سه نگاه به بسته ارزی

  مجید حیدری: پس از سیاست ناموفق تک‌نرخی کردن ارز در ابتدای سال جاری، بانک مرکزی و دولت، به همراه سایر قوا یک بسته کامل‌تر را برای کنترل نرخ ارز منتشر کردند. بسته ارزی، با پنج محور به دنبال این بود که در درجه اول نوسانات قیمت ارز را به حداقل برساند، از سوی دیگر، ارز مورد نیاز در بخش کلان و خرد را فراهم آورد و در گام آخر نیز بتواند انتظارات قیمتی را در بازارها کنترل کند. 

پس از انتشار این بسته ارزی سه نگاه وجود داشت، برخی از کارشناسان این بسته را در شرایط کنونی بسته موفق و کاملی می‌دانستند. از نگاه این گروه این بسته می‌تواند نرخ را به خوبی کنترل کند و شرایط را به حال عادی بازگرداند. در نگاه دوم، برخی کلیات این بسته را در شرایط کنونی، بسته مناسبی می‌دانند، هرچند معتقدند که نیاز به گام‌های تکمیلی در این خصوص وجود دارد. 

برخی موضوعات نظیر اختصاص 20 میلیارد دلار ارز رسمی به کالاهای اساسی و دارویی و تداوم ایجاد رانت، نحوه بازگشت و عرضه اسکناس در صرافی‌ها، چگونگی تهیه ارز برای خدمات و نبود ابزار مناسب برای سرمایه‌گذاری ارزی از موضوعاتی است که مورد نقد کارشناسان قرار گرفته است. 

از سوی دیگر نکات مثبت این بسته را می‌توان مواردی نظیر کاهش دامنه رانت ارز، عمیق کردن بازار ثانویه و تشویق صادر‌کنندگان غیرنفتی برای توزیع ارز، بازگشت صرافی‌ها برای فعالیت ارزی و قبول کردن نرخ بازار برای معاملات عنوان کرد اما جدا از اثرات و فواید بلندمدت که در صورت اجرای مناسب ارزی، در هفته‌ها و ماه‌های آینده اثرگذار خواهد بود، به نظر می‌رسد که بسته ارزی در بازار اثرات مثبتی را در انتظارات قیمتی و شاخص بازارها برجای گذاشته است. 

پس از ارائه بسته ارزی قیمت دلار روند نزولی را آغاز کرد، اگرچه این شاخص دو بار به سطح 10 هزارتومانی بازگشت، اما به نظر می‌رسد که دامنه نوسان دلار کاهش یافته است. از سوی دیگر، جهش‌های آنی در قیمت سکه نیز متوقف شده است و بر اساس آخرین آمارها، بهای آن از قله قیمتی هفته‌های قبل عقب‌نشینی کرده است. 

در بازار بورس نیز شاخص طی هفته‌های قبل روند صعودی را ثبت کرده است و شرکت‌های پتروشیمی روند مثبتی را ثبت کردند. در مجموع به نظر می‌رسد ابلاغ بسته ارزی و آزادسازی نرخ باعث شده اثر مثبتی در انتظارات داشته باشد. البته در شرایط کنونی بسیاری از فعالان در انتظارند که اثر واقعی بازار را بر بسته ارزی مشاهده کنند، زیرا به نظر می‌رسد هنوز شرایط در برخی حوزه‌ها مانند عرضه ارز از سوی صادرکنندگان غیرنفتی و خرید و فروش ارز به وسیله مردم با صرافی‌ها به شکل کامل عملی نشده است. اما در مجموع به نظر می‌رسد که شرایط پس از ابلاغ بسته ارزی با زمان قبل از اعلام آن، تغییر قابل توجهی داشته است.