محرک ارزی

آنچه در بررسی بازار بورس در شش‌ماهه نخست سال 1396 بیش از پیش خودنمایی می‌کند رشد بیش از 10‌درصدی شاخص کل از فروردین‌ماه تا پایان شهریور 96 بوده است. در این بازه زمانی عدد شاخص کل از 77516 به 85831 واحد تا پایان شش‌ماهه اول سال رسیده است و یکی از بازارهای جذاب برای سرمایه‌گذاری به نظر می‌رسد. اما در واکاوی این رشد باید به این نکته توجه داشت که شاخص قیمتی هم‌وزن در مدت مشابه بازدهی نزدیک به سه‌درصدی را ثبت کرده و از 26826 به 27611 رسیده است. این امر بدان معنی است که در این بازه وزن بیشتر رشد مربوط به شرکت‌های با ارزش بازار بالاتر مانند شرکت‌های تولیدکننده فلزات اساسی و کانی‌های فلزی، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری چندرشته‌ای بوده است و سهم صنایع با ارزش بازار کمتر از کسب بازده برخلاف سال گذشته بسیار اندک است. همچنین با توجه به قرار گرفتن فصل مجامع در شش ماه اول سال با تقسیم سود شرکت‌های با ارزش بازار بالا، شاخص کل با رشد همراه بوده و قرار داشتن فصل مجامع در این بازه در کسب این بازدهی بی‌تاثیر نبوده است. این در حالی است که این رشد با ورود پول جدید (Fresh money) به بازار ایجاد نشده است و هنوز جریان نقدینگی جدید در بازار حس نمی‌شود. همچنین دماسنج دیگر بازار در این رابطه حجم معاملات در شش ماه ابتدایی سال است که این معاملات با حذف معاملات بلوک و اوراق با درآمد ثابت به طور متوسط نزدیک به 85 میلیارد تومان است که نسبت به ارزش بازار 400 هزار میلیارد‌تومانی (مجموع بورس و فرابورس) حجم ناچیزی به شمار می‌رود.

آنچه در بازه زمانی شش‌ماهه محرک رشد شاخص کل بوده است را می‌توان به طور کلی در چهار دسته زیر طبقه‌بندی کرد.

1- رشد قیمت کالاها و مواد خام در بازارهای کالایی: در بازارهای جهانی به علت تحولات بازار آمریکا و چین قیمت کالاها به ویژه فلزات اساسی، کانی‌های فلزی و محصولات پتروشیمی و شیمیایی با رشد همراه بوده است. عمده‌ترین دلیل آن افت شاخص دلار (Dollar Index) به علت انتشار داده‌های منفی در رابطه با اقتصاد آمریکا و احتمال به تعویق افتادن رشد نرخ بهره در آمریکاست که قیمت کالاها را در بازار افزایش داده است. همچنین سیاست‌های اصلاحی و محیط زیستی در بازار چین نیز بر تولید کالاهای خام در چین اثرگذار بوده و موجب تشدید قیمت کالاها در بازار چین و بازار لندن شده است. به طور مثال قیمت مس در بازارهای جهانی در بازه زمانی شش‌ماهه ابتدایی سال 16 درصد رشد داشته و فلزات دیگر مانند فولاد تا 40 درصد نیز در مدت مذکور رشد داشته‌اند. در کنار این موارد با توجه به درگیری‌های ایجاد‌شده در نیجریه و عراق قیمت نفت نیز با رشد همراه بوده است و به رشد قیمت شرکت‌های تولیدکننده محصولات پتروشیمی کمک کرده است.

2- رشد قیمت ارز:  به نظر می‌رسد با روی کار آمدن دولت جدید سیاست تک‌نرخی کردن ارز و همچنین آزادسازی آن در بازار پیگیری خواهد شد و رشد قیمت دلار در بازار با توجه به عقب ماندن آن در تورم انباشته تفاضلی ایران و آمریکا دور از ذهن به نظر نمی‌رسد و ورود دلار به کانال 3900 تومان نیز این انتظار را در بازار سرمایه تشدید کرد که نرخ تعادلی ارز مناسب برای اقتصاد ایران بالاتر از قیمت فعلی خواهد بود. از این‌رو این متغیر نیز به کمک شرکت‌های تولیدکننده کالاهای خام آمد و موجب رشد قیمت سهام این شرکت‌ها در بازار شد.

3- کاهش نرخ سود بانکی: دستورالعمل جدید شورای پول و اعتبار مبنی بر کاهش نرخ سپرده بانکی بلندمدت به میزان 15 درصد و همچنین الزام بانک‌ها به رعایت این نرخ و از سوی دیگر تخصیص خط اعتباری با نرخ 18 درصد به بانک‌ها موجب کاهش التهاب بازار پول و جذابیت نسبی سایر بازارها برای سرمایه‌گذاری شد. همچنین این دستورالعمل انتظاری را در بازار ایجاد کرد که در صورت تحقق شرایط آن شرکت‌های با اهرم مالی بالا مانند شرکت‌های خودروساز به مرور با کاهش هزینه مالی و کاهش هزینه بهره روبه‌رو خواهند شد و توانایی دریافت تسهیلات با نرخ پایین‌تر را از بانک خواهند داشت و از این‌رو در رشد قیمت‌ها این عامل نیز بی‌تاثیر نبوده است.

4- انتظار افزایش تورم: دریافت خط اعتباری ارزان‌قیمت بانک‌ها از بانک مرکزی و انتظار برای اجرای طرح مقدمات اصلاح نظام پولی و مالی کشور مبنی بر تبدیل به اوراق بهادار کردن بدهی دولت به بانک‌ها و توانایی سپرده‌گذاری این اوراق در نزد بانک مرکزی عملاً به استقراض دولت از بانک مرکزی منجر خواهد شد و مشکلات منابع نقدی را برای بانک‌ها تا حدودی مرتفع خواهد کرد و این امر توان تسهیلات‌دهی بانک‌ها را افزایش خواهد داد و به نظر می‌رسد رشد تورم ملایمی را از این بابت و از بابت رشد هموار نرخ ارز در بازار تجربه خواهیم کرد.

پیش‌بینی بازار بورس در نیمه دوم سال

آنچه مشخص است محرک اصلی رشد در نیمه اول سال بازارهای بین‌المللی بوده که با کمک‌هایی از متغیرهای کلان اقتصادی داخلی نیز همراه بوده است. با توجه به شرایط فعلی بازار چین و محدودیت‌های معاملاتی مسکن در شش استان پرجمعیت این کشور و همچنین خبرهایی مبنی بر افزایش نرخ بهره در آمریکا در نیمه دوم سال به نظر می‌رسد اثر تحرکات قیمت کالاهای بین‌المللی تا حدی در قیمت سهام شرکت‌ها دیده شده است ولی به علت کمبود نقدینگی در بازار و احتمال تحولات سیاسی نامطلوب در منطقه و در آسیای شرقی بازار اندکی در واکنش به تغییرات محتاط بوده و سهام‌ زیر ارزش ذاتی به ویژه در گروه تولیدکنندگان کالاهای خام در حال حاضر در بازار معامله می‌شوند. با توجه به انتظار بازار مبنی بر افزایش تورم و افزایش نرخ ارز به نظر می‌رسد تا پایان سال عملکرد احتمالی تولیدکنندگان فلزات اساسی مانند مس، فولاد، روی و سرب مناسب بوده و با افزایش قیمت دلار افت احتمالی در بازارهای جهانی چندان ریسک با اهمیتی برای سودآوری شرکت‌های این گروه نباشد. همچنین با افزایش نرخ دلار مبادله‌ای و افزایش قیمت نفت در بازار نسبت به متوسط شش‌ماهه ابتدایی امسال شرکت‌های گروه پالایشی که خوراک و فرآورده نفتی تولیدی آنها با نرخ دلار مبادله‌ای محاسبه می‌شود از این رشد بهره‌مند خواهند شد و عملکرد مورد انتظار آنها مثبت ارزیابی می‌شود. 

همچنین در گروه فناوری اطلاعات، شرکت‌های خدمات پرداخت و پردازش اطلاعات بازار بورس با پدیده جدیدی مواجه شده‌اند و اقبال شدیدی به سهام شرکت‌های این گروه در بازار وجود دارد که جذابیت بالای آنها از بابت پایدار بودن درآمد این گروه در تحولات اقتصادی، توان رشد سودآوری این شرکت‌ها با ارائه خدمات نوین بر پایه فناوری اطلاعات و همچنین بازارگردانی مناسب در شرکت‌های حاضر در این صنعت است که عرضه‌های اولیه اخیر نیز به افزایش تنوع انتخاب سهامداران در این گروه منجر شده است. به نظر می‌رسد در نیمه دوم سال نیز این شرکت‌ها به رشد هموار خود ادامه داده و با نزدیک شدن به پایان سال مالی آنها جذابیت آنها بیشتر نیز خواهد شد. همچنین از دیگر گروه‌های جذاب در شش ماه دوم صنایعی هستند که درآمدهای دلاری پایدار برای خود ایجاد می‌کنند که از جمله این صنایع می‌توان به شرکت‌های گروه عرضه یوتیلیتی به پتروشیمی‌ها و همچنین شرکت‌های پتروشیمی با محصول صادراتی اشاره کرد.

در یک جمع‌بندی کلی اگر بخواهیم روند بازار را در نیمه دوم سال بررسی کنیم باید به تحولات کلان اقتصاد داخلی چشم دوخت و به نظر می‌رسد رشد نرخ ارز و ورود پول جدید با افت نرخ‌های بهره محرک اصلی بازار برای شش ماه دوم به شمار می‌روند. از این‌رو در حال حاضر بازار سرمایه جذابیت مناسبی را برای ورود سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیرتر دارد و به نظر می‌رسد بازدهی شاخص تا پایان سال از بازده بازارهای موازی در مدت مشابه بیشتر خواهد بود.