رام و آرام
نوسانات اقتصادی تا چه اندازه در افزایش نزاع در جامعه موثر است؟
فقر چیز تازه‌ای نیست اما میان مردمی که همیشه روزگار فقیر هستند با کسانی که تازه احساس فقر را درک می‌کنند، تفاوت است. چرا کسانی که یک عمر فقر را درک کرده‌اند، در بزنگاه‌های حساس مثل تنش‌های اقتصادی، کمتر واکنشی قهری از خود نشان می‌دهند اما در مقابل کسانی هستند که با کوچک‌ترین ناملایمتی برافروخته می‌شوند و در برابر حتی احتمال نوسانات اقتصادی، عصیان می‌کنند.
جواد حیدریان: فقر چیز تازه‌ای نیست اما میان مردمی که همیشه روزگار فقیر هستند با کسانی که تازه احساس فقر را درک می‌کنند، تفاوت است. چرا کسانی که یک عمر فقر را درک کرده‌اند، در بزنگاه‌های حساس مثل تنش‌های اقتصادی، کمتر واکنشی قهری از خود نشان می‌دهند اما در مقابل کسانی هستند که با کوچک‌ترین ناملایمتی برافروخته می‌شوند و در برابر حتی احتمال نوسانات اقتصادی، عصیان می‌کنند. میان افزایش مشکلات اقتصادی و کاهش ضریب امنیت اجتماعی و افزایش خشونت و نزاع، رابطه مستقیمی است اما آیا همه نزاع‌های اجتماعی و درگیری میان مردم، ریشه اقتصادی دارد؟ مرور آمارهای سازمان پزشکی‌قانونی در طول دهه گذشته درباره خشونت و نزاع، اگرچه شیب افزایشی معناداری در سراسر کشور دارد اما چند نکته تامل‌برانگیز هم دارد که تعمق جامعه‌شناختی در این باره را ضروری می‌کند. استان سیستان و بلوچستان یکی از محروم‌ترین استان‌های ایران است. آمارها از درآمد سرانه به شدت کم مردم سیستان و بلوچستان به نسبت دیگر استان‌های کشور حکایت دارند. مردم این استان به‌رغم فقیر بودن، در نزاع‌های دسته‌جمعی و نزاع‌های خیابانی و خشونت‌ها رتبه بالایی در میان استان‌های کشور ندارند یعنی در مقابل هجمه اعتراضی و اعتصابی برخی از شهرها در سال‌های اخیر، مردمی آرام تلقی می‌شوند. از قضا مردم در سیستان و بلوچستان در بعضی از سال‌ها کمترین نزاع را در سازمان پزشکی‌قانونی ثبت کرده‌اند. البته تحلیل محتوای آماری نزاع و خشونت در استان‌ها به معنی این نیست که یک استان خشن‌تر است و میزان نزاع بیشتری دارد اما اغلب بررسی‌ها در سال‌های اخیر از افزایش میزان جرائم و خشونت و نزاع ناشی از مشکلات اقتصادی حکایت دارد. بررسی این وضعیت این نکته را بیش از گذشته آشکار می‌کند که مردمی که حداقل‌های اقتصادی را در اختیار دارند با کوچک‌ترین تنش سیاسی و اجتماعی، نگران اندوخته‌های اقتصادی خود می‌شوند و در برابر این از دست رفتن واکنش قهری نشان می‌دهند. یک تحلیلگر در تحلیلی سیاسی-جامعه‌شناختی مبتنی بر محتوای کتاب «سیاست‌های خیابانی، جنبش تهیدستان در ایران» نوشته: «از میان ۶۴۶ نفری که طی درگیری‌های خیابانی تهران در جریان انقلاب از اواخر مردادماه ۵۶ تا بهمن ۵۷ کشته شده بودند، فقط ۹ نفرشان یا به عبارت دیگر فقط یک درصد آنان از آلونک‌نشین‌ها بودند، بالاترین نسبت‌ها از آن صنعتگران و مغازه‌داران (۱۸۹ نفر)، دانشجویان (۱۴۹ نفر)، کارگران کارخانه‌ها و کارگاه‌ها (۹۶ نفر) و کارمندان دولت (۷۰ نفر) بودند.» بسیاری از کارشناسان و جامعه‌شناسان معتقدند میزان نزاع‌ها که در شش‌ماهه اول سال بیش از شش درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته، ناشی از مشکلات اقتصادی روزافزونی است که اقتصاد کشور و به‌تبع آن مردم ایران با آن درگیر هستند. در شش ماه اول سال درگیری در تهران بیش از ۵۰ هزار نفر را به پزشکی‌قانونی کشانده است. پزشکی‌قانونی استان تهران اعلام کرده در شش ماه نخست امسال ۵۲ هزار و ۸۰۴ نفر به دلیل آسیب دیدن از درگیری به پزشکی‌قانونی رفته‌اند. این شمار در مقایسه با شش‌ماهه نخست پارسال، پنج درصد افزایش داشته است. در شش ماه نخست امسال از میان کسانی که برای آسیب‌های ناشی از درگیری به پزشکی‌قانونی رفته‌اند، ۳۳ هزار و ۹۴۸ مرد و ۱۸ هزار و ۸۵۶ زن بوده‌اند.
