ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْر1
چرا با فساد مبارزه نمی‌شود؟
فساد را «استفاده از قدرت سیاسی برای دستیابی به امتیاز‌های مادی و منافع شخصی» تعریف کرده‌اند. در ایران سال‌هاست کسانی درباره گسترش فساد در نظام اقتصادی و سیاسی کشور هشدار می‌دهند.
هادی چاوشی: فساد را «استفاده از قدرت سیاسی برای دستیابی به امتیاز‌های مادی و منافع شخصی» تعریف کرده‌اند. در ایران سال‌هاست کسانی درباره گسترش فساد در نظام اقتصادی و سیاسی کشور هشدار می‌دهند. سال گذشته معاون اول رئیس‌جمهور گفته بود: «هیچ خطری همانند فساد نظام جمهوری اسلامی ایران را تهدید نمی‌کند».2 چند ماه بعد از سخنرانی اسحاق جهانگیری در جلسه «ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی»، از احمد توکلی نماینده پیشین مجلس و عضو کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام نقل شد که «در آینده قابل پیش‌بینی، جمهوری اسلامی را نه کودتای نظامی و نه انقلاب مخملی بلکه فساد از پا می‌اندازد... اگر با فساد مبارزه نشود، این فساد حکومت را ساقط خواهد کرد.»3
درباره ریشه اعتراضات خیابانی نیمه نخست دی‌ماه امسال در شهرهای مختلف ایران، تحلیل‌های متفاوتی ارائه شده است. در یکی از جدیدترین تحلیل‌ها، عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی «دو فساد سازمان‌یافته شامل پروژه پدیده شاندیز و موسسات اعتباری ثبت‌شده در مشهد» را نقطه آغاز این ناآرامی‌ها دانسته و پرسیده است: «آیا به سادگی می‌توان پذیرفت که ارتباطی بین متخلفان و مدیران سازماندهی‌کننده آن دو رشته فساد و آن تجمع وجود ندارد؟»4
آخوندی که تجربه معاونت سیاسی وزارت کشور را هم در کارنامه دارد، «تامل درباره این تخلف و فساد بزرگ در ایران» را «بسیار ضروری» برمی‌شمرد چون از نگاه او «ریشه گرفتاری‌های جمهوری اسلامی در حاکمیت ملی، به ویژه در مدیریت اقتصاد ملی و به‌خصوص در دهه اخیر... در همین رویکرد فسادآلود نهفته است؛ رویکردی که انواع فسادهای سازمان‌یافته را در خود پرورش داده و آخرین آن که چون دملی چرکین سرباز کرده، کسری این موسسه‌هاست... طرفه آنکه مسببان و حامیان این رویکرد فاسد پرچم مبارزه در دست گرفته و با استفاده از تریبون‌های رسمی خود را در جایگاهِ به زعم خویش، معترضان راستین قرار داده و مابقی را ابزار دست مداخله‌گران خارجی معرفی می‌کنند. حال آنکه ریشه مشکلات جمهوری اسلامی و نارضایتی‌ها در عملکرد آنان نهفته است.»
اما چرا 16 سال پس از تاسیس ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی و در حالی که ظاهراً همه ارکان و اجزای نظام در مقابله با فساد هم‌داستان‌اند، به قول عباس آخوندی «اندازه بازی مفسدان» تا این حد بزرگ شده که «می‌تواند ارکان جامعه را بلرزاند»؟ یافتن پاسخی برای این سوال و بررسی عواقب سهل‌انگاری در مبارزه با فساد، موضوع پرونده پیش‌رو است.
