هوش مصنوعی و تحصیل

در حالی که دانش‌آموزان و دانشجویان پس از تعطیلات سال جدید به کلاس‌های درس بازگشته‌اند باید از خود پرسید که چرا آموزش در سال‌های اخیر تغییر چندانی نداشته است. لپ‌تاپ‌ها و تخته‌های هوشمند تعاملی را نمی‌توان اخلال سازنده در آموزش دانست. بسیاری از والدین از این موضوع شگفت‌زده‌اند که چگونگی تحصیل فرزندانشان هیچ تاثیری بر چگونگی انجام خریدها یا معاشرت آنها ندارد. بخش تحصیل از جنبه دیجیتالی عقب مانده است. مدارس و دانشگاه‌های آمریکایی به ترتیب دو و پنج درصد از بودجه‌هایشان را به فناوری‌ها اختصاص می‌دهند، در حالی که این سهم در شرکت‌ها هشت درصد است. شرکت‌های فناوری از مدت‌ها قبل تلاش دارند سهم بیشتری از شش تریلیون دلاری را که جهان سالانه در امر تحصیل هزینه می‌کند نصیب خویش کنند. وقتی همه‌گیری مدارس و دانشگاه‌ها را به اجبار تعطیل کرد به نظر می‌رسید زمان یک حمله دیجیتالی فرا رسیده باشد. دانش‌آموزان و دانشجویان به سکوهای یادگیری آنلاین هجوم آوردند تا شکاف حاصل از کلاس‌های ناقص بر بستر زوم (‌Zoom) را پر کنند. ارزش بازاری شرکت چگ (Chegg) عرضه‌کننده خدمات تدریس آنلاین از پنج میلیارد دلار در آغاز سال 2020 تا 12 میلیارد دلار در یک سال بعد رسید. شرکت هندی بایجو (Byju) پس از جذب دیگر بنگاه‌های خدمات آموزشی آنلاین در سرتاسر جهان در مارس 2022 موفق شد به ارزش 22 میلیارد دلار دست یابد. طبق گزارش موسسه گردآوری داده‌های کرانچ‌بیس (Crunchbase) سرمایه‌گذاری خطرپذیر جهانی در بنگاه‌های نوپای خدمات آموزشی از هفت میلیارد دلار در سال 2019 به 20 میلیارد دلار در سال 2021 جهش پیدا کرد. با فروکش کردن بحران کووید، کلاس‌ها به حالت قبلی بازگشتند. ارزش بازاری شرکت چگ در پایان سال 2022 به رقم سه میلیارد دلار عقب نشست. با افزایش ضررهای بنگاه بایجو هم بنگاه‌های سرمایه‌گذاری از جمله بلک‌راک و پروسوس (Prosus)  در اوایل سال گذشته سهام خود را در آن کاهش دادند. یکی از بنیانگذاران آن بنگاه می‌گوید، «ما در پشت صحنه، خیلی سریع، خیلی بزرگ شدیم». اگر همه‌گیری نتوانست بر مقاومت بخش تحصیل و آموزش در برابر اختلالات دیجیتال غلبه کند آیا هوش مصنوعی می‌تواند؟ هوش مصنوعی زایشی از قبیل چت جی‌پی‌تی که قادر است درباره انواع موضوعات گفت‌وگو کند قطعاً از عهده آن برمی‌آید. به گونه‌ای که متخصصان آموزش نگران آن‌اند دانشجویان از آن برای تقلب در نوشتن تکالیف و مقالات استفاده کنند. نیویورک در ژانویه 2023 استفاده از چت جی‌پی‌تی را در مدارس دولتی ممنوع کرد. اما این فناوری به ابزاری پرهیاهو برای تدریس خصوصی و تسریع وظایف خسته‌کننده‌ای مانند تصحیح اوراق تبدیل می‌شود. نیویورک در ماه می این روبات را به کلاس‌های درس بازگرداند. یادگیرندگان هم به نوبه خود به این فناوری روی آورده‌اند. نظرسنجی بنگاه چگ در سال گذشته نشان داد دوسوم از دانشجویان کارشناسی در دروس خود از روبات گفت‌وگوی هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و نیمی از آنها هر روز به سراغ آن می‌روند. در واقع محبوبیت فناوری جایگاه بنگاه‌هایی مانند چگ را متزلزل می‌کند. پس از آنکه دان روزن‌ویگ، مدیرعامل چگ، در ماه می گذشته اعلام کرد که مشتریانش را به چت جی‌پی‌تی می‌بازد ارزش سهام شرکت سقوط کرد، اما دلایل خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد آن دسته از متخصصان آموزش که از هوش مصنوعی بهره می‌برند در نهایت از شرکت‌های فناوری پیشی خواهند گرفت. روبات‌های گفت‌وگوی هوش مصنوعی مطالب نامربوط زیادی ارائه می‌دهند که در محیط تحصیل و آموزش سودمند نیستند. کیت ادواردز، متخصص ارشد آموزش در موسسه انتشارات کتب درسی پیرسون می‌گوید که دانش‌آموزان به محتواهایی از منابع مورد اعتماد نیاز دارند. این شرکت به چت جی‌پی‌تی و دیگر فناوری‌های هوش مصنوعی اجازه نداد از کتاب‌هایش استفاده کند و در عوض از آن محتوا برای الگوهای خودش بهره می‌برد که مجموعه‌ای از اپلیکیشن‌های یادگیری را در خود دارند. بنگاه‌های رقیب از جمله مک‌گرو هیل هم رویکرد مشابهی در پیش گرفته‌اند. شرکت چگ هم روبات خودش را ساخته است که از پایگاه بزرگ پرسش‌ها و پاسخ‌های بنگاه بهره می‌گیرد. آقای روزن‌ویگ می‌گوید، تدریس صرفاً ارائه پاسخی به پرسش دانش‌آموزان نیست، بلکه باید پاسخ را به ‌گونه‌ای ارائه کرد که به آنها در یادگیری کمک کند. بنابراین درک موضوع تحصیل یک نقطه برتری متخصصان به شمار می‌رود. پیرسون ابزارهای هوش مصنوعی را به گونه‌ای طراحی کرده است که به دانش‌آموزان کمک می‌کند موضوعات پیچیده را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنند، درک آنها از موضوع را می‌سنجد و سپس بازخوردهای سریع ارائه می‌دهد. بنگاه بایجو در طراحی ابزارهای تدریس هوش مصنوعی از نوعی «منحنی فراموشی» استفاده می‌کند که در فواصل زمانی مختص هر فرد مطالب را یادآوری می‌کند. روبات‌های گفت‌وگو باید مناسب گروه‌های سنی طراحی شوند تا مطالب گیج‌کننده یا برعکس بسیار پیش‌پاافتاده نباشند. از سوی دیگر، آن دسته از متخصصان فناوری که از قبل با موسسه‌های آموزشی در ارتباط بوده‌اند می‌توانند هوش مصنوعی را در محصولات آنها به کار گیرند. شرکت آنتولوژی، تولیدکننده نرم‌افزارهای آموزشی از قابلیت‌های هوش مصنوعی زایشی در برنامه «یادگیری تخته سیاه» خود بهره می‌برد تا به معلمان در تهیه درس‌نامه، مطالب و سوالات آزمون کمک کند. این بنگاه‌های پرسابقه بهتر می‌توانند چگونگی استفاده از قابلیت‌های هوش مصنوعی را به معلمان آموزش دهند. آوردن هوش مصنوعی به حوزه تحصیل آسان نخواهد بود. اگرچه معلمان در دوران کووید مجبور شدند از فناوری‌ها استفاده کنند ولی هنوز خیلی چیزها باید یاد بگیرند. کمتر از یک‌پنجم متخصصان در بریتانیا در مورد استفاده از ابزارهای یادگیری دیجیتال آموزش دیده‌اند. کمبود بودجه موسسه‌ها موجب می‌شود آنها نتوانند فناوری‌های جدید را خریداری کنند. ممکن است بدبینی‌ها نسبت به هوش مصنوعی بالا برود و در این صورت نیاز باشد تا ابزارهای متکی بر هوش مصنوعی برای جلوگیری از تقلب متکی بر هوش مصنوعی طراحی شوند. نگرانی معلمان از آینده شغلی ممکن است موجب شود آنها انگیزه‌ای برای تشویق دانش‌آموزان به استفاده بهتر از ابزارهای هوش مصنوعی نداشته باشند. اگر این ابهامات برطرف شوند همگان از منافع آن بهره‌مند خواهند شد. مقاله 1984 بنجامین بلوم، روان‌شناس آموزشی، بیان می‌کند که تدریس فرد به فرد نه‌تنها میانگین عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان را بالا می‌برد، بلکه فاصله میان آنها را کاهش می‌دهد. هوش مصنوعی می‌تواند امکان تدریس فردی را برای تعداد زیادی از دانش‌آموزان فراهم کند. چنین پیشرفتی قطعاً ارزشمند خواهد بود و به یادگیری دانش‌آموزان کمک می‌کند، به‌ویژه دانش‌آموزان خانوارهای فقیری که به خاطر همه‌گیری از یادگیری و تحصیل عقب مانده‌اند.

منبع:اکونومیست