جاه‌طلبی سبز

  جواد حیدریان: رهبران سیاسی عربستان سعودی به‌رغم مختصات جغرافیایی و آب‌وهوایی این کشور و فقر در تامین منابع آبی، رویایی بلندپروازانه در سر دارند تا صحرای عربستان را با کاشت مصنوعی میلیاردها درخت سبز کنند. هدف طرح خاورمیانه سبز کمک به تلاش برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی از طریق افزایش پوشش گیاهی در داخل عربستان و در سراسر کشورهای خاورمیانه، کاهش انتشار کربن، مبارزه با آلودگی و تخریب زمین و حفظ حیات دریایی، عنوان شده است. این طرح قرار است با همکاری کشورهای عربی خلیج‌فارس و خاورمیانه برای کاشت ۵۰ میلیارد درخت در خاورمیانه و کاهش بیش از ۱۰ درصد انتشار کربن از سهم جهانی اجرایی شود. از این مقدار ۱۰ میلیارد درخت در داخل عربستان سعودی طی یک دهه آینده کاشته خواهد شد. این پروژه قرار است مساحتی معادل ۲۰۰ میلیون هکتار از زمین‌های تخریب‌شده منطقه را بازسازی کند.

بررسی ابعاد این طرح عجیب با شرایط آب‌وهوایی و جغرافیای بیابانی عربستان و اغلب مناطق خاورمیانه، این ذهنیت را به وجود می‌آورد که آیا این یک ایده کاریکاتوری در سایه پول فراوان نفت است یا واقعاً با مدد تکنولوژی وارداتی قابلیت اجرایی دارد؟ اگرچه ابهام درباره این طرح زیاد است اما به دلیل وضعیت بیابانی و کانون‌های فرسایش بادی در شمال آفریقا و عربستان این طرح در صورت موفقیت می‌تواند الگوی مهمی برای مبارزه با گسترش بیابان از یک‌سو و تولید اکسیژن و کنترل کربن از سوی دیگر باشد. اما عربستان که صحرایی گرم و خشک و بی‌آب هم‌مرز خلیج‌فارس و دریای سرخ است، آب‌وهوای بیابانی دارد. تابستان‌ها در منطقه مرکزی عربستان هوا بسیار گرم و خشک است و در نواحی داخلی بین 27 تا 43 درجه سانتی‌گراد و در نواحی ساحلی بین 27 تا 38 درجه سانتی‌گراد و در زمستان، دما در نواحی داخلی بین 8 تا 20 درجه سانتی‌گراد متغیر است، در حالی که دماهای بالاتر (19 تا 29 درجه سانتی‌گراد) در نواحی ساحلی دریای سرخ ثبت شده است. میانگین بارندگی سالانه در اکثر نقاط کشور کمتر از 150 میلی‌متر در طول سال است به جز قسمت جنوب غربی که میزان بارندگی سالانه بین 400 تا 600 میلی‌متر است. 

طرح سبز سعودی البته آنطور که گفته شد در چارچوب جغرافیای عربستان محدود  نمی‌ماند و بر اساس رایزنی‌هایی که دولت سعودی با همسایگان خود در خاورمیانه از جمله امارات و عراق و ... دارد، تلاش دارد با این پروژه سیاست‌ها و احیاناً وجهه سیاسی خود را نزد افکار عمومی منطقه و جهان ترمیم کند. با آگاهی از اهداف این طرح و علم به شرایط جغرافیایی و آب‌وهوایی عربستان سعودی باید پرسید عربستان سعودی با طرح خاورمیانه سبز به دنبال چیست؟ آیا در پس اهداف محیط زیستی، می‌توان نوعی نگرش سیاسی و اقتصادی یافت یا این طرح صرفاً به خاطر مخاطرات و اثرات تغییر اقلیم بر خاورمیانه و عربستان در اولویت دولتمردان این کشور پادشاهی قرار گرفته است؟