ساخت چین

یک بیماری مسری جدید به دو دلیل زنگ‌های هشدار را به صدا درمی‌آورد. اول اینکه بیماری در ابتدا به صورت تصاعدی گسترش پیدا می‌کند. ده‌ها مورد به صدها و صدها به هزاران تبدیل می‌شوند. ارقام ریاضی بالا می‌روند و گمانه‌زنی‌ها در مورد سقوط نظام بهداشت، بحران شدید اجتماعی و اقتصادی و شیوع مرگبار بیماری شدت می‌گیرند. دوم، بی‌اطمینانی و ابهام شدید است. پراکندگی داده‌ها و گزارش‌های متناقض باعث می‌شوند دانشمندان نتوانند احتمال بدترین حالت را رد کنند و در نتیجه اخبار بد بیش از پیش پخش می‌شوند. این بحث در مورد ویروس جدید کرونا که به چین حمله‌ور شد مصداق پیدا می‌کند. شمار موارد ابتلا از 282 مورد در 20 ژانویه به تقریباً 7800 مورد در 9 روز بعد رسید. در طی همان زمان چهار مورد گزارش‌شده در خارج از سرزمین اصلی چین به 105 مورد در 19 منطقه افزایش یافت. تردیدها بر ویژگی‌های اصلی این بیماری سایه افکنده‌اند و کسی نمی‌داند این بیماری چگونه منتقل می‌شود و چه درصدی از مبتلایان جان خود را از دست می‌دهند. در میان این ابهامات نمونه شبیه‌سازی‌شده‌ای از شیوع ویروس کرونا در ماه اکتبر به عنوان یک پیش‌بینی ارائه شد که در آن 65 نفر جان می‌بازند. اما این نمونه پیش‌بینی خوبی نبود.

اما سوالاتی که در بالا مطرح شدند سوالاتی مناسب هستند. آیا ویروس جدید یک ابتلای جهانی را به همراه دارد؟ تا چه اندازه مرگبار است؟ رسیدن به یک پاسخ قطعی به هفته‌ها و ماه‌ها زمان نیاز دارد اما مقامات بهداشت عمومی باید از هم‌اکنون برنامه‌ریزی کنند. فعلاً برداشت اصلی آن است که این بیماری در چین پدیدار شد و به احتمال زیاد در سراسر جهان شیوع می‌یابد و حتی ممکن است به صورت دوره‌ای بارها تکرار شود. شاید کرونا به اندازه آنفلوآنزای فصلی مرگبار نباشد اما به همان اندازه جدی است. در کوتاه‌مدت، کرونا به اقتصاد جهانی ضربه می‌زند و نحوه برخورد با آن نیز اثرات سیاسی در چین به همراه دارد.

شیوع بیماری از ماه دسامبر آغاز شد. ارتباط و ترکیب مداوم انسان و حیوان در چین باعث می‌شود آن دسته از بیماری‌های حیوانات که بر انسان تاثیر می‌گذارند به راحتی شدت گیرند. همچنین رفت و آمد زیاد بین شهرها احتمال گسترش بیماری بین مردم را بالا می‌برد. احتمالاً خفاش‌ها منشأ اولیه این بیماری هستند که از طریق پستاندارانی مانند گورکن‌های جنگلی انتقال یافت و در نهایت از بازار ووهان سر درآورد. جایی که حیوانات وحشی به فروش گذاشته می‌شوند. نشانه‌های بیماری همانند نشانه‌های آنفلوآنزا هستند اما می‌تواند با ذات‌الریه همراه شود که کشنده است. حدود 20 درصد از موارد گزارش‌شده شدید هستند و به مراقبت‌های بیمارستانی نیاز دارند. حدود دو درصد نیز به مرگ منجر شده‌اند. تاکنون هیچ واکسن یا داروی ضدویروسی برای کرونا پیدا نشده است.

بزرگ‌ترین ابهام آن است که چند مورد ثبت‌نشده باقی مانده‌اند. مراقبت‌های پزشکی چین بسیار اولیه هستند و بسیاری از بیماران یا به بیمارستان نمی‌روند یا در آنجا پذیرش نمی‌شوند. در بسیاری دیگر نیز ممکن است نشانه‌ها آنقدر ضعیف باشد که کسی بیماری را تشخیص ندهد. مدل‌سازی‌های دانشگاهی هنگ‌کنگ نشان می‌دهد که از 25 ژانویه ده‌ها هزار نفر مبتلا شده‌اند و بیماری ظرف چند ماه به اوج خود می‌رسد. اگر این مدل‌سازی درست باشد شیوع بیماری از آنچه تصور می‌شود بیشتر است و لذا نمی‌توان آن را در داخل چین محصور کرد. اما همزمان مشخص می‌شود که بیماری چندان کشنده نیست چراکه تعداد مرگ‌ومیر را به عنوان نسبتی از شیوع بیماری می‌سنجند. مثلاً در مورد آنفلوآنزا ممکن است تعداد زیادی از مبتلایان فوت کنند. در سال‌های 2018-2017 نشانه‌های یک آنفلوآنزای شدید فصلی در 45 میلیون آمریکایی مشاهده شد و صدها نفر جان باختند.

دانشمندان بر روی تهیه واکسن‌ها و داروهایی کار می‌کنند که سرعت شیوع بیماری را کاهش دهد. تهیه این داروها 6 تا 12 ماه طول می‌کشد بنابراین جهان باید به اقدامات مرتبط با بهداشت عمومی اتکا کند. چین شاهد بزرگ‌ترین قرنطینه در طول تاریخ خود است و شهرهای ووهان و دیگر مناطق استان هوبی در محاصره قرار دارند. اثرات این اقدام شدید را می‌توان در سایر نقاط چین مشاهده کرد. تعطیلات سال نو ادامه یافت و مدارس و کسب‌وکارها همچنان تعطیل هستند. اقتصاد کشور اکنون بر تحویل غذا و اجناس به منازل تمرکز دارد.

بسیاری از متخصصان اقدامات چین را تحسین می‌کنند. عملکرد دانشمندان چینی در تشخیص ویروس ووهان، توالی ژن آن، ارائه کیت‌های تشخیص بیماری و اطلاع‌رسانی به سازمان‌های بین‌المللی بسیار بهتر از عملکرد آنها در برخورد با بیماری سارس در سال 2003 است. مقامات محلی در برخورد با ویروس ووهان ابتدا به روش‌های علمی متوسل شدند و پس از شناسایی بیماری ظرف هشت ساعت قرنطینه‌سازی را آغاز کردند اما احتمالاً یک میلیون بیمار بالقوه توانسته‌اند در مراحل اولیه از شهر خارج شوند.

ممکن است تلاش‌های زیاد چین برای افزایش رشد اقتصادی تحت تاثیر قرار گیرند. در سه‌ ماه اول سال رشد اقتصادی چین از شش درصد قبل از شیوع بیماری به دو درصد کاهش می‌یابد و از آنجا که چین یک‌پنجم تولید جهانی را ایجاد می‌‌کند رشد جهانی آسیب زیادی خواهد دید. اقتصاد پس از فروکش‌ کردن فرآیند بیماری به مسیر عادی بازمی‌گردد اما شهرت و اعتبار حزب کمونیست و حتی آقای شی جین پینگ آسیبی درازمدت خواهد دید. حزب کمونیست ادعا می‌کند که با سلاح علم می‌تواند بسیار بهتر از دموکراسی کشور را اداره کند اما ناکامی در کنترل ویروس پیامی متضاد را ارسال کرده است.

انجام این‌گونه قرنطینه‌سازی در خارج از چین امکان ندارد. هزینه پزشکی و اقتصادی به این بستگی دارد که دولت‌ها سرعت شیوع بیماری را بگیرند. برای این هدف باید بلافاصله موارد پس از شناسایی ایزوله و افراد مبتلا قرنطینه شوند. در واقع اگر بیماری در چین بماند شاید شیوع آن متوقف شود. اما اگر قرنطینه چند شهر کافی نباشد ممکن است دولت مدارس را تعطیل کند، جلوی مسافرت‌ها را بگیرد و رویدادها و مراسم اجتماعی را لغو کند. در این زمان خریدن زمان مفید است حتی اگر نتوان به‌طور کامل بیماری را متوقف کرد. نظام‌های سلامت فرصت بیشتری برای آماده شدن دارند و می‌توانند تخت‌های بیمارستان‌ها را که با مبتلایان به آنفلوآنزای فصلی پر شده‌اند خالی کنند.

با وجود این ممکن است شیوع بیماری شدت گیرد. برخی نظام‌های بهداشتی در آفریقا و زاغه‌های شهرهای بزرگ آسیا نمی‌توانند بیماران را ایزوله کنند و جلوی ارتباط آنها را با دیگران بگیرند. لازم است حتی با بروز نشانه‌های خفیف بیماری افراد تشخیص داده شود چراکه تشخیص مبتلایان کاری دشوار است. همچنین، ممکن است ویروس تکامل یابد و قابلیت انتقال یا مرگ‌آفرینی آن شدت گیرد.

سرعت مقابله جهان با این ویروس بی‌سابقه است. اما باز هم ممکن است این ویروس آسیب زیادی ایجاد کند. هرچه انسان‌ها بیشتر به زیستگاه‌های حیوانات تجاوز کنند، حیوانات بیشتری را به مزارع بیاورند، در شهرها تجمع کنند، به سفر بروند و دمای کره زمین را بالا ببرند شیوع بیماری‌های جدید رواج بیشتری پیدا خواهد کرد. برآورد می‌شود هزینه این بیماری‌ها به سالانه 60 میلیارد دلار بالغ شود. در گذشته بیماری‌های سارس، مرس، نیپاه (Nipah)، زیکا (Zika) و آنفلوآنزای خوکی مکزیک را شاهد بودیم. ویروس ووهان تازه‌ترین حلقه این زنجیر است اما آخرین حلقه نخواهد بود.