چشم انتظار انتخابات

بازارهای داخلی هفته گذشته، نوسان شدیدی را پشت سر نگذاشتند، اما دمای بازارها نسبت به هفته‌های ابتدایی سال بالاتر رفته است. از اواسط هفته گذشته، نرخ ارز افزایش یافت و به دو کانال بالاتر رفت. همچنین شاخص بورس تهران با ادامه روند افزایشی به بیشترین مقدار طی پنج ماه اخیر رسیده است. این فضایی است که بیشتر تحت تاثیر انتخابات ریاست‌جمهوری بر بازار حکمفرما شده، که البته نسبت به مدت مشابه دوره قبل، روند بازارها قابل پیش‌بینی‌تر است.

در هفته گذشته بهای نفت، کمی افزایش یافت. به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، در پی اظهارات وزرای انرژی عربستان سعودی و روسیه مبنی بر لزوم تمدید توافق کاهش تولید نفت تا مارس 2018 و ابراز امیدواری ایشان در خصوص حمایت سایر تولیدکنندگان از تمدید توافق، بهای نفت تقویت شد. تمدید برنامه کاهش تولید نشان می‌دهد برخلاف آنچه در ابتدا تصور می‌شد، کاهش مازاد عرضه نفت آسان نبوده و علت آن افزایش تولیدات نفت آمریکاست. به گفته تحلیلگران، تولیدات نفت آمریکا همچنان تهدیدی برای بر هم زدن تعادل بازار نفت است، مگر آنکه میزان کاهش تولید مورد توافق بیشتر شود. در پایان وقت معاملات این روز، بهای نفت برنت 98 سنت افزایش یافت و در معاملات بین روز توانست به بالاترین سطح از 21 آوریل برسد. بهای نفت آمریکا نیز 01‌ /1 دلار تقویت شد.

روز سه‌شنبه، به دلیل اعلام حمایت چند کشور عضو اوپک (کویت، عراق، ایران و ونزوئلا) از تمدید توافق کاهش تولید تا مارس 2018، افت بهای نفت اندک بود. اما انتشار آمار غیرمنتظره موسسه نفت آمریکا مبنی بر افزایش ذخایر نفت خام (882 هزار بشکه) و میعانات گازی (8 /1 میلیون بشکه) در هفته منتهی به 12 می، موجب افت بیشتر بهای نفت در معاملات پس از پایان وقت بازار شد. با وجود این، بازار در انتظار تایید آمار مذکور از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکاست. بهای نفت از 11 روز قبل که به کمترین سطح پنج‌ماهه رسید، 10 درصد افزایش یافته است. وزیر انرژی روسیه اظهار کرد: هدف از تمدید توافق کاهش تولید نفت، کاهش ذخایر دنیا به سطح میانگین پنج‌ساله و برقراری ثبات در بازار نفت است. آژانس بین‌المللی انرژی گفت، به‌رغم آنکه ذخایر نفت جهان اثرات مثبت کاهش عرضه اوپک را منعکس نمی‌کند، بازار نفت جهان در حال رسیدن به تعادل است. در ابتدای روز چهارشنبه، قیمت نفت افزایش محسوسی داشت و روند صعودی را در پیش گرفته بود و به نظر می‌رسد این کاهش به دلیل افزایش احتمال توافق اوپک بوده است. اما آنچه به این نگرانی‌ها اضافه کرده، تولید نفت دریای شمال است که مدت‌ها در حال کاهش بوده، اما انتظار می‌رود طی دو سال آینده  به میزان 400 هزار بشکه در روز، یعنی حدود یک‌پنجم کل تولید این منطقه افزایش یابد. این در حالی است که آمریکا هم به افزایش بی‌رویه تولید نفت خود ادامه می‌دهد. تولید نفت آمریکا از اواسط سال 2016 به این طرف بیش از 10 درصد رشد داشته و به 3 /9 میلیون بشکه در روز رسیده است.

تقویت قیمت طلا

هفته گذشته، برای طلای جهانی هفته خوبی بود. روز دوشنبه، نابسامانی سیاسی آمریکا (به دلیل اخراج رئیس اف‌بی‌آی)، آزمایش موشکی کره شمالی و حمله سایبری، تقاضای خرید دارایی‌های مامن را افزایش داد در نتیجه بهای طلا تقویت شد.

همچنین آمارهای اقتصادی ضعیف‌تر از انتظار آمریکا موجب افت شاخص دلار شده و بهای طلا برای دارندگان دیگر ارزها را ارزان‌تر کرد. بهای نقدی طلا و طلای قراردادهای آتی آمریکا در معاملات پایانی با 2 /0 درصد افزایش به ترتیب به 15 /1230 و 1230 دلار در هر اونس رسید. بدین ترتیب بهای نقدی طلا پس از کاهش به کمترین سطح هشت هفته اخیر (81 /1231 دلار در هر اونس) در معاملات بین روز، در روند سومین روز رشد قرار گرفت. مدیران پولی خالص موقعیت‌های خرید را در بازار طلای کومکس به پایین‌ترین سطح شش هفته اخیر در هفته منتهی به 9 می‌کاهش دادند. همچنین در این روز، بهای طلا به دلیل افزایش تقاضای خرید چین و هند تقویت شد.

بازارها چهارشنبه را با چنین موضوعاتی شروع کردند تا ارزش دلار ایالات متحده با افت روبه‌رو شود. شاخص دلار که سه‌شنبه تا عدد 10 /98 واحد سقوط کرده بود، صبح چهارشنبه به زیر مرز 98 واحد رفت. رویترز درگزارشی نوشت که تمام جهش شاخص دلار پس از انتخاب ترامپ از دست رفته است.

همزمان با افت دلار، بازاهای سهام نیز که دو هفته گذشته روزهای بسیار خوبی را تجربه کرده بودند، گرفتار ناامیدی دسته‌ای از معامله‌گران شدند. افت شاخص‌ها از بازارهای آسیا شروع شد بعد بورس‌های اروپا تحت تاثیرقرار گرفتند. شاخص آتی ایالات متحده نیز کاهش را تجربه کرد.

اونس طلا توانسته بار دیگر خود را به میانه کانال 1200 دلار نزدیک کند، اما بیشتر باید در انتظار نشست کمیته بازار آزاد فدرال‌رزرو در ماه ژوئن بود. علاوه بر بازار فلزهای گرانبها، بازارهای دیگر نیز در انتظار این نشست هستند. تصویب افزایش نرخ‌های بهره در این نشست می‌تواند دلار را تقویت و طلا را تضعیف کند، گرچه نباید فراموش کرد که اولاً روند انقباض ممکن است کند باشد و ثانیاً احتمال اثرگذاری عوامل دیگر هم وجود دارد. دیگر بازارها یا تحولات سیاسی می‌تواند روند بازارها را متاثر کند. موسسه سرمایه‌گذاری تی‌دی‌اس در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد بعید به نظر می‌رسد حتی افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو در نشست ژوئن هم بتواند قیمت طلا را به زیر 1200 دلار در هر اونس کاهش دهد.

ساماندهی کاسپین در بازار پول

در انتهای هفته گذشته بانک مرکزی در یک اطلاعیه از پرداخت سپرده‌های سپرده‌گذاران موسسه منحله فرشتگان از سوی موسسه مالی کاسپین خبر داد.

بنا بر اعلام بانک مرکزی، سپرده‌گذاران موسسه منحله فرشتگان تا مبلغ 10 میلیون تومان می‌توانند برای دریافت سپرده‌های خود به موسسه کاسپین مراجعه کنند. براساس اطلاعات بانک مرکزی در گام نخست 87 درصد از سپرده‌گذاران با این اقدام تعیین تکلیف می‌شوند. گفته می‌شود منابع این سپرده‌ها از حدود 2500 میلیارد تومان دارایی‌های ارزیابی‌شده موسسه منحله فرشتگان و خط اعتباری جدیدی که بانک مرکزی در نظر گرفته است تامین شده است. البته مسوولان بانک مرکزی اعلام کرده‌اند در صورت فعالیت رسمی کاسپین، سپرده‌گذاران می‌توانند از طریق خدمات‌گیری از این موسسه به سپرده‌گذاری خود ادامه دهند.

گام نخست ساماندهی

موسسه کاسپین تشکیل شده از هشت تعاونی‌های منحله فرشتگان، الزهراء، دامداران و کشاورزان کرمانشاه، عام کشاورزان مازندران، حسنات، پیوند، بدر توس و امید جلین است. در بخشنامه جدیدی که مورد موافقت مرجع قضایی نیز قرار گرفته تاکید شده است: «با توجه به اقدامات بانک مرکزی و مراجع قضایی درخصوص تسریع روند نقل و انتقال دارایی‌ها و بدهی‌های تعاونی منحله در سال 1395 و احراز شرایط لازم، مقرر شد مجوز افتتاح 20 شعبه برای موسسه کاسپین صادر شود. بدین ترتیب، موسسه مجاز شد نسبت به انجام امور بانکی اقدام کند.»

بر اساس این بخشنامه، بانک مرکزی موسسه مذکور را موظف کرد که در گام نخست نسبت به پذیرش تعهد و پرداخت سپرده سپرده‌گذاران تعاونی اعتبار منحله فرشتگان تا مبلغ 10 میلیون تومان برای هر یک از مشتریان این تعاونی، اقدام کند. با این اقدام از مجموع 458 هزار و 826 نفر سپرده‌گذار تعاونی منحله فرشتگان، وضعیت 397 هزار و 392 نفر (معادل 87 درصد)، تعیین تکلیف خواهد شد. برنامه زمانی این اقدام در پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه اعتباری کاسپین، به اطلاع عموم خواهد رسید. براساس بخشنامه بانک مرکزی، همچنین موسسه اعتباری کاسپین مکلف شده که برنامه تعیین تکلیف تدریجی سایر سپرده‌گذاران را نیز با هماهنگی بانک مرکزی و مراجع قضایی، به اطلاع عمومی برساند. بانک مرکزی با این اقدام گام بزرگی در ساماندهی موسسه کاسپین و تعهدات مردمی برداشته است.

ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی نیز پیشتر مسائلی را درباره تعیین تکلیف موسسه کاسپین مطرح کرده و گفته بود: «به‌زودی تعیین تکلیف سپرده‌گذاران تعاونی منحله فرشتگان در دستور کار قرار خواهد گرفت. بنابر توضیح او، بر این اساس بخش عمده‌ای از سپرده‌گذاران فرشتگان که بیشترین حجم مسائل این روزهای کاسپین مربوط به آنهاست تعیین تکلیف می‌شوند، آنگاه می‌توانند مبلغی را که به‌عنوان سپرده داشته‌اند بنا بر تصمیم خود در موسسه مجاز سپرده کاسپین سپرده‌گذاری کرده یا دریافت کنند.»

قیمت خوراکی‌ها در آستانه انتخابات

در هفته گذشته، بانک مرکزی متوسط قیمت خرده‌فروشی برخی از مواد خوراکی در تهران را در هفته منتهی به ۲۲ اردیبهشت‌ماه سال جاری اعلام کرد، بر اساس آن نرخ هشت گروه افزایش و نرخ دو گروه کاهش یافت، همچنین نرخ یک گروه نیز نسبت به هفته قبل از آن ثابت ماند. براساس اعلام بانک مرکزی در هفته مذکور قیمت گروه‌های لبنیات 1 /0 درصد، تخم مرغ 1 /3 درصد، حبوب دو درصد، میوه‌های تازه 6 /1 درصد، گوشت قرمز 7 /1 درصد، گوشت مرغ دو درصد، قند و شکر 3 /0 درصد و چای 8 /0 درصد نسبت به هفته گذشته افزایش داشته‌اند. همچنین قیمت برنج 3 /0 درصد و سبزی‌های تازه 1 /2 درصد نسبت به هفته قبل از آن کاهش داشت و قیمت روغن نباتی نیز ثابت بود.

هر چند این قیمت طی هفته گذشته روند افزایشی داشته، اما نوسانات نسبت به مدت مشابه آن در هفته منتهی به انتخابات سال 1392، کاهش یافته و ترمز گرانی کشیده شده است. بررسی داده‌های بانک مرکزی حکایت از کنترل گرانی در طول این چهار سال دارد. مواد خوراکی که در سبد خانوار ایرانی با مصرف بالایی روبه‌رو است، در ثبات قیمتی بیشتری در آستانه انتخابات سال‌ جاری نسبت به چهار سال پیش به سر می‌برند. بررسی 20 کالای پر‌مصرف خوراکی، خبر از کاهش تورم در 17 کالا می‌دهد. این کاهش‌ها در برخی مواد خوراکی قابل توجه است. پنیر پاستوریزه‌ای که در آستانه انتخابات 92، نسبت به سال گذشته آن 6 /‌51 درصد گران‌تر شده بود، در آستانه انتخابات امسال نسبت به سال 95 تغییری را تجربه نکرد. تخم‌مرغ در چهار سال پیش، گرانی 9 /‌97‌درصدی را در طول یک سال پشت سر گذاشته بود، اما امسال نسبت به سال 95، معادل 13 درصد افزایش قیمت داشت. کالای دیگری که ترمز گرانی‌اش کشیده شده، لوبیا قرمز است. این ماده خوراکی در آستانه انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری، 2 /‌113 درصد در طول یک سال گران شده بود؛ این یعنی به بیش از دو برابر قیمت خود رسیده بود. اما در آستانه انتخابات دوازدهم، تورم سالانه‌اش در عدد 6 /‌19 درصد توقف کرد.

افزایش دما در بازار دلار

دلار در میانه هفته گذشته روند افزایشی خود را آغاز کرد و از کانال سه هزار و 760 تا کانال سه هزار و 780 تومان بالا رفت. به گفته فعالان، یکی از عوامل رشد دلار در معاملات نقدی، تحرکات بازیگران فردایی بود که سعی داشتند با ایجاد جو روانی در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری نوسان‌گیری کنند. معامله گرانی که به نقش عوامل روانی در رشد بهای دلار اذعان داشتند، معتقدند، رشد بهای دلار در روزهای انتهایی از پشتوانه محکمی برخوردار نبوده است. به گفته آنها، روز چهارشنبه، ارزش دلار در بازارهای سلیمانیه عراق و هرات افغانستان بالا نرفته بود و حتی با عبور این ارز از محدوده سه هزار و 780 تومان فاصله بازارهای داخلی با کشورهای همسایه بسیار کم شد. اگرچه میزان نوسان در بازار ارز افزایش یافته، اما نسبت به مدت مشابه در انتخابات ریاست‌جمهوری دولت یازدهم، وضعیت نوسان، کم‌دامنه‌تر است. البته اگر بازار احتمال دهد که با انتخاب رئیس‌جمهوری جدید، نااطمینانی افزایش می‌یابد، نرخ ارز روند افزایشی خواهد گرفت.

صعود بر قله پنج‌ماهه

در هفته منتهی به 27 اردیبهشت‌ماه سال جاری، شاخص کل بورس تهران با افزایش 3 /0‌درصدی رکورد بیشترین مقدار خود در پنج ماه اخیر را شکست. علاوه براین، ارزش کل معاملات بورس و فرابورس در تاریخ مورد بررسی نسبت به هفته قبل خود حدود 35 درصد کاهش داشته است. به نظر می‌رسد، با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و گمانه‌زنی‌های مختلف در مورد رئیس‌جمهور آینده کشور، معامله‌گران با احتیاط بیشتری تصمیم می‌گیرند. با وجود این بررسی روند خریدو‌فروش در بازار نشان می‌دهد که افزایش خرید حقوقی‌ها سبب شده شاخص کل بورس به روند صعودی خود ادامه دهد. افزایش بهای جهانی نفت خام از اخبار منتشر‌شده در هفته گذشته بود که باعث رشد ارزش سهام پالایشگاه‌ها شد و به رشد شاخص کل کمک کرد.

در هفته منتهی به 27 اردیبهشت‌ماه، شاخص کل بورس تهران برای دهمین هفته متوالی رشد را تجربه کرد و به بیشترین مقدار خود در پنج ماه گذشته رسید. شاخص بورس تهران در هفته مذکور با رشد هفتگی 3 /0‌درصدی به سطح 80344 واحد رسید که بدین ترتیب برای دومین هفته متوالی در کانال 80 هزارتایی باقی ماند. در مقابل شاخص کل فرابورس 9 /0 درصد افت هفتگی داشت و به رقم 6 /915 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن نیز در هفته مذکور با افت 8 /0‌درصدی رو‌به‌رو شد.

در هفته آخر اردیبهشت‌ماه سال جاری، در میان صنایع فعال در بازار سرمایه، گروه فرآورده‌های نفتی با رشد هفتگی سه درصد بهترین عملکرد را به خود اختصاص داد. پس از آن گروه رایانه با حدود 6 /1 درصد رشد شاخص در جایگاه دوم قرار گرفت و گروه منسوجات با رشد هفتگی حدود 2 /1 درصد در جایگاه سوم ایستاد. از سوی دیگر، گروه سایر معادن با افت حدود 9‌درصدی شاخص خود بدترین عملکرد هفتگی را در میان صنایع فعال در بورس داشت. این گروه تک سهم شرکت تامین ماسه ریختگری با نماد معامله‌گری «کماسه» را داراست. گروه زغال‌سنگ نیز در هفته مورد بررسی با افت 4 /8‌درصدی شاخص در جایگاه دوم بدترین عملکرد هفتگی قرار گرفت. پس از آن گروه محصولات کاغذ با عملکرد منفی 5 /7 درصد در جایگاه سوم ایستاد. براساس اخبار منتشر‌شده، درخواست افزایش تعرفه واردات کاغذ که به پیشنهاد تولیدکنندگان از سوی وزرای صنعت و ارشاد ارائه شده بود، در هیات دولت مورد پذیرش قرار نگرفته است در نتیجه این گروه با افت شاخص رو‌به‌رو شده است.

در هفته گذشته شرکت قند شیرین خراسان در نماد معاملاتی «قشرین» با رشد قیمتی حدود 8 /22 درصد بیشترین سود را نصیب سهامداران خود کرد. پس از آن شرکت مارگارین در نماد معاملاتی «غمارگ» حدود 3 /19 درصد رشد قیمت را تجربه کرد و در جایگاه دوم قرار گرفت. شرکت گسترش صنایع و خدمات کشاورزی با نماد «تکشا» حدود 1 /18 درصد بازدهی هفتگی مثبت را ثبت کرد و در لیست بهترین بازدهی هفتگی قرار گرفت. در مقابل، شرکت قند اصفهان در نماد معاملاتی «قصفها» حدود 3 /12 درصد افت قیمت داشت و بدترین بازدهی را در میان شرکت‌های فعال در بازار سرمایه به خود اختصاص داد. شرکت کابل البرز با نماد معاملاتی «کالبر» نیز 7 /11 درصد کاهش قیمت را در هفته مورد بررسی تجربه کرد و رتبه دوم در میان لیست بدترین بازدهی را به‌دست آورد. شرکت سرمایه‌گذاری تدبیرگران فارس و خوزستان در نماد معاملاتی «سدبیر» در هفته گذشته 2 /10 درصد افت داشت و سومین شرکت با بدترین بازدهی هفتگی بود.

در هفته آخر اردیبهشت‌ماه، بیشترین ارزش معاملات هفتگی به گروه خودرو اختصاص داشت. از سوی دیگر، ارزش کل معاملات بورس و فرابورس در تاریخ مورد بررسی نسبت به هفته قبل خود حدود 35 درصد کاهش داشته است. به‌نظر می‌رسد با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری شماری از معامله‌گران با فروش سهام خود در پی کاهش ریسک انتخابات هستند. از سوی دیگر ارائه گزارش‌های عملکرد سالانه شرکت‌ها موجب شده تا سرمایه‌گذاران معاملات را محتاطانه‌تر دنبال کنند.

در هفته گذشته، اعلام تمدید توافق کاهش تولید نفت خام از سوی عربستان و روسیه تا پایان سه ماهه نخست سال 2018 از یک سو و نزدیک شدن به زمان برگزاری اجلاس اوپک برای تمدید توافق قبلی، مبنی بر کنترل عرضه نفت خام از سوی دیگر، موجب رشد بهای نفت خام در بازار جهانی شده است. این موضوع رشد ارزش سهام پالایشگاه‌ها را در پی داشته و به رشد شاخص کل کمک کرده است. شاخص گروه فرآورده‌های نفتی در هفته گذشته سه درصد رشد را ثبت کرده است.

افزایش حجم معاملات خودرویی‌ها

در هفته منتهی به 27 اردیبهشت‌ماه سال جاری، با حضور مدیران ارشد شرکت‌های سیتروئن و سایپا، شرکت سایپا سیتروئن در ایران به صورت رسمی ثبت و به صورت عملیاتی فعالیت خود را آغاز کرد. قراردادهای مورد نیاز کنسرسیوم مشترک نیز به امضای طرفین رسید و اعضای هیات مدیره این شرکت نیز مشخص شده‌اند. بر همین اساس خودروهای جدید گروه سایپا سیتروئن در سال آینده در خطوط تولید شرکت سایپا کاشان تولید و وارد بازارهای داخلی و بین‌المللی خواهند شد. انتشار این خبر موجب افزایش حجم و ارزش معاملات سایپا شده و رشد نسبی این شرکت را به همراه داشته است. به‌رغم افزایش حجم و ارزش معاملات سایپا، شاخص گروه خودرو در هفته گذشته حدود یک درصد افت را تجربه کرد. خساپا در هفته گذشته 3 /2 درصد رشد قیمتی را ثبت کرده است.

بانک مرکزی به‌منظور تقویت راهبری موسسات اعتباری و دستیابی به اهداف عملیاتی، گزارش‌دهی مالی و رعایت قوانین و مقررات در موسسات اعتباری، «دستورالعمل الزامات ناظر بر حاکمیت شرکتی در موسسات اعتباری غیردولتی» را به شبکه بانکی کشور ابلاغ کرده است. همچنین براساس آخرین خبر بانک مرکزی، سپرده‌گذاران تا سقف 10 میلیون تومان موسسه منحله فرشتگان می‌توانند برای دریافت سپرده‌های خود به موسسه کاسپین مراجعه کنند.