اختلال مالی

پرداخت ماهانه حقوق کارمندان دولت، واریز ماهانه یارانه نقدی برای حداقل 77 میلیون نفر ایرانی، تعهدات مالی در بخش صندوق‌ها و بدهی‌ها به پیمانکاران و بانک‌ها‌، تنها چند تصویر از کابوس‌های مالی دولتمردان است. یک طرف بودجه حداقلی دولت است و طرف دیگر حجم وسیعی از انتظارات مالی. مساله آنقدر مهم شده که از وزرا گرفته تا رئیس‌جمهور در هر تریبونی که بتوانند، به آن اشاره می‌کنند تا سطح توقعات بیش از این افزایش نیابد. رئیس‌جمهور لحظاتی پیش از اخذ رای اعتماد وزرا از نمایندگان مجلس، در آخرین دفاع خود از وزرای پیشنهادی گفته بود: «ما در سال گذشته 40 هزار میلیارد تومان برای صندوق‌های بازنشستگی دادیم، در حالی که این صندوق‌ها مربوط به دولت و بودجه نیست و خودش باید متکفل باشد. من می‌گفتم خزانه خالی تحویل گرفتیم ولی دیدیم صندوق‌ها هم خالی بود. هیچ صندوقی امروز قادر نیست به تعهداتش عمل کند.» حسن روحانی روایت غصه مالی دولت را چنین ادامه داد: «وقتی 40 هزار میلیارد تومان ناچار برای صندوق‌ها برود، بالای 40 هزار میلیارد تومان برای یارانه داده شود و نمایندگان تصویب کردند 60 هزار میلیارد تومان هم به صندوق توسعه بریزیم، این خودش 140 هزار میلیارد تومان می‌شود یعنی نصف بودجه رفت. اگر بخواهیم بدهکاری دولت به بخش خصوصی، پیمانکاران و بانک مرکزی را هم حساب کنیم، دیگر چیزی ته آن باقی نمی‌ماند.» اما این سخنان تنها بخشی از گرفتاری‌های مالی دولت است. مساله حادتر مربوط به پرداخت حقوق کارمندان دولت است. 13 تیرماه امسال اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور در دیدار با مجمع نمایندگان استان اصفهان گفته بود در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد بودجه جاری کشور صرف پرداخت حقوق کارمندان می‌شود؛ سخنی که وی 9 شهریورماه امسال هم در جلسه شورای اداری استان آذربایجان شرقی بار دیگر تکرار و تصریح کرد: بودجه جاری کشور تنها کفاف حقوق کارمندان را می‌دهد. حال در این شرایط و مشکلات دولت در بخش هزینه‌های جاری، به نظر می‌رسد بخشی از درآمدهای دولت دچار اختلال شده است. در اولین روز شهریورماه امسال، رئیس سازمان برنامه و بودجه گفته بود: با توجه به کاهش قیمت نفت، بودجه سال جاری با کسری مواجه می‌شود. آن‌طور که ایسنا گزارش داده، محمدباقر نوبخت افزود: «قیمت نفت در بودجه ۵۰ دلار در نظر گرفته شده بود، اما با توجه به افت قیمت نفت به حدود ۴۷ دلار، بودجه سال جاری عملاً تحقق نمی‌یابد و از ۳۴۶ هزار میلیارد تومان در حد ۳۰۹ هزار میلیارد تومان تحقق می‌یابد. پیش‌بینی ما این است که قیمت نفت پایین‌تر از این هم بیاید.» اما این کسری احتمالی 37 هزار میلیارد تومانی در کدام بخش‌های اقتصاد خود را نشان خواهد داد؟ نوبخت در این مورد تنها گفته است: «باید برنامه‌ای برای صرفه‌جویی در هزینه‌های جاری و عمرانی داشته باشیم تا بتوانیم بدون کسری بودجه  سال را به پایان ببریم.‌» باید دید آیا باز هم بخش عمرانی کشور اولین قربانی کسری بودجه خواهد شد یا اینکه دولت در راستای کاهش هزینه‌هایش گام‌هایی برمی‌دارد؟