقتصادی اشتباه گرفته، به جای جراحی قلب رنجور و برداشتن تومورهای بدخیم از بدن بیمار، به فکرترمیم و زیباسازی او با هزینه بالا افتاده است.