آزمون و «فقط» خطا
چرا سیاست‌های ارزی باعث بهتر شدن شرایط نمی‌شود؟
آزمون و خطا روشی است برای حل یک مساله یا مشکل که با این روش با تکرار آزمایش‌های گوناگون به موفقیت منتهی می‌شود. اما به نظر می‌رسد آزمون و فقط خطا، روشی است که برخی از سیاستمداران داخلی برای اتخاذ راه‌حل، برای چالش‌های داخلی استفاده می‌کنند.
مجید حیدری: آزمون و خطا روشی است برای حل یک مساله یا مشکل که با این روش با تکرار آزمایش‌های گوناگون به موفقیت منتهی می‌شود. اما به نظر می‌رسد آزمون و فقط خطا، روشی است که برخی از سیاستمداران داخلی برای اتخاذ راه‌حل، برای چالش‌های داخلی استفاده می‌کنند. در روش آزمون و خطا، اصولاً آزمایش‌هایی که با شکست روبه‌رو شدند، تکرار نمی‌شوند، زیرا بدیهی است که اگر به تعداد نامحدود نیز این آزمایش‌ها تکرار شود، تغییر حاصل نخواهد شد، اما در روش آزمون و فقط خطا، اصرار بر این است که از سیاست‌های شکست‌خورده حتماً قبلی استفاده شود، شاید بتوان به توفیقی دست یافت. به نظر می‌رسد که سیکل معیوب سیاستگذاری ارز و حتی سیاستگذاری در سایر حوزه‌ها نقطه پایانی ندارد. اگر یک بررسی اجمالی در خصوص سیاست‌های به کار گرفته‌شده در ماه‌های اخیر، به وجود آید، نمونه شکست‌خورده آن در سال‌های قبل نیز به کرات مشاهده می‌شود. به نظر می‌رسد که سیاستگذار در اقتصاد ایران، فارغ از خط فکری، سیاسی و نوع نگاه اقتصادی، در شرایط بحرانی به یک تصمیم مشخص روی می‌آورد، و هرچقدر شرایط بحرانی‌تر می‌شود، علم خود را در تصمیم‌گیری نسبت به سایرین ارجح می‌داند.
تصمیم‌های ارزی اتخاذشده طی ماه‌های اخیر را می‌توان به شکل خلاصه مرور کرد. قبل از جهش نرخ ارز، کاهش نرخ سود بانکی در زمانی که به طور فصلی نرخ ارز با افزایش روبه‌رو می‌شود، پس از روند صعودی نرخ ارز، عرضه ارز ارزان‌قیمت به شکل نامحدود و سرانجام افزایش نرخ سود بانکی. در این مرحله نیز افزایش نرخ ارز ادامه‌دار می‌شود و سیاست بعدی، امنیتی کردن بازار خرید و فروش است. این سیاست نیز نمی‌تواند باعث کنترل قیمت شود، در نهایت یکسان‌سازی نرخ ارز کمتر از نرخ تعادلی بازار و اعلام قاچاق سایر معاملات ارزی.
در این مرحله عملاً فعالیت ارزی رسمی، به شکل غیررسمی ادامه می‌یابد و در نهایت صف تقاضا برای نرخ دلار ارزان‌قیمت رشد قابل توجهی پیدا می‌کند. از سوی دیگر، میزان صادرات ارز نیز به اقتصاد کشور افت کرده و در نتیجه شرایط برای جهش‌های بعدی، آماده و آماده‌تر می‌شود. حال به تازگی برخی معتقدند که اشکال در عملکرد تیم اقتصادی دولت است و در صورت تغییر تیم اقتصادی، از التهابات بازار ارز کاسته خواهد شد. به نظر می‌رسد که این تصمیم‌گیری جدید نیز در ادامه آزمون سعی و فقط خطاست و حداقل این است که تاثیری در ریتم صعودی دلار نخواهد داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از کشورها، با شوک‌های سیاسی روبه‌رو می‌شوند، اما آن چیزی که باعث دفع اثر این شوک به متغیرهای اقتصادی است، سیاستگذاری صحیح و تصمیم‌های به موقع است.
برعکس تصمیم‌های اشتباه نقش کاتالیزور التهابات را ایفا می‌کند. تصمیم‌های گذشته در حوزه ارز را قطعاً می‌توان کاتالیزور افزایش التهابات معرفی کرد.
