تاریخ انتشار:
۶/۵ میلیون نفر در سن اشتغال وارد نیروی کار نشده‌اند
جمعیت فعال در ابهام
نگاهی کوتاه به کارنامه اشتغال‌زایی، نشان از عقب‌گردی قابل توجه در بازار کار کشور در این سال‌ها دارد.
نگاهی کوتاه به کارنامه اشتغال‌زایی، نشان از عقب‌گردی قابل توجه در بازار کار کشور در این سال‌ها دارد. بر اساس
تعریف مرکز آمار ایران (البته از سال 1385 به بعد) تمام افراد 10ساله و بیشتر که در طول هفته مرجع، طبق تعریف کار، حداقل یک ساعت کار کرده و یا بنا به دلایلی به طور موقت کارشان را ترک کرده باشند، شاغل محسوب می‌شوند.
بر اساس این تعریف طی سال‌های 1384 تا پاییز سال 1391 به طور متوسط سالانه 148 هزار شغل ایجاد شده است، این وضعیت در شرایطی است که در برخی از سال‌ها شاهد کاهش سطح اشتغال بوده‌ایم. این در حالی است که متوسط اشتغال ایجاد‌شده طی سال‌های 1376 تا 1383 معادل 550 هزار شغل بوده است.
همچنین مرکز آمار ایران در تعریف جمعیت فعال می‌نویسد: «تمام افراد 10ساله و بیشتر (حداقل سن تعیین شده)، که در هفته تقویمی قبل از هفته آمارگیری (هفته مرجع) طبق تعریف کار، در تولید کالا و خدمات مشارکت داشته (شاغل) و یا از قابلیت مشارکت برخوردار بوده‌اند (بیکار)، جمعیت فعال اقتصادی محسوب می‌شوند.» به این ترتیب می‌توان گفت جمعیت شاغل کشور که در سال 1384 یعنی آغاز دوره فعالیت دولت دهم معادل 20 میلیون و 528 هزار و 579 نفر بوده‌اند در پاییز سال 1391 یعنی آخرین سال فعالیت دولت دهم به 21 میلیون و 289 هزار و 590 نفر افزایش پیدا کرده‌اند و این به معنی ایجاد 761 هزار و 11 شغل طی دوره هشت‌ساله فعالیت دولت‌های نهم و دهم است. که البته سرجمع این رقم از متوسط 148 هزار شغل ایجاد‌شده پایین‌تر است که این مابه‌التفاوت نشان‌دهنده میزان اشتغال ناپایداری است که در سال‌های مورد بررسی ایجاد شده است.
نگاهی به جمعیت بیکار بالای 10 سال کشور نشان می‌دهد در سال 1384 تعداد جمعیت بیکار دو میلیون و 764 هزار و 866 نفر بوده و در پاییز سال 13911 این رقم به دو میلیون و 688 هزار و 456 نفر رسیده که گویای کاهش 76 هزار‌نفری در جمعیت بیکار در کشور است. مقایسه این ارقام نشان می‌دهد طی دوره مورد بررسی در حالی که جمعیت بالای 10 سال کشور معادل هفت میلیون و 126 هزار و 128 نفر افزوده شده تنها 684 هزار و 601 نفر به جمعیت فعال در کشور افزوده شده است. حال سوال اینجاست باقی این جمعیت که رقمی معادل شش میلیون و 575 نفر که به جمعیت بالای 10 سال کشور افزوده شده ولی در جمعیت فعال کشور پذیرفته نشده‌اند، چه سرنوشتی پیدا کرده‌اند؟
وضعیت نامعلوم اشتغال چند‌میلیون نفر
نگاهی به جمعیت دانشجویی کشور نشان می‌دهد طی سال 1384 تعداد دانشجویان کشور دو میلیون و 389 هزار و 768 نفر بوده است که در سال 1391 این رقم به چهار میلیون و 403 هزار و 652 نفر رسیده به این ترتیب می‌توانیم بگوییم، بالغ بر دو میلیون و 13 هزارو 884 نفر از جمعیت افزوده‌شده به جمعیت فعال در دوره مورد نظر در جمع دانشجویان کشور وارد شده‌اند. رئیس‌جمهور در تازه‌ترین مصاحبه تلویزیونی خود تعداد بازنشستگان را در دوره فعالیت دولت نهم و دهم معادل 800 هزار نفر اعلام کرده است که اگر این رقم را یک میلیون نفر هم بدانیم سرجمع می‌توانیم بگوییم از حدود شش میلیون‌نفری که سرنوشت اشتغال‌شان نامعلوم بوده، حدود سه میلیون نفر در حال حاضر یا بازنشسته شده‌اند و یا دانشجو هستند. با کسر کردن افزایش جمعیت بازنشستگان و دانشجویان کشور از جمعیت 10 سالی که در جمعیت فعال وارد نشده‌اند در نهایت به رقمی معادل سه میلیون و 429 هزار و 691 نفر می‌رسیم که وضعیت اشتغال نامعلومی دارند، حتی اگر افزایش 642 هزار‌نفری جمعیت سالخورده (بالای 65 سال) بین سرشماری‌های سال‌های 1385 و 1390 را از این جمعیت بلاتکلیف کسر کنیم (البته از این جهت که با جمعیت بازنشستگان همپوشانی دارد دقت کافی ندارد)، باز هم دو میلیون و 787 هزار و 691 نفر ایرانی با وضعیت نامعلوم اشتغال داریم. حال می‌توانیم این جمعیت را به جمع بیکاران اضافه کنیم و یا این تعداد جمعیت را که حتی با تعریف یک ساعت اشتغال هم در جمع شاغلان و حتی بیکاران قابل شمارش نبوده‌اند کاملاً نادیده بگیریم و به عنوان خطای آماری تلقی کنیم؟
چالش جمعیت فعال پنهان
برآورد برنامه چهارم توسعه کشور، افزایش سالانه جمعیت فعال کشور را بیش از 700 هزار نفر برآورد کرده است. ولی آمارها نشان می‌دهد در این سال‌ها، به جای رقم پیش‌بینی شده 700 هزار نفر، فقط 140 هزار نفر در سال وارد بازار کار شده‌اند و در نتیجه نسبت جمعیت فعال به کل جمعیت کشور، بر خلاف تمام پیش‌بینی‌های قبلی به جای افزایش از روند کاهشی برخوردار بوده است. همچنین جمعیت فعال کشور در چند سال اخیر، از نوساناتی برخوردار بوده به نحوی که طی دوره 1386-1384 از روند فزاینده ولی کند برخوردار بوده، در سال 1387 کاهش و در سال 1388 افزایش یافته و در سال‌های بعد نیز روند نوسانی خود را ادامه دهد. موضوعی که با رشد جمعیت کشور و برآوردهای قبلی، چندان سازگار نیست. بنابراین با توجه به این موارد، تفاوت 560 هزار نفر افراد بالقوه فعال، می‌تواند به عنوان چالش اشتغال در آینده خود را نشان دهد و به عنوان بحران جدید اشتغال مطرح شود. از سوی دیگر با توجه به ورود اکثر دانش‌آموزان و به ویژه دختران به دانشگاه‌ها و گسترش پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی، می‌توان گفت اکنون تعداد کل دانشجویان کشور با تعداد کل بیکاران برابر است. به عبارت بهتر اگر کل دانشجویان موجود به یکباره وارد بازار کار شوند، جمعیت بیکاران دو برابر خواهد شد. با توجه به این نکات و بازشناسی جمعیت فعال، شاغل و بیکار کشور از یک سو و بررسی هرم‌های سنی جمعیتی کشور از سوی دیگر، بازار کار در سال‌های آینده با هجوم نیروی کار جوان، تحصیل‌کرده و با درصد بالایی از زنان مواجه خواهد شد.
چشم‌انداز سال 1392
حال با توجه به روند تغییرات اتفاق‌افتاده در بازار کار از یک سو و فضای اقتصادی کشور در سال 1392 نمی‌توانیم انتظار رونق چندانی در بازار کار داشته باشیم، هرچند بر اساس آخرین آمارهای منتشر‌شده از سوی مرکز آمار ایران طی پاییز سال‌جاری نسبت به زمستان 1390 بالغ بر 779 هزار شغل جدید به ثبت رسیده است ولی امیدی به پایداری این وضعیت نمی‌توان داشت و این ارقام نیز به خودی خود در مقایسه با گزارش مربوط به تابستان نشان از روند نزولی دارد، زیرا در گزارش مربوط به بازار کار در تابستان سال 1391 تعداد اشتغال تازه در مقایسه با زمستان سال 1390، به تعداد 852 هزار شغل به ثبت رسیده و این نشان از کاهش حدود 72 هزار اشتغال فصلی است. از سوی دیگر پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول از رشد اقتصادی ایران در سال 1392 رقمی پایین و کمتر از یک درصد است و نشان از کوچک شدن فضای اشتغال‌زایی در کشور دارد.
تعریف مرکز آمار ایران (البته از سال 1385 به بعد) تمام افراد 10ساله و بیشتر که در طول هفته مرجع، طبق تعریف کار، حداقل یک ساعت کار کرده و یا بنا به دلایلی به طور موقت کارشان را ترک کرده باشند، شاغل محسوب می‌شوند.
بر اساس این تعریف طی سال‌های 1384 تا پاییز سال 1391 به طور متوسط سالانه 148 هزار شغل ایجاد شده است، این وضعیت در شرایطی است که در برخی از سال‌ها شاهد کاهش سطح اشتغال بوده‌ایم. این در حالی است که متوسط اشتغال ایجاد‌شده طی سال‌های 1376 تا 1383 معادل 550 هزار شغل بوده است.
همچنین مرکز آمار ایران در تعریف جمعیت فعال می‌نویسد: «تمام افراد 10ساله و بیشتر (حداقل سن تعیین شده)، که در هفته تقویمی قبل از هفته آمارگیری (هفته مرجع) طبق تعریف کار، در تولید کالا و خدمات مشارکت داشته (شاغل) و یا از قابلیت مشارکت برخوردار بوده‌اند (بیکار)، جمعیت فعال اقتصادی محسوب می‌شوند.» به این ترتیب می‌توان گفت جمعیت شاغل کشور که در سال 1384 یعنی آغاز دوره فعالیت دولت دهم معادل 20 میلیون و 528 هزار و 579 نفر بوده‌اند در پاییز سال 1391 یعنی آخرین سال فعالیت دولت دهم به 21 میلیون و 289 هزار و 590 نفر افزایش پیدا کرده‌اند و این به معنی ایجاد 761 هزار و 11 شغل طی دوره هشت‌ساله فعالیت دولت‌های نهم و دهم است. که البته سرجمع این رقم از متوسط 148 هزار شغل ایجاد‌شده پایین‌تر است که این مابه‌التفاوت نشان‌دهنده میزان اشتغال ناپایداری است که در سال‌های مورد بررسی ایجاد شده است.
نگاهی به جمعیت بیکار بالای 10 سال کشور نشان می‌دهد در سال 1384 تعداد جمعیت بیکار دو میلیون و 764 هزار و 866 نفر بوده و در پاییز سال 13911 این رقم به دو میلیون و 688 هزار و 456 نفر رسیده که گویای کاهش 76 هزار‌نفری در جمعیت بیکار در کشور است. مقایسه این ارقام نشان می‌دهد طی دوره مورد بررسی در حالی که جمعیت بالای 10 سال کشور معادل هفت میلیون و 126 هزار و 128 نفر افزوده شده تنها 684 هزار و 601 نفر به جمعیت فعال در کشور افزوده شده است. حال سوال اینجاست باقی این جمعیت که رقمی معادل شش میلیون و 575 نفر که به جمعیت بالای 10 سال کشور افزوده شده ولی در جمعیت فعال کشور پذیرفته نشده‌اند، چه سرنوشتی پیدا کرده‌اند؟
وضعیت نامعلوم اشتغال چند‌میلیون نفر
نگاهی به جمعیت دانشجویی کشور نشان می‌دهد طی سال 1384 تعداد دانشجویان کشور دو میلیون و 389 هزار و 768 نفر بوده است که در سال 1391 این رقم به چهار میلیون و 403 هزار و 652 نفر رسیده به این ترتیب می‌توانیم بگوییم، بالغ بر دو میلیون و 13 هزارو 884 نفر از جمعیت افزوده‌شده به جمعیت فعال در دوره مورد نظر در جمع دانشجویان کشور وارد شده‌اند. رئیس‌جمهور در تازه‌ترین مصاحبه تلویزیونی خود تعداد بازنشستگان را در دوره فعالیت دولت نهم و دهم معادل 800 هزار نفر اعلام کرده است که اگر این رقم را یک میلیون نفر هم بدانیم سرجمع می‌توانیم بگوییم از حدود شش میلیون‌نفری که سرنوشت اشتغال‌شان نامعلوم بوده، حدود سه میلیون نفر در حال حاضر یا بازنشسته شده‌اند و یا دانشجو هستند. با کسر کردن افزایش جمعیت بازنشستگان و دانشجویان کشور از جمعیت 10 سالی که در جمعیت فعال وارد نشده‌اند در نهایت به رقمی معادل سه میلیون و 429 هزار و 691 نفر می‌رسیم که وضعیت اشتغال نامعلومی دارند، حتی اگر افزایش 642 هزار‌نفری جمعیت سالخورده (بالای 65 سال) بین سرشماری‌های سال‌های 1385 و 1390 را از این جمعیت بلاتکلیف کسر کنیم (البته از این جهت که با جمعیت بازنشستگان همپوشانی دارد دقت کافی ندارد)، باز هم دو میلیون و 787 هزار و 691 نفر ایرانی با وضعیت نامعلوم اشتغال داریم. حال می‌توانیم این جمعیت را به جمع بیکاران اضافه کنیم و یا این تعداد جمعیت را که حتی با تعریف یک ساعت اشتغال هم در جمع شاغلان و حتی بیکاران قابل شمارش نبوده‌اند کاملاً نادیده بگیریم و به عنوان خطای آماری تلقی کنیم؟
چالش جمعیت فعال پنهان
برآورد برنامه چهارم توسعه کشور، افزایش سالانه جمعیت فعال کشور را بیش از 700 هزار نفر برآورد کرده است. ولی آمارها نشان می‌دهد در این سال‌ها، به جای رقم پیش‌بینی شده 700 هزار نفر، فقط 140 هزار نفر در سال وارد بازار کار شده‌اند و در نتیجه نسبت جمعیت فعال به کل جمعیت کشور، بر خلاف تمام پیش‌بینی‌های قبلی به جای افزایش از روند کاهشی برخوردار بوده است. همچنین جمعیت فعال کشور در چند سال اخیر، از نوساناتی برخوردار بوده به نحوی که طی دوره 1386-1384 از روند فزاینده ولی کند برخوردار بوده، در سال 1387 کاهش و در سال 1388 افزایش یافته و در سال‌های بعد نیز روند نوسانی خود را ادامه دهد. موضوعی که با رشد جمعیت کشور و برآوردهای قبلی، چندان سازگار نیست. بنابراین با توجه به این موارد، تفاوت 560 هزار نفر افراد بالقوه فعال، می‌تواند به عنوان چالش اشتغال در آینده خود را نشان دهد و به عنوان بحران جدید اشتغال مطرح شود. از سوی دیگر با توجه به ورود اکثر دانش‌آموزان و به ویژه دختران به دانشگاه‌ها و گسترش پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی، می‌توان گفت اکنون تعداد کل دانشجویان کشور با تعداد کل بیکاران برابر است. به عبارت بهتر اگر کل دانشجویان موجود به یکباره وارد بازار کار شوند، جمعیت بیکاران دو برابر خواهد شد. با توجه به این نکات و بازشناسی جمعیت فعال، شاغل و بیکار کشور از یک سو و بررسی هرم‌های سنی جمعیتی کشور از سوی دیگر، بازار کار در سال‌های آینده با هجوم نیروی کار جوان، تحصیل‌کرده و با درصد بالایی از زنان مواجه خواهد شد.
چشم‌انداز سال 1392
حال با توجه به روند تغییرات اتفاق‌افتاده در بازار کار از یک سو و فضای اقتصادی کشور در سال 1392 نمی‌توانیم انتظار رونق چندانی در بازار کار داشته باشیم، هرچند بر اساس آخرین آمارهای منتشر‌شده از سوی مرکز آمار ایران طی پاییز سال‌جاری نسبت به زمستان 1390 بالغ بر 779 هزار شغل جدید به ثبت رسیده است ولی امیدی به پایداری این وضعیت نمی‌توان داشت و این ارقام نیز به خودی خود در مقایسه با گزارش مربوط به تابستان نشان از روند نزولی دارد، زیرا در گزارش مربوط به بازار کار در تابستان سال 1391 تعداد اشتغال تازه در مقایسه با زمستان سال 1390، به تعداد 852 هزار شغل به ثبت رسیده و این نشان از کاهش حدود 72 هزار اشتغال فصلی است. از سوی دیگر پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول از رشد اقتصادی ایران در سال 1392 رقمی پایین و کمتر از یک درصد است و نشان از کوچک شدن فضای اشتغال‌زایی در کشور دارد.
دیدگاه تان را بنویسید