فریب تازه‌واردها

حمید فرزین: رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفته است: «نگران دستکاری قیمت سهام در بورس هستیم.» معنای سخنان پورابراهیمی این است که در بازار سهام ایران، قیمت دستکاری می‌شود. به باور این نماینده مجلس، مصادیق دستکاری در بازار، در گذشته اطلاعات غلط یا صورت‌های مالی غیرشفاف بود، ولی امروزه فضای مجازی نقش مهمی دارد، چراکه به یکباره، اتفاقاتی در آن رخ می‌دهد که قیمت سهام به صورت غیرمنتظره چند برابر می‌شود، بدون اینکه به قیمت واقعی ارتباطی داشته باشد. دستکاری بازار به‌طور کلی عبارت است از اقداماتی که به نوعی منجر به ایجاد ظاهری گمراه‌کننده از روند معاملات، ایجاد قیمت‌های کاذب یا اغوای اشخاص به انجام معاملات اوراق بهادار شود. در ایران در ماه‌های اخیر، افراد زیادی، مردم عادی را برای ورود به بازار سهام تشویق و ترغیب کردند. این در حالی بود که وضعیت بسیاری از سهم‌ها، با شاخص‌های کلان اقتصادی همخوان نبود. به عنوان مثال، بسیاری از اقتصاددانان اشاره می‌کردند که نسبت قیمت به عایدی (P /E) بسیاری از سهم‌ها معقول به نظر نمی‌رسد. از نگاه برخی اقتصاددانان، آنچه موجب شده بود بازار سهام دچار التهاب شود، ورود نقدیندگی افراد به این بازار به منظور حفظ ارزش پولشان و هراس از تورم‌های آینده بود. در این میان، گروهی هم سعی داشتند با دادن سیگنال‌های مشخص روزانه، ایجاد صف‌های خرید، دادن اطلاعات غلط در مورد ارزنده بودن برخی از سهم‌ها، افراد بیشتری را وسوسه به خرید کنند. در چنین فضای هیجانی‌ای، مسلماً تازه‌واردها از همه بیشتر مستعد ضرر کردن بودند، به‌خصوص افرادی که بیشتر به جای تحلیل کردن، بر مبنای هیجانات روزانه تصمیم به خرید و فروش می‌گرفتند. هدف کسانی که سعی در دستکاری قیمت‌ها دارند هم بیشتر کسانی است که بر موج هیجان سوار می‌شوند. انجام معاملات صوری، القای رکود و رونق، ایجاد قیمت‌های کاذب، افشای آگاهانه اطلاعات گمراه‌کننده و موهوم و استفاده از اطلاعات نهانی همه و همه بخشی از راه‌هایی هستند که موجب می‌شوند، گروهی سود و عده دیگری ضرر کنند. دستکاری‌کنندگان قیمت، تلاش می‌کنند با ایجاد ظاهری گمراه‌کننده، در معاملات بازار سهام نقش ایفا کنند. در بازار سهام، گروهی سبب تحریک سرمایه‌گذاران عادی شدند و با تشویق افراد به خرید و فروش با استفاده از اطلاعات اشتباه، آنها را در معرض ضرر قرار دادند. اظهارنظر غلط درباره گزارش‌های مالی یک شرکت سهامی عام و دروغ گفتن به حسابرسی شرکتی هم بخش دیگری از عملیاتی است که می‌تواند زمینه‌ساز فریب افراد در معاملاتشان شود. معامله‌گران تازه‌وارد به بازار سهام باید دقت داشته باشند که بخشی از بازیگران بورس می‌توانند از هر روشی به دنبال متقاعد کردن دیگران برای خرید یا فروش سهم خاصی باشند. این بازیگران ممکن است اطلاعات اشتباهی را منتشر کنند تا یک سهم بی‌ارزش را باارزش جلوه دهند. در نیمه اول سال حتی مشاهده شده است که سهام برخی شرکت‌های کوچک از سوی برخی معامله‌گران خوب و ارزنده توصیف می‌شود، حال آنکه، هیچ فعالیت تولیدی و تجاری و به صورت خلاصه واقعی در این شرکت وجود ندارد. معامله‌گران حتی باید مواظب حساب‌سازی هم باشند. در برخی موارد ممکن است حتی دارایی‌های یک شرکت بیش از حد یا بدهی‌های آن کمتر از حد گزارش شود.