آخرین قطره

بحران آب، آنقدر جدی شده که مقام اول اجرایی کشور حتی در مراسم تحلیف خود هم از توجه به آن نمی‌تواند غافل شود. حسن روحانی پیش از این نیز در نشست‌های مختلف از بحران آب سخن گفته و عنوان کرده بود: «بحران آب واقعیتی است که زندگی انسان معاصر را به ویژه در خاورمیانه و از جمله ایران تحت تاثیر قرار داده است.» هرچند تا پیش از این بهبود مدیریت مصرف آب به عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دولت روحانی یاد می‌شد اما در بخش عرضه آب نیز دولت سیاست‌هایی را در پیش گرفته است. یکی از این اقدامات زمانی جدی شد که ایران برای کشف آب‌های ژرف تفاهم 2۵۰ میلیون‌دلاری را با روسیه منعقد کرد. آذرماه دو سال پیش در حاشیه اجلاس مجمع کشورهای صادرکننده گاز دو کشور ایران و روسیه هفت سند و یادداشت تفاهم همکاری امضا کردند که یکی از آنها، تفاهم مطالعه، اکتشاف و ارزیابی ذخایر آب‌های زیرزمینی ژرف ایران بود. در آن زمان رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا به ایسنا گفته بود: «قرار است با سرمایه‌گذاری 250 میلیون‌دلاری روس‌ها، پس از انجام مطالعات عملیاتی ژئوفیزیک برای شناسایی آب‌های ژرف در عمق بیش از هزار‌متری زمین، عملیات حفاری در جست‌وجوی منابع تجدیدپذیر آب در مناطق اولویت‌بندی‌شده کشور صورت بگیرد.» در مهرماه سال 95 نیز میدانی خبر داد که با بازگشایی خط اعتباری روس‌ها، رسماً این پروژه آغاز شده است. وی بیان کرد: با مشارکت شرکت‌های روسی، مطالعات ژئوفیزیکی و در نهایت حفاری چاه در بلوک‌های اکتشاف آب در نقاط عمیق و ژرف انجام خواهد شد. در همین حال، در مردادماه امسال اعلام شد: پس از موافقت تعدادی از دستگاه‌های اجرایی با پیشنهاد مربوط به استخراج آب‌های عمیق ایران که در عمق 500 تا هزار‌متری سطح زمین قرار دارد، بالاخره  هیات دولت با صدور بخشنامه‌ای جدید خطاب به وزارت نیرو، مقرر کرد مبلغ 250 میلیارد ریال اعتبار از محل منابع قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور، برای تامین آب شرب اضطراری استان سیستان و بلوچستان در قالب انجام حفاری آب ژرف در اختیار وزارت نیرو قرار بگیرد. در واقع گام جدی دیگری که دولتمردان در زمینه استخراج آب‌های ژرف می‌خواهند بردارند، اما آیا این راهکار، می‌تواند بحران کم‌آبی را مهار کند؟ چنین راهکاری چه هزینه و فایده‌ای دارد و چگونه می‌توان پیامدهای احتمالی آن برای محیط زیست را کاهش داد؟ به گفته حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو دولت یازدهم اگر از این آب‌ها به اندازه منطقی استفاده شود، هیچ‌گونه آسیب زیست‌محیطی در پی نخواهد داشت. برخی کارشناسان هم معتقدند منظور از بهره‌برداری از منابع آب ژرف آن دسته از منابع آب ژرفی هستند که تجدیدپذیرند و این کار مخاطرات زیست‌محیطی ایجاد نمی‌کند اما عده‌ای دیگر اعتقاد دارند هنوز زود است که ایران به این سمت حرکت کند و همچنان باید مدیریت مصرف در یک سو و مدیریت آب‌های سطحی و سفره‌های آب زیرزمینی را در دیگر‌سو، در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد. با این حال آیا ایران می‌تواند تجربه قابل قبولی در استخراج آب‌های ژرف کسب کند؟