خانه خورشید

  جواد حیدریان: جغرافیای منحصربه‌فرد ایران فقط از نظر اقلیمی و آب و هوایی نیست که اهمیت دارد بلکه این خاک غنی، علاوه بر تنوع زیستی و بالا بودن ظرفیت‌های سرزمینی، مخاطرات بسیاری را در درون خود پنهان کرده است که می‌تواند بدون چشم‌انداز پایدار به طور کلی حیات را هم به مخاطره بیندازد. شاید بتوان بین کم‌آبی و خطرات خشکسالی و تبعات هولناک اجتماعی آن مثل گسترش خشونت و افزایش مهاجرت رابطه برقرار کرد. اما بهانه این پرونده هیچ‌کدام اینها نیست بلکه اهمیت توسعه زیرساخت‌ها برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های انرژی‌های نو در ایران و استفاده از کیفیت طبیعی کشور در انرژی خورشیدی است.

اما آیا تولید انرژی خورشیدی از نظر اقتصادی به‌صرفه است؟ آن هم در کشوری که یکی از بزرگ‌ترین ذخایر فسیلی جهان را دارد؟ وجود منابع سرشار گاز و امکان تولید برق ارزان از طریق نیروگاه‌های گازی البته رفتن به سمت انرژی‌های نو را که از قضا برای تجهیز زیرساخت آن بسیار پرهزینه است، کمی غیرعقلانی می‌نماید. سوی دیگر این چشم‌انداز البته وضعیت محیط‌زیست شکننده کشور و احتمالات نیروگاه‌های برق‌آبی است که در سال‌های اخیر موقعیت آب ذخیره سدها این سرمایه‌گذاری را با چالش‌هایی در آینده مواجه کرده است. برای بررسی دقیق این وضعیت نیاز به تحلیل داده‌های آماری از نظر ارزش‌گذاری اقتصادی و میزان تخریب محیط زیست و توان و تاب‌آوری سرزمینی در برابر مصرف سوخت‌های فسیلی و برداشت انرژی فسیلی از سرزمین داریم.

البته چندی پیش عضو هیات‌مدیره انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر گفته بود در حال حاضر استقبال بسیار خوبی از احداث نیروگاه‌های پشت‌بامی در منازل مسکونی می‌شود و سودآوری احداث نیروگاه پشت‌بامی، سالانه ۲۲ تا ۲۵ درصد است. سیدمحمدجواد موسوی با تاکید بر این مساله که ایجاد نیروگاه‌های پشت‌بامی سودی بیشتر از سود بانکی دارد، درباره هزینه‌های احداث یک نیروگاه پشت‌بامی اظهار کرده: برای ظرفیت پنج کیلووات با ارز نیمایی حدود ۴۲ تا ۴۵ میلیون تومان هزینه ایجاد یک نیروگاه است.

به نظر می‌رسد، تمرکز عمده موافقان سرمایه‌گذاری استفاده از پنل‌های خورشیدی بر تولید برق در روستاهای غیربرخوردار و فروش این برق تولیدشده به دولت و ایجاد اشتغال پایدار است. آنها معتقدند این روش علاوه بر اینکه نیازی به زیرساخت فیزیکی آنچنانی ندارد، با هزینه در نصب پنل‌ها بعد از مدتی با تولید انرژی این روستاها و فروش آن می‌توان هزینه اولیه را بازگرداند و طبیعت مناطق روستایی را از دستبرد برای تولید سوخت نجات داد. برخی گزارش‌ها البته تاکید دارند که مشترکان خانگی می‌توانند با خرید پنل خورشیدی، علاوه بر رفع نیاز خود، مازاد برق تولیدی‌شان را ۱۰ برابر گران‌تر به شرکت توزیع برق تهران بزرگ بفروشند؛ یعنی هر کیلووات ساعت ۸۰۰ تومان که این موضوع یک فرصت طلایی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه به شمار می‌رود. با این حال بر اساس اعلام رسمی ایران به لحاظ میزان دریافت انرژی خورشیدی و متوسط ساعت آفتابی، سالانه بیش از ۲۹۰۰ ساعت، یکی از کشورهای مناسب جهان در حوزه تولید انرژی‌های خورشیدی است؛ به‌گونه‌ای که پیش‌بینی می‌شود این انرژی در آینده سهم قابل توجهی از انرژی مصرفی ایران را به خود اختصاص دهد.