بازار کم‌عمق اما پرادعا

 مجید حیدری: مسوولان بانک مرکزی معتقدند بازار اسکناس کمتر از پنج درصد از معاملات ارزی کشور را تشکیل می‌دهد، اما این بازار در هفته گذشته، انتظارات تورمی را فعال کرد و به دیگر بازارها سیگنال‌دهی می‌کرد. قیمت دلار هفته گذشته تا بیش از 14 هزار تومان افزایش یافت و بهای سکه نیز به سطح بیش از چهار میلیون و 500 تومان رسید. در بازارهای جهانی، نرخ برخی از ارزهای کشورهای نوظهور در بازار دلار تضعیف شد و بهای نفت به واسطه طوفان گرمسیری، رشد کرد.

هفته گذشته، حوادث طبیعی در خلیج مکزیک، قیمت نفت را شارژ کرد، اما این روند ادامه نداشت. به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، به موجب نگرانی‌ها پیرامون کاهش عرضه نفت با شروع تحریم‌های نفتی ایران در ماه نوامبر، بهای نفت افزایش یافت. اما افزایش عرضه نفت توسط اوپک و آمریکا، رشد بهای نفت را محدود کرد. طبق آمار رویترز به دلیل بهبود تولید نفت لیبی و افزایش صادرات نفت عراق به بالاترین سطح تاریخی، تولید نفت اوپک در ماه آگوست با روزانه 220 هزار بشکه افزایش به بالاترین سطح سال جاری (79 /32 میلیون بشکه در روز) رسید. طی هفته مورد بررسی، تعداد چاه‌های نفتی آمریکا با دو حلقه افزایش به 862 حلقه رسید. افزایش حفاری‌ها در آمریکا منجر به افزایش 30درصدی تولید نفت این کشور نسبت به اواسط سال 2016 شده است. مطابق آمارهای اقتصادی چین رشد فعالیت‌های کارخانه‌ای این کشور در ماه آگوست به کمترین سرعت در بیش از یک‌سال اخیر رسیده و سفارش‌های صادراتی تضعیف شده است. اما موسسه اوآندا اینس اعلام کرد؛ قضاوت در خصوص تاثیر افت اقتصادی چین بر کاهش تقاضا و افت بهای نفت زود است. در معاملات پایانی روز دوشنبه، بهای نفت برنت و آمریکا به ترتیب 37 و 30 سنت افزایش یافت.

روز سه‌شنبه، در پی آمادگی مسوولان تاسیسات زیرساخت انرژی درگلف کوست آمریکا در برابر طوفان گرمسیری گوردن و به تبع آن افت 9درصدی میزان تولید نفت و گاز در خلیج مکزیک، قیمت‌های نفت تقویت شد. اما پس از تقویت شاخص دلار و انتشار گزارش افزایش ذخایر نفت در بندر کوشینگ اوکلاهاما از 24 آگوست تا روز جمعه (حدود 754 هزار بشکه)، افزایش بهای نفت محدود شد. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا تولید نفت خام و گاز طبیعی در خلیج مکزیک به ترتیب 17 و 5 درصد کل تولید آمریکا را شامل می‌شود. گلف‌کوست، یک مرکز مهم پالایش آمریکا در خشکی محسوب می‌شود. لازم به ذکر است در نتیجه فشردگی بازارهای جهانی نفت طی ماه گذشته، قیمت‌های برنت از اواسط ماه آگوست، بیش از 10 درصد رشد داشته است. بانک فرانسوی بی‌ان‌پی پاریباس، میانگین بهای نفت برنت در سال 2019 را 79 دلار در هر بشکه پیش‌بینی کرد. در معاملات پایانی روز سه‌شنبه، بهای نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب دو و هفت سنت رشد کرد.

قیمت نفت روز چهارشنبه کاهش یافت و بخشی از افزایش چشمگیری را که روز سه‌شنبه داشت از دست داد زیرا تاثیر طوفان گرمسیری بر تولید ساحل خلیج آمریکا به حدی که انتظار می‌رفت شدید نبود. قیمت‌های نفت روز سه‌شنبه که ده‌ها سکوی نفت و گاز آمریکا در خلیج مکزیک در آستانه از راه رسیدن طوفان گرمسیری گوردون تعطیل شدند، جهش پیدا کرده بود، اما این طوفان در اواخر روز سه‌شنبه به سوی شرق تغییر جهت داد و تهدیدش برای تولیدکنندگان در بخش غربی خلیج مکزیک و اکثر پالایشگاه‌های منطقه گلف‌کوست کاهش یافت. به گفته استفن اینس، مدیر معاملات منطقه آسیا – اقیانوسیه در شرکت ‌OANDA، بسیاری از معامله‌گران معاملات آتی نفت غافلگیر شده و به دلیل خرید عجولانه‌ای که در آستانه وقوع این طوفان گرمسیری وجود داشت به اشتباه افتادند. قیمت‌ها به میزان قابل توجهی عقب‌نشینی کرد، زیرا شدت طوفان نشان داد که کاهش تولید محدود خواهد بود. همچنین طوفان شب سه‌شنبه سواحل شرقی ژاپن را درنوردید و به پالایشگاه‌های نفت در منطقه اوساکا آسیب وارد کرد با این حال شرکت جی‌ایکس‌تی‌جی اعلام کرد فعالیت‌هایش اختلال چندانی پیدا نکرده است. به گفته اینس، دورنمای قیمت برای نفت خام همچنان مثبت است که تا حد زیادی به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه بخش نفت ایران است. با این حال تحلیلگران دیگر نسبت به ریسک‌هایی که برای تقاضای نفت در صورت آسیب دیدن رشد اقتصادی از تلاطمات بازارهای نوظهور وجود دارد، هشدار دادند.

اثر تحریم ایران بر قیمت نفت

پیش‌بینی‌های بسیاری درباره رسیدن بهای نفت به بیش از ۸۰ دلار وجود دارد. اما یک کارشناس نفتی پیش‌بینی کرده که قیمت نفت می‌تواند در چند ماه آینده با ۳۰ درصد افزایش به بالای ۹۰ دلار در هر بشکه برسد. به گزارش شانا به نقل از شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی، قیمت نفت از سال ۲۰۱۴ میلادی به حدود ۹۵ دلار نرسیده، اما در سال جاری میلادی ممکن است این موضوع محقق شود. جان کیلداف، کارشناس انرژی، تحریم‌های ضدایران را به‌عنوان مهم‌ترین دلیل برای افزایش ۳۰درصدی قیمت شاخص نفت خام آمریکا در زمستان آینده برشمرد و اعلام کرد: این مساله می‌تواند قیمت بنزین در آمریکا را به حدود چهار دلار برای هر گالن برساند. وی گفت: بازار نفت با محدودیت عرضه روبه‌رو است و این محدودیت بیشتر می‌شود و اکنون مهم‌ترین چالش در بازار نفت، اتفاق‌های مربوط به ایران و تحریم است.

رشد تقاضا برای خرید دلار

هفته گذشته، روند تقویت بهای دلار در مقابل سایر ارزها ادامه داشت، روز دوشنبه، بازار معاملات نیویورک به مناسبت روز کارگر تعطیل بود. در بازار لندن در پی تنش‌های تجاری و تداوم فروش‌های ارزان ارز بازارهای نوظهور که موجب افزایش تقاضا برای خرید دلار شد، شاخص دلار به بالاترین سطح یک هفته اخیر نزدیک شد. با توجه به داده‌های بلومبرگ، بیش از ۱۸ ارز اقتصادهای نوظهور (در مجموع ۲۴ ارز مهم این گروه در سامانه داده‌های بلومبرگ رصد می‌شود) در وضعیت قرمز به سر می‌برند. لیر ترکیه، پزو آرژانتین و روپیه اندونزی با افت شدیدی که در روزهای اخیر تجربه کرده‌اند، پیشتاز وضعیت قرمز در اقتصادهای نوظهور به شمار می‌روند. روپیه اندونزی موج جدید ریزش ارزهای بازارهای نوظهور را در دو مرحله به نمایش گذاشت. معاملات انجام‌شده بین‌روز، روپیه اندونزی را به نرخ ۱۵ هزار در برابر دلار آمریکا رساندند که به کف سپتامبر سال ۲۰۱۵ میلادی همرس کرد که خود نشانگر شکسته شدن قعر ۲۰ ساله روپیه بود. رکورد ضعیفی که سنگینی دو دهه را به دوش می‌کشد، بانک مرکزی اندونزی را ناچار به مداخله در بازار ارز و اوراق کرد تا از ریزش بیشتر روپیه جلوگیری شود. پس از لیر و پزو، حالا نماینده آسیای شرقی بازارهای نوظهور نیز در تیررس بحران ارزی این اقتصادها قرار گرفت تا سناریوی تضعیف تمام‌قد نوظهورها در برابر دلار تکمیل شود. تقویت دلار آمریکا موجب نگرانی در مورد توانایی اقتصادهای نوظهور در خصوص پرداخت بدهی‌های ارزی آنها شده است.

پایان پیمان نفتا؟

روز شنبه، ترامپ ضمن اعلام عدم نیاز به مشارکت کانادا در توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی، هشدار داد، در صورت دخالت کنگره در روند مذاکرات اصلاح پیمان نفتا، به این توافق سه‌جانبه خاتمه خواهد داد. همچنین، بسیاری از سرمایه‌گذاران نسبت به خروج سرمایه از بازارهای نوظهور نگران هستند. با توجه به افت بیش از چهار و دودرصدی ارزش پزوی آرژانتین و لیر ترکیه در برابر دلار، این کشورها در وضعیت بحران قرار گرفته‌اند.

در پی بروز نگرانی‌ها پیرامون تشدید مناقشات تجاری آمریکا و سایر کشورها و تقویت شاخص دلار در نزدیک به حدود بالاترین سطح یک هفته اخیر، بهای طلای نقدی اندکی کاهش یافت. در این روز، بهای نقدی طلا و طلای قراردادهای آتی آمریکا تحویل ماه دسامبر به ترتیب 03 /0 درصد تضعیف و 02 /0 درصد تقویت شد. با توجه به افت خالص موقعیت‌های فروش طلا در بازار قراردادهای طلای کومکس در هفته منتهی به 28 آگوست (برای اولین بار طی بیش از یک ماه گذشته) به نظر می‌رسد بدبینی نسبت به بهای آتی این فلز قیمتی تا حدی کاهش یافته است. همچنین روند نقدشوندگی در بزرگ‌ترین صندوق معاملاتی دارنده ذخایر طلا در جهان (اس‌پی‌دی آرگلد تراست) ادامه یافته و ذخایر این صندوق از بالاترین سطح در اواخر آوریل، بیش از 13 درصد کاهش داشته است. روز سه‌شنبه، در پی نگرانی‌ها پیرامون تشدید تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا، تقاضا برای دلار افزایش و تقاضای ارزهای بازارهای نوظهور کاهش یافت. در این روز، شاخص دلار پس از رسیدن به بالاترین سطح دو هفته اخیر (737 /95) در نهایت با 34 /0 درصد افزایش به 46 /95 رسید. در ماه آگوست، به دلیل رشد سفارش‌های جدید، فعالیت‌های کارخانه‌ای آمریکا به بالاترین سطح در بیش از 14 سال اخیر افزایش یافت. در خلال نااطمینانی‌ها پیرامون توافق تجاری کانادا و آمریکا، نرخ دلار کانادا در برابر دلار آمریکا به کمترین سطح شش هفته اخیر تضعیف شد. در این روز، در پی تردیدها پیرامون تحقق اهداف دولت فعلی آرژانتین، نرخ پزو در برابر دلار سه درصد تضعیف شد. در این روز، نگرانی‌ها پیرامون تشدید تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا، موجب تضعیف ارزهای بازارهای نوظهور و افزایش تقاضا و تقویت دلار شد. در نتیجه؛ بهای نقدی طلا پس از رسیدن به کمترین سطح دو و نیم هفته اخیر یعنی 1189 دلار در هر اونس، در نهایت 6 /0 درصد تضعیف شد. بهای طلای قراردادهای آتی آمریکا تحویل ماه دسامبر نیز 6 /0 درصد کاهش یافت.

بازگشت هیجان به بازار؟

هفته گذشته، باز دمای بازار ارز و سکه افزایش یافت. روز شنبه، سکه برای سومین روز در کانال چهارمیلیونی نوسان کرد و دلار به مرز ۱۱ هزارتومانی رفت. در ابتدای روز زاویه دید معامله‌گران احتیاطی بود ولی در ساعات انتهایی روز رفتار این بازیگران حالت هیجانی پیدا کرد. در دومین روز هفته در مقاطعی در بازار ارز کسی حاضر به فروش دلار نبود، حال آنکه تقاضای زیادی به بازار وارد شده بود. در چنین شرایطی بود که در زمان‌هایی از روز، نرخ دلار در بازار گم شد. به گفته فعالان، خبر کاهش صادرات نفتی زمینه‌ساز آن شد که برخی افراد محرک لازم برای ورود به بازار را به دست آورند. در دومین روز هفته، دلار ۵۱۰ تومان افزایش را ثبت کرد و به قیمت ۱۱ هزار و ۶۰۰ تومان رسید. روز دوشنبه، سکه به بالای مرز مقاومتی چهار میلیون و ۵۰۰ هزارتومانی رفت و دلار نه‌تنها قدم به کانال ۱۲ هزارتومانی گذاشت، بلکه به آستانه مرز ۱۳ هزارتومانی رسید. در چهارمین روز هفته، دلار از یک مرز مقاومتی دیگر عبور کرد، ولی سکه نتوانست بالای مرز چهار میلیون و ۷۰۰ هزار تومان خود را تثبیت کند. روز سه‌شنبه، شاخص ارزی در همان ابتدای روز بالای ۱۳ هزار تومان معامله شد و به سرعت حرکت خود را به سوی مرز مقاومتی بعدی یعنی نقطه ۱۴ هزارتومانی آغاز کرد. در پنجمین روز هفته، دلار اولین کاهش پس از هشت افزایش متوالی را به ثبت رساند و سکه تمام بهار آزادی اولین کاهش پس از چهار افزایش متوالی را تجربه کرد. روز چهارشنبه، دلار در ابتدای روز معاملات خود را مانند روزهای دوشنبه و سه‌شنبه با هیجان زیادی آغاز کرد، اما پس از این آغاز، از سطح قیمتی کاسته شد. نهایتاً قیمت دلار به زیر 14 هزار تومان بازگشت و قیمت سکه نیز در آخرین معاملات روز چهارشنبه به سطح چهار میلیون و 650 تومان رسید.

هفته پرنوسان بازار سرمایه

در هفته منتهی به 14 شهریورماه سال جاری شاخص کل بورس تهران پس از افت و خیز بسیار در سطح 137 هزار و 714 واحد ایستاد و بازدهی هفتگی 2 /0درصدی را رقم زد. شاخص کل فرابورس نیز در هفته مورد بررسی رشد 5 /1درصدی را تجربه کرد و در سطح 1580 واحدی قرار گرفت. شاخص کل هم‌وزن نیز در هفته گذشته با رشد همراه بود و به نسبت دو شاخص دیگر رشد بیشتری را تجربه کرد. بر اساس آمار‌های رسمی سازمان بورس تهران شاخص کل هم‌وزن در هفته منتهی به 14 شهریورماه حدود 9 /3 درصد بازدهی مثبت کسب کرد.

شاخص کل بورس تهران در هفته گذشته نوسانات بسیاری را تجربه کرد. در ابتدای هفته گذشته ابلاغیه‌ای از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در خصوص آزادسازی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها منتشر شد. به دلیل منتشر شدن این خبر شاخص کل با افت 5 /706 واحدی در اولین روز هفته گذشته مواجه شد. پس از آن در روز یکشنبه نیز شاخص بورس با افت 2433 واحدی مواجه شد و کمترین مقدار شاخص از 27 مردادماه تاکنون را رقم زد. البته در کمتر از ۴۸ ساعت سیاستگذار از این موضع عقب نشست و بار دیگر قیمت عرضه فرآورده‌های نفتی در بورس کالا را به روال قبل بازگرداند و درواقع نتوانست جلوی رانت هفت‌ساله این صنعت را بگیرد. در ادامه این تصمیمات، عصر روز یکشنبه، بورس کالا در اعلامیه‌ای خبر از برداشتن سقف دامنه نوسان معاملات کلیه فرآورده‌های نفتی داد. به این ترتیب در حالی که مبنای تعیین قیمت محصولات فرعی پالایشی همچنان همان دلار ۴۲۰۰تومانی است، اما سقف نوسان آزاد شده است و قیمت‌ها بر اساس میزان عرضه و تقاضا بدون محدودیت نوسان افزایش پیدا می‌کنند. این خبر سبب تغییر جهت شاخص بورس شده و شاخص کل روزهای پایانی هفته را سبزرنگ سپری کرد و در نهایت در سطح 137 هزار و 983 واحدی قرار گرفت و بازدهی هفتگی 2 /0درصدی را کسب کرد.

بهترین‌ها و بدترین‌ها در صنایع

آنالیز صنایع در هفته گذشته در بورس نشان می‌دهد که در میان 38 صنعت فعال در بازار سرمایه، گروه محصولات چوبی با رشد 4 /29درصدی بهترین عملکرد را به خود اختصاص داده‌اند. در این گروه که تک‌سهم فیبر ایران با نماد معاملاتی چفیبر قرار دارد نوسان قیمتی قابل توجهی را در کوتاه‌مدت تجربه کرده است. به طوری که ناظر بازار پس از 20 درصد بازدهی مثبت خرید و فروش این سهم را متوقف کرد تا شرکت در مورد علت نوسان‌دهی آن شفاف‌سازی کند. اما در آخرین روز هفته سهم با مکانیسم حراج قیمتی بازگشایی شد و حدود هشت درصد افزایش قیمت را تجربه کرد.

بررسی شاخص‌های صنایع نشان می‌دهد که گروه زغال‌سنگ با بازدهی هفتگی 1 /10 درصد دومین جایگاه را در میان بهترین‌های بازار به خود اختصاص داده است. در این گروه سه شرکت زغال‌سنگ نگین طبس با نماد معاملاتی «کطبس»، فرآوری زغال‌سنگ پروده طبس با نماد معاملاتی «کپرور» و شرکت صنعتی و معدنی شمال شرق شاهرود قرار دارد که نماد معاملاتی آن «کشرق» است. هر سه نماد زغال‌سنگی در هفته گذشته نوسانات مثبتی را تجربه کرده‌اند و در انتهای هفته با تقاضا روبه‌رو بوده‌اند.

سومین شاخص با بیشترین بازدهی به گروه زراعت تعلق دارد. این گروه در هفته گذشته بازدهی مثبت 7 /9 درصد را تجربه کرده است. در این گروه شش نماد فعال است که یک نماد آن بورسی و سایرین در بازار فرابورس معامله می‌شوند. در این گروه اخیراً به دلیل افزایش قیمت لبنیات، نرخ فروش محصولات 10 درصد افزایش داشته است که همین امر سبب اقبال معامله‌گران به این گروه شده به طوری که تمامی نمادهای این گروه با صف خرید در آخرین روز هفته مواجه بوده‌اند.

در مقابل در میان صنایع فعال در بازار سرمایه، گروه ارتباطات و اطلاعات با افت شاخص 8 /8درصدی بدترین عملکرد هفتگی را به خود اختصاص داد. در این گروه نیز سه نماد «های وب»، «اپرداز» و «اوان» معامله می‌شوند که به جز آتیه داده‌پرداز دو نماد دیگر با عرضه بالا مواجه بوده‌اند.

دومین گروه با بیشترین بازدهی منفی گروه استخراج نفت بوده که تک‌سهم حفاری شمال را در سبد خود دارد. «حفاری» پس از نوسان قیمت 50درصدی مثبت در هفته‌های گذشته، مجبور به شفاف‌سازی شد و در اعلامیه شفاف‌سازی خود اعلام کرد که نوسانات قیمتی سهم به دلیل تسعیر ارز بوده است. اما در هفته گذشته سهام با عرضه بالا مواجه شد و بیش از 6 /8 درصد از ارزش خود را از دست داد.

سومین گروه با بازدهی منفی نیز به گروه انتشار و چاپ تعلق دارد که در هفته گذشته بازدهی منفی هشت درصد را ثبت کرده است. این گروه نیز تک‌سهم افست را داراست که در هفته گذشته با اقبال خوبی مواجه نبوده است.

هفته گذشته گروه سیمانی بازدهی مثبت 5 /6 درصد را ثبت کرده است. در این گروه شرکت سیمان ایلام در حالی برنامه افزایش سرمایه ۱۸۰درصدی از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها را اعلام کرد که با قیمت ۲۰۴۸ ریالی هر سهم با صف خرید روبه‌رو شد. به این ترتیب، «سیلام» ۲۵ / ۴۱ میلیاردتومانی در نظر دارد در صورت موافقت سازمان بورس، ۲۵ / ۷۴ میلیارد تومان به سرمایه فعلی بیفزاید. تامین مالی این شرکت سیمانی با هدف خروج از ماده ۱۴۱ قانون تجارت است. از سوی دیگر در گروه فلزات اساسی شرکت آهن و فولاد ارفع تصمیم دارد تا سرمایه خود را از مبلغ چهار هزار میلیارد ریال به مبلغ شش هزار میلیارد ریال افزایش دهد.