کابوس بورس

مجید حیدری: برخی معتقدند که افزایش نرخ سود بانکی می‌تواند به کابوس فعالان بازار سرمایه تبدیل شود. به اعتقاد آنها، اگر نرخ سود افزایش یابد، رکود بازار سهام عمیق‌تر می‌شود. در مقابل برخی نیز این اعتقاد را دارند که افزایش نرخ سود بانکی در شرایط کنونی اثری در بازارها ندارد، زیرا انتظارات تورمی به موارد دیگری گره خورده است. همزمان مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در یک گزارش سیاستی از افزایش نرخ سود بانکی به عنوان یک ابزار کوتاه‌مدت برای مدیریت بازارها نام برده است. بر اساس این گزارش نرخ سود بین‌بانکی تنها طی سه ماه (از اسفندماه 1398 تا خردادماه 1399) از 18 درصد به 9 درصد رسید. کاهش شدید نرخ سود بین‌بانکی اسمی در حالی اتفاق افتاد که تورم روندی فزاینده داشت و نرخ سود واقعی (نرخ سود اسمی منهای تورم) بین‌بانکی کاهش به مراتب شدیدتری را تجربه کرد. به عقیده کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس، بانک مرکزی در این شرایط، با تاخیر و تأنی در سیاستگذاری پولی و با کاهش نرخ بهره باعث بدتر شدن شرایط و بی‌ثباتی‌های بیشتر شده است. می‌توان شیوع ویروس کرونا را نیز عامل مهمی در کند شدن کنترل جریان پول دانست. توقف برخی از رسته‌های کسب‌وکار متاثر از شیوع ویروس (نظیر بخش گردشگری) عملاً به معنای عدم امکان بازپرداخت اقساط تسهیلات این کسب‌وکارهاست. عدم بازپرداخت اقساط که یا به علت امهال یا به دلیل عدم امکان بازپرداخت از سوی بنگاه‌ها و خانوارها اتفاق می‌افتد، عملاً منجر به کُند شدن روند کنترل جریان پول خواهد شد. گریزناپذیری بخشی از رشد نقدینگی که از محل پرداخت سود سپرده‌ها اتفاق می‌افتد و جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار دارایی‌ها، احتمال تداوم خلق نقدینگی همچون گذشته را تقویت می‌کند و این مطلب در کنار کُند شدن کنترل جریان پول، موجب رشد بالاتر نقدینگی خواهد شد. حال سوال اصلی این است که آیا افزایش نرخ سود می‌تواند راهی برای کنترل نقدینگی باشد، یا اینکه تنها باعث افزایش هزینه برای بانک‌ها و ترس سرمایه‌گذاران در بازار سهام خواهد شد؟ سوال مهم‌تر اینکه آیا اصلاً بانک مرکزی قصدی برای تغییر نرخ سود دارد؟ بر اساس گزارش «دنیای اقتصاد» و مطلبی که در این روزنامه منتشر شده، بانک مرکزی در حال ‌حاضر قصد ندارد از این ابزار استفاده کند. در نتیجه نرخ‌های سود سپرده، به رویه قبلی باقی خواهد ماند. این در حالی است که در انتهای هفته گذشته و اوایل این هفته شایعاتی در خصوص افزایش نرخ سود سپرده بانکی مطرح شد که با توجه به شرایط کنونی، سیاستگذار پولی نمی‌خواهد از این سلاح خود برای کنترل بازارها استفاده کند. البته این احتمال وجود دارد که سیاستگذار به دنبال فرصت مناسب برای استفاده از این ابزار در آینده کوتاه‌مدت باشد. بر اساس آخرین تصمیم شورای پول و اعتبار در تیرماه سال جاری، نرخ سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی 10 درصد، نرخ سود سپرده سرمایه‌گذاری با سررسید یک سال 16 درصد و نرخ سپرده سرمایه‌گذاری با سررسید دو سال 18 درصد است. حال باید منتظر ماند که آیا در کوتاه‌مدت این نرخ‌ها تغییر می‌کند یا اینکه سپرده‌ها با همان شرایط قبلی نرخ‌گذاری می‌شوند.