شعبده‌بازی در میرداماد

  مرضیه محمودی: آنچه رئیس کل بانک مرکزی در ماموریت پنج‌ساله پیش روی خود دارد، ماموریتی سهل و ممتنع است. ماموریتی که همتی در بانک مرکزی دارد، ناممکن نیست اما اجرای انتظارات از او و بازگرداندن تعادل به بازار پولی و ارزی، به شعبده‌بازی دشواری می‌ماند. ماموریت‌های او به موجب قانون کاملاً مشخص است. به موجب قانون او «باید با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد و در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مداوم اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی را در صدر برنامه‌ها قرار دهد».

رئیس‌جمهور هم در زمان امضای حکم ماموریت پنج‌ساله همتی، دو ماموریت مهم به او داده؛ «توسعه پیمان‌های پولی دوجانبه» و «مراقبت از ذخایر ارزی». خواسته مردم از همتی هم کاملاً مشخص است، کنترل قیمت ارز و حفظ ارزش پول ملی و کنترل تورم. گویا خواسته‌ها همه در یک راستاست اما تحقق آنها چگونه ممکن است؟

راهکار ساده است. همتی باید در مسیر سیاستگذاری‌های جدید، خطاهای سیف و بهمنی و مظاهری و پیشینیان آنها را تکرار نکند. مطبوعات ما پر است از تحلیل‌های بی‌شمار اقتصاددانان. مشکلات همیشه یکسان بوده و خطاهای سیاستگذار هم. پس راهکار هم یکسان است شاید با برخی تغییرات جزئی. برخی از مشکلاتی که امروز همتی باید برای آن تصمیم بگیرد بارها و بارها آزموده شده. نتیجه سرکوب فنر ارزی، دونرخی ماندن ارز، توزیع رانت و به تعویق انداختن اصلاحات بانکی در اقتصاد ایران بر همگان واضح و روشن است. همه می‌دانند از دست رفتن استقلال بانک مرکزی و تبدیل شدن آن به پاس‌کننده چک دولت و دیگر بانک‌ها چه نتایجی دربر دارد. راهکار روشن است.

اما کیست که نداند اجرای این بایدهای ساده به شعبده‌بازی می‌ماند. شاید بتوان گفت همتی در بدترین روزها، به بانک مرکزی رفته است. قیمت ارز هر لحظه در نوسان است و ارزش ریال در سراشیب سقوط قرار دارد، تحریم‌های بانکی نزدیک است و احتمال دست‌درازی دولت بر منابع بانکی بیش از همیشه است، نرخ تورم در مسیر صعود قرار دارد و نقدینگی بسیار بالاست و استقلالی که همه روسای بانک مرکزی آرزوی آن را داشته‌اند، در چنین شرایطی برای همتی از همیشه دور از دسترس‌تر است.

فهرست ماموریت‌های همتی کاملاً مشخص است. او باید سیاست‌های ارزی را تغییر دهد و هر تعللی در این باره، آثار تلخی برای اقتصاد دارد. قطع رانت‌های ارزی و پرداخت یارانه‌های ارزی متعدد به اقتصاد از دیگر کارهایی است که باید انجام دهد اما قطعاً این اقدامات با واکنش‌های منفی مواجه خواهد شد و تکدر خاطر این و آن را در پی خواهد داشت. شاید وقت آن است که بانک مرکزی از زیر بار ارز 4200تومانی رها شود؛ کاری که رئیس پیشین به سادگی به آن تن داد. اگر درِ سیاست‌های پولی و ارزی جدید، بر همان پاشنه پیشین بچرخد، کارنامه کاری رئیس کل جدید بانک مرکزی مانند اسلاف خود خواهد بود. اما باید منتظر ماند و دید در شرایطی که به قول حافظ «منزل بس خطرناک است و مقصد بس بعید» همتی چه خواهد کرد.