زندگی در قوطی کبریت‌

در شهرهای بزرگ و حتی روستاها، زندگی در خانه‌هایی با فضای کم، به‌طور فزاینده‌ای در حال رواج است. در ادامه خواهیم دید مزایای زندگی در یک خانه کوچک و معایب آن چیست. ابتدا باید خانه کوچک را تعریف کنیم. این مفهوم ممکن است بسته به دیدگاه مورد تجزیه و تحلیل یا منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنید، متفاوت باشد. وقتی خانه‌ای کمتر از 50 مترمربع مساحت داشته باشد، می‌توان آن را خانه‌ای کوچک در نظر گرفت. با این حال، شرایط خاص می‌تواند باعث شود 50 مترمربع بزرگ‌تر یا کوچک‌تر به نظر برسد.

اگر خانه کوچک در مکانی واقع شده است که همه خانه‌های اطراف 50 مترمربع است و با قوانین سکونت مطابقت دارد، این اندازه طبیعی است. اگر یک خانه بزرگ یا یک عمارت در کنار همان خانه 50متری ساخته شود، آنگاه آن خانه به عنوان یک خانه کوچک در نظر گرفته می‌شود. عوامل زیادی می‌توانند تصور از یک خانه کوچک را تغییر دهند، مانند تعداد افرادی که در آن زندگی می‌کنند، ارتفاع سقف، طراحی داخلی، تهویه و روشنایی، آب‌وهوای آن منطقه، و اینکه دارای حیاط هست یا نه. در برخی از مناطق، مسکن‌های ارزان می‌تواند بین 30 تا 50 مترمربع باشد (به عنوان مثال، در خانه‌های یک‌خوابه). اگر خانه‌های دوخوابه ارزان را هم تجزیه و تحلیل کنیم، چیزی مشابه اتفاق می‌افتد. در ایالات متحده، خانه‌های کوچک که کمتر از 50 مترمربع و در انواع مختلف هستند، بسیار محبوب‌اند. آنها شامل خانه‌های پیش‌ساخته، خانه‌های متحرک، خانه‌های چوبی و... هستند.

خانه‌ها روزبه‌روز کوچک‌تر و کوچک‌تر می‌شوند و عملاً فضای سبزی برای استفاده حداکثری از زمین باقی نمی‌ماند، در نتیجه کیفیت زندگی افراد به شدت کاهش می‌یابد. زیرا انسان، به یک محیط فیزیکی و روانی کافی برای رشد نیاز دارد.

معایب خانه‌های کوچک

مبلمان سفارشی: برای بهینه‌سازی فضا به بهترین شکل، باید فضای مبلمان خود را اندازه‌گیری کنید. به عنوان مثال، در آشپزخانه باید در مورد وسایل هوشمندتر عمل کنید تا همه چیز راحت جا شود.

ازدحام بیش از حد: حتی اگر خانه کوچک است، باید از ازدحام بیش از حد خودداری شود. فضاهای بسته اغلب استرس ایجاد می‌کنند و بر سلامت افراد تاثیر می‌گذارند. باید فضاهایی را به عنوان حریم خصوصی باز بگذارید، تا کیفیت زندگی را بهبود ببخشد.

فقدان حریم خصوصی: گاهی اوقات خانه‌های کوچک می‌تواند به از دست دادن حریم خصوصی، به‌خصوص در مورد اتاق خواب منجر شود. اگرچه خانه کوچک است، اما حریم خصوصی لازم باید تضمین شود. هر فرد، خواهر یا برادر، زن و شوهر، باید فضای مستقل خود را داشته باشند که در آن بخوابند و استراحت کنند.

 فضاهایی برای گفت‌وگو: ممکن است فضای کافی برای تبادل اجتماعی مستقل در داخل خانه وجود نداشته باشد. باید فضایی وجود داشته باشد که امکان گفت‌وگوهای خصوصی و حتی بحث‌های خانوادگی را فراهم کند. برخی صحبت‌ها میان بزرگسالان می‌تواند بر سلامت روان کودکان تاثیر بگذارد، زیرا آنها نمی‌دانند چه اتفاقی می‌افتد. این موضوع در آینده روی تحصیلات آنها نیز اثرگذار خواهد بود.

در ادامه به سه نمونه از معضلات خانه‌های کوچک و نامناسب در شهرهای بزرگ جهان می‌پردازیم.

حصاری به نام خانه

یکی از روندهای مهم جهانی که تاثیر زیادی بر سلامت دارد، شهرنشینی است. تا اواسط این قرن، سازمان بهداشت جهانی پیش‌بینی می‌کند که بیش از 70 درصد مردم در مناطق شهری ساکن خواهند شد. قطب اقتصادی و سیاسی بنگلادش، و همچنین منبع اصلی ایجاد اشتغال، منطقه شهری داکاست که جمعیت آن، با توجه به موقعیتش به عنوان یک مرکز تجاری بزرگ، به سرعت رشد کرده و در 40 سال گذشته بیش از دو برابر شده و در سال 2023 به حدود 23 میلیون نفر رسیده است. بنابراین، بنگلادش یکی از سریع‌ترین نرخ‌های شهرنشینی را در جنوب آسیا دارد. داکا با بیش از 30هزار نفر در هر کیلومترمربع، یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان است.

به دلیل سرعت بالای رشد شهرنشینی، وضعیت مسکن این کشور یکی از بدترین وضعیت‌ها در جهان است. فضاهای زندگی کوچک‌ و کوچک‌تر می‌شوند. به گفته رئیس مرکز مطالعات شهری، پروفسور نذرالاسلام، یک خانواده برای زندگی راحت در یک خانه دواتاقه حداقل به 250 فوت‌مربع نیاز دارد، اما بسیاری از مردم داکا مجبورند در 100 فوت‌مربع یا حتی کمتر زندگی کنند. همچنین، ارائه یک مکان فیزیکی برای زندگی تنها یکی از جنبه‌های مسکن است. مسکن همچنین خدماتی برای حفظ حریم خصوصی، ایمنی و بهداشت ارائه می‌دهد. ثابت شده است که زندگی در فضاهای کوچک و تنگ خطرات زیادی برای سلامتی به همراه دارد. برای مثال، تهویه ضعیف در چنین محله‌هایی می‌تواند احتمال ابتلا به مشکلات تنفسی، از جمله آسم و بیماری انسداد مزمن ریه را افزایش دهد؛ مخصوصاً در شهر داکا که یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان است.

زندگی در فضاهای کوچک و شلوغ، با دسترسی محدود به نور طبیعی و هوای تازه می‌تواند احتمال مشکلات سلامت روان از جمله افسردگی و اضطراب را افزایش دهد. همچنین می‌تواند بر بروز خشونت خانگی بیفزاید. طبق پژوهش‌ها، کودکانی که در خانه‌های شلوغ زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض افسردگی، تنهایی، فشار خون بالا و پیشرفت تحصیلی کند هستند. این اثرات ناشی از احساس درماندگی و کناره‌گیری کودکان از دیگران به دلیل کمبود فضای شخصی و ناتوانی در جلوگیری از حواس‌پرتی است. این رفتارها می‌تواند در خارج از خانه و تا بزرگسالی ادامه یابد.

میکروآپارتمان‌ها

شهر نیویورک مشکل مسکن دارد. در حال حاضر تعداد خانوارهای یک‌نفره و دونفره خیلی بیشتر از استودیوها و آپارتمان‌های یک‌خوابه است. به نظر می‌رسد راه‌حل واضح، توسعه واحدهای مسکونی کوچک‌تر باشد. اما یک خانه چقدر می‌تواند کوچک باشد؟ آیا والدین و فرزندشان می‌توانند مکانی به اندازه یک اتاق هتل را با هم شریک شوند؟

داک کوپک، مدیر طراحی سلامت انسان در کالج معماری بوستون و نویسنده کتاب «روانشناسی محیطی برای طراحی»، می‌گوید: «مطمئناً، این میکروآپارتمان‌ها ممکن است برای جوان‌ترها در 20سالگی فوق‌العاده باشند؛ اما قطعاً برای افراد مسن ناسالم هستند، مثلاً در دهه‌های 30 و 40، که با عوامل استرس‌زای مختلفی مواجه هستند، می‌تواند شرایط سخت زندگی را به معضل تبدیل کند.»

خانه باید یک پناهگاه امن باشد و ساکنی که شغل سختی دارد، ممکن است شب‌ها در یک آپارتمان کلاستروفوبیک1 به دام افتاده باشد؛ یعنی مجبور به انتخاب میان شلوغی فیزیکی اثاثیه در واحد خود و ازدحام اجتماعی ناشی از سایر ساکنان در فضاهای مشترک ساختمان شود. کوپک می‌گوید، پژوهش‌ها نشان داده است که استرس ناشی از ازدحام می‌تواند میزان خشونت خانگی و سوءمصرف مواد را افزایش دهد.

یوسان ساگرت، استاد روانشناسی محیطی در مرکز فارغ‌التحصیلان CUNY و مدیر گروه پژوهشی محیط‌های مسکن، موافق است که آپارتمان‌های کوچک احتمالاً انتخابی خوشایند برای جوانان نیویورکی است در غیر این صورت، باید فضای کوچکی را با دوستان خود به اشتراک بگذارند. اما او هشدار می‌دهد که این شرایط زندگی می‌تواند برای سایر ساکنان وحشتناک باشد- به‌خصوص اگر یک زن و شوهر یا یک زوج و فرزندشان برای درازمدت به 30 مترمربع فشار بیاورند، صرف‌نظر از اینکه یک واحد چقدر خوب طراحی شده است.

ساگرت گفت: «من بر روی بچه‌ها در آپارتمان‌های شلوغ و کوچک زیاد مطالعه کرده‌ام، آنها ممکن است در نهایت گوشه‌گیر شوند و در مطالعه و تمرکز مشکل داشته باشند. در این شرایط، امکانات مدرن از جمله پنجره‌های از کف تا سقف، انباری اضافی و...، کمبود اساسی حریم خصوصی کودک را در خانه جبران نمی‌کند. 

فراتر از تاثیر اقتصادی فضاهای کوچک‌تر، خانه‌های ما نقش مهمی در انتقال ارزش‌ها و اهداف ما یا آنچه دانشمندان «ادعای هویت» می‌نامند، ایفا می‌کنند. وقتی می‌توانیم دیگران را به خانه خود دعوت کنیم و از این طریق بگوییم که چه کسی هستیم و چه چیزی برایمان مهم است، احساس شادی و سلامت بیشتری می‌کنیم. ساموئل گاسلینگ، استاد روانشناسی دانشگاه تگزاس، که بر روی ارتباط میان افراد و دارایی‌هایشان مطالعه می‌کند، توضیح می‌دهد: «وقتی به زندگی خرد فکر می‌کنیم، تمایل داریم روی چیزهای کاربردی تمرکز کنیم، مثلاً آیا فضای کافی برای یخچال وجود دارد یا نه. آپارتمان باید نیازهای روانشناختی دیگری را نیز برآورده کند، مانند ابراز وجود و آرامش، که ممکن است به راحتی در یک فضای بسیار تنگ برآورده نشود.»

مشکل این است که اغلب میان استانداردهای مسکن و شرایط واقعی مسکن اختلاف وجود دارد. تعداد بی‌شماری از نیویورکی‌ها به‌طور غیرقانونی آپارتمان‌ها را به اشتراک می‌گذارند، و قوانین منطقه‌بندی فعلی می‌تواند محیط‌های زندگی بدی را ایجاد کند- آشپزخانه‌های فرسوده یا اتاق‌های تاریک و کثیف با پنجره‌ای که به دیوار آجری باز می‌شود. بدترین سناریو ممکن است صدها هزار آپارتمان کوچک و شرایط بد را به همراه داشته باشد.

بحران بی‌رحمانه مسکن سئول

در «اتاق‌های تکه‌ای» سئول، به سختی فضای کافی برای دراز کشیدن وجود دارد. خانه یون یونگ‌جو در سئول، پشت یک ساختمان سفیدرنگ و در حالی که تنها مستاجر دیگر آن ساختمان، یک نوانخانه (مکانی که در آن غذای رایگان برای افراد بی‌خانمان یا بی‌بضاعت سرو می‌شود) است، در دفتر ثبت املاک دولتی گم شده، اما مکان و ابعاد آن نشان می‌دهد که زمانی یک انباری بوده است.

یون 60ساله با تعجب از اینکه چقدر دیگر می‌تواند در آنجا دوام بیاورد، محتویات فضای 35 فوت‌مربعی (25 /3 مترمربع) خود را بررسی کرد: قفسه‌های چوبی با انبوهی از دارو، جعبه‌های پر از لباس، یک یخچال و یک بوفه به‌هم‌ریخته در کنار تلویزیون. در وسط اتاق فضای کافی برای دراز کشیدن وجود داشت؛ البته اگر یون، پاهای مصنوعی خود را درمی‌آورد. او با اشاره به تجملات کوچکی که بسیاری از ساکنان محله فاقد آن هستند، به شوخی گفت: سایر ساکنان به این اتاق هتل می‌گویند: یک دستگاه تهویه مطبوع، یک پنجره بزرگ و حمام در پایین راهرو.

در زندگی قبلی، یون صاحب یک کسب‌وکار کوچک بود و با همسر و دو فرزندش در یک آپارتمان سه‌خوابه زندگی می‌کرد. اما پس از اینکه بیش از 20 سال پیش در یک سلسله‌فاجعه همه چیز را از دست داد، به اینجا در دونجا-دونگ در مرکز سئول رفت، جایی که حدود هزار خانه تک‌نفره به نام جیوک‌بانگ (Jjokbangs) یا «اتاق‌های تکه‌ای»2 به‌طور غیرقانونی تقسیم شده و آسیب‌پذیرترین افراد فقیر شهری کره جنوبی، از جمله افراد مسن، معلول یا رها‌شده از آن به عنوان سرپناه استفاده می‌کنند؛ این در حالی است که محله «جیوک‌بانگ» در دونجا-دونگ، در مجاورت پنت‌هاوس‌هایی شیک در قلب سئول قرار دارد.

یون از آن زمان در تلاش بود تا زندگی خود را بازسازی کند و برای نخستین‌بار پس از سال‌ها، در فوریه 2021، زمانی که دولت کره جنوبی در طرح نوسازی شهری اعلام کرد که محله‌های جیوک‌بانگ را خراب می‌کند تا راه را برای مسکن عمومی باز کند، احساس امیدواری کرد. در سئول، شهری با جمعیتی حدود 10 میلیون نفر، تخمین زده می‌شود که 2600 نفر در خیابان‌ها یا در پناهگاه‌ها زندگی می‌کنند که بسیار کمتر از لس‌آنجلس یا دیگر شهرهای بزرگ ایالات متحده است. اما تنها با حدود 166 هزار آپارتمان ارزان دولتی، 320 هزار نفر دیگر در اشکال نامرغوب مسکن، از جمله جیوک‌بانگ‌ها، دور از چشم زندگی می‌کنند. به گفته مقامات کلانشهر سئول، امروز حدود 3500 «جیوک‌بانگ» وجود دارد. کی جائه ایل، یکی از مقامات رفاه شهری گفت: «تا زمانی که خانه‌هایی وجود نداشته باشد که این افراد بتوانند در آن زندگی کنند، غیرقانونی کردن این اتاق‌ها، غیرممکن است.»

ساکنان جیوک‌بانگ یک حمام مشترک دارند، جایی که حمام می‌کنند، برنج را آبکش یا آب آشامیدنی را از شیر آب پر می‌کنند. گرمایش و آب مرتب از کار می‌افتد، در حالی که اجاق‌های قابل حملی که مردم در اتاق‌هایشان روی آن غذا می‌پزند، هر لحظه در معرض آتش گرفتن است. استرس ناشی از زندگی در این شرایط، اغلب هنگام دعواها فوران می‌کند. یون می‌گوید: «اینجا همه با درد خود دست‌وپنجه نرم می‌کنند. محیطی که در آن نمی‌توانید به خوبی حمام یا استراحت کنید، هر بیماری روانی را بدتر و سرزندگی و توانایی شما را سلب می‌کند؛ سپس احساس خود را از دست می‌دهید.»

پی‌نوشت‌ها:

1- کلاستروفوبیا به معنای داشتن ترس شدید یا غیرمنطقی از مکان‌های محدود و کوچک است.

2- در این ساختمان‌ها، خانه به فضاهای کوچک‌تر تقسیم می‌شود تا به افراد بیشتری پناه بدهد. این اتاق‌ها معمولاً در محله‌های کم‌درآمد قرار دارند و بسیاری از آنها استانداردهای اولیه زندگی را ندارند.