تجربه تکراری؟

  رضا طهماسبی: حدود شش سال ‌ونیم قبل، که محمود احمدی‌نژاد برای نخستین‌بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران، پشت تریبون مجلس قرار گرفت تا به سوال نمایندگان مردم پاسخ دهد شاه‌کلیدش «شوخی» بود. او در پاسخ به اغلب سوالات مطرح‌شده، با بیان گزاره «بگذارید یک شوخی هم بکنیم» خود سوال دیگری مطرح کرد و توپ را به زمین نمایندگان انداخت که این شگرد همیشگی‌اش در گفت‌وگوها و مناظره‌ها و حتی مونولوگ‌هایش بود. آنقدر این واژه را تکرار کرد که فغان رئیس معمولاً صبور مجلس هم بلند شد که مجلس جای شوخی نیست، جای مسائل جدی و مهم است.

با این حال احمدی‌نژاد با توانایی خاص خودش، اولین تجربه سوال از رئیس‌جمهور را با طعنه و کنایه‌های بسیار به مدرک تحصیلی نمایندگان و چگونگی خروج مجلس و دیوان محاسبات از قانون مدیریت خدمات کشوری کشاند و در واقع به‌ جای پاسخگویی، طرح مساله کرد. او البته در پاسخ به برخی سوالات نیز به محدوده کوچک اختیارات خود اشاره داشت و باز به طعنه ابراز تعجب کرد از طرح پرسش در باب مسائلی که در ید اختیار رئیس‌جمهور نیست. احمدی‌نژاد در همان اولین گام پاسخ‌هایش سوالات نمایندگان را مانند امتحانی دانست که بد طراحی شده و اگر نمایندگان از خود دولت کمک می‌گرفتند سوالات بهتری طرح می‌کردند. رویکرد و رفتار احمدی‌نژاد جز دلخوری، حرص و عصبانیت برای نمایندگان مجلس توشه دیگری نداشت تا این‌گونه نخستین طرح سوال از رئیس‌جمهور در تاریخ ایران بعد از انقلاب، به شوخی و طعنه بگذرد.

حالا برای دومین‌بار در چهار دهه اخیر، نمایندگان مردم از رئیس‌جمهور وقت سوال کرده‌اند، سوالی در پنج محور اقتصادی. روحانی از جنس احمدی‌نژاد نیست که احتمالاً سوالات را با سوال پاسخ دهد یا به مسائل گمراه‌کننده و انحرافی جذابی مانند مدرک تحصیلی نماینده طعنه بزند اما او هم نشان داده است که هرگاه بر او تنگ بگیرند، زبانش تند می‌شود. با این حال این تندی معمولاً برای مردی که خود را برآمده از اعتدال می‌داند، جوابگو نبوده و نخواهد بود. روحانی در برابر سوال نمایندگان موضع دوگانه اما آشنایی اتخاذ کرده است، از یک طرف سوال را حق نمایندگان می‌داند و خود را مسوول در پاسخ‌دهی به آن، از طرفی قادر به پنهان کردن دلخوری از این رویکرد در قبال ساحت در معرض تهدیدش نیست و بهانه‌هایی چون زمان نامناسب یا خارج بودن از چارچوب قانون اساسی را بهانه می‌کند.

حسن روحانی پس از پایان تعطیلات مجلس، حدود دو هفته‌ای فرصت دارد تا برای پاسخ دادن به سوالات نمایندگان به خانه ملت برود. او در گفت‌وگوی تلویزیونی‌اش با مردم نیز موضعی جالب و احتمالاً جبرانی در برابر سوال نمایندگان مطرح کرد. رئیس‌جمهور اگرچه عنوان کرد فرصت سوال نمایندگان را برای بیان صریح مسائل مغتنم می‌شمارد اما در لفافه عنوان کرد که راضی‌تر بود اگر این سوالات با استفاده از ابزار قانونی مطرح نمی‌شد و او تیغ سوال را بر سر خود نمی‌دید. اما حالا که مطرح شده است: «اهلاً و سهلاً اشکالی ندارد... هر دو طبق قانون عمل می‌کنیم. مجلس سوال می‌پرسد و من هم تذکر قانون اساسی می‌دهم.» روحانی شاید مانند احمدی‌نژاد شوخی نکند و کنایه نزند، اما حقوقدان است و ممکن است به زودی دست به ابزار قانونی ببرد.