اصلاحات معوق

رضا طهماسبی: مدت‌هاست که گزاره‌هایی چون «اکنون شرایط فراهم نیست»، «هنوز بسترسازی‌های لازم انجام نشده است»، «در این صورت به مردم فشار زیادی وارد می‌شود» یا... ترجیع‌بند اغلب مخالفت‌ها با سیاست‌های اصلاح اقتصادی در کشور شده است؛ تفاوتی ندارد که این اصلاح تک‌نرخی کردن ارز و از بین بردن رانت بزرگ آن برای کالای وارداتی در برابر تولید داخلی باشد یا کاهش یارانه بنزین که منتفعان آن قشر برخوردار هستند و متضرران آن همه کسانی که در آسمان شهرهای ایران نفس می‌کشند. مخالفت با اجرای اصلاحات اقتصادی به بهانه نبود پیش‌نیازهای آن، تاکنون هزینه‌هایی به مراتب بیشتر و سهمگین‌تر بر جامعه و اقتصاد وارد آورده است.

نمی‌توان انکار کرد که یک سیاست اصلاحی می‌تواند در کنار آثار مثبت بلندمدت خود، تبعات منفی کوتاه‌مدتی هم داشته باشد اما نباید به خاطر آن از خیر کلیت ماجرا گذشت. انجام سیاست‌های اصلاحی در اقتصاد، به فرض انطباق آن با اصول علمی و واقعی اقتصاد، نیازمند حضور سیاستمدارانی جسور و عاقل است، که هم بدنه اجرایی دولت، به عنوان مجری را آماده این کار کنند و هم از طریق رسانه‌های جمعی و ارتباطی به درستی و با شفافیت به جامعه آگاهی لازم از اجرا و نتایج کوتاه‌مدت و بلندمدت آن بدهند. در واقع این مولفه‌ها خود بخشی از فرآیند اصلاح است اما آنچه پس از این باید مورد توجه قرار گیرد، شدت و حدت اثرگذاری منفی آن اصلاح روی گروهی از مردم جامعه است: گروه‌های کم‌درآمدی که ممکن است به ورطه فقر بغلتند. یا مسائلی که می‌تواند امنیت و به‌تبع آن کل کارکرد اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد.

می‌دانیم که اصلاحات اقتصادی در کشور ما، بنا به توجیهات نادرستی، دائماً به تعویق افتاده است و امروز ضرورت آن بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. در این پرونده سعی شده است تا به پیش‌نیازهای ضروری اصلاحات ساختاری اقتصادی پرداخته شود و بر ضرورت انجام آن تاکید شود. لازم است به این نکته توجه شود که گاهی، منتفعان وضع موجود برای جلوگیری از انجام اصلاحات، توجیهات خود را در لباس پیش‌نیازهای ضروری و الزامی جا می‌زنند. با این تفاسیر آیا می‌توان هیچ اصلاحی در سیاست‌های اقتصادی انجام داد؟