پایه‌های لرزان
چرا تراز تجاری ایران منفی‌تر شده است؟
نیمی از کالاهای صادراتی ایران تنها به دو محصول ختم می‌شود. نیمی از کالاهای صادراتی ایران تنها به سه کشور صادر می‌شود. روند صادرات آن دو محصول عمده صادراتی ایران در هشت‌ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته نزولی شده است. در این مدت روند صادرات به سه کشور عمده صادراتی هم نزولی شده است.
ابراهیم علیزاده: نیمی از کالاهای صادراتی ایران تنها به دو محصول ختم می‌شود. نیمی از کالاهای صادراتی ایران تنها به سه کشور صادر می‌شود. روند صادرات آن دو محصول عمده صادراتی ایران در هشت‌ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته نزولی شده است. در این مدت روند صادرات به سه کشور عمده صادراتی هم نزولی شده است. همین دو اتفاق، اثرش را بر صادرات غیرنفتی کشور در هشت‌ماهه امسال گذاشت تا به این ترتیب تراز تجاری ایران در این مدت نسبت به هفت‌ماهه امسال منفی‌تر شود.
در هشت‌ماهه امسال در مجموع تراز تجاری ایران البته بدون احتساب صادرات نفت منفی چهار میلیارد دلار ثبت شد. این در حالی است که در هفت‌ماهه امسال این میزان فزونی واردات از صادرات 1 /3 میلیارد دلار بود. منفی‌تر شدن تراز تجاری ایران در هشت‌ماهه نسبت به هفت‌ماهه امسال در حالی است که در هشت‌ماهه سال گذشته تراز تجاری ایران مثبت بود. در آن دوره صادرات 8 /28 میلیارددلاری ایران 3 /1 میلیارد دلار بیشتر از واردات بود. اما در هشت‌ماهه امسال میزان صادرات غیرنفتی ایران نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از 400 میلیون دلار کاهش یافت و صادرات 4 /28 میلیارددلاری از واردات 4 /32 میلیارددلاری عقب ماند.
از سوی دیگر نزولی بودن وزنی و ارزشی صادرات غیرنفتی در هشت‌ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته در حالی است که واردات در این مدت هشت درصد از نظر وزن و 17 درصد از نظر ارزش افزایش یافته است. صعودی بودن روند واردات و نزولی بودن روند صادرات در حالی است که مشاهده وزنی محصولات تجاری ایران نشان می‌دهد ایران در هشت‌ماهه امسال بیش از 5 /3 برابر محصولات وارداتی خود، کالا صادر کرده است. با این حال صادرات ایران روند مناسبی نسبت به واردات ندارد. بررسی جزئیات کارنامه صادراتی ایران نیز نشان می‌دهد که حدود نیمی از ارزش صادرات ایران متعلق به پتروشیمی و میعانات گازی است؛ دو محصولی که ارزش صادرات آنها در هشت‌ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب پنج و دو درصد کاهش یافته است. از نظر وزنی نیز صادرات این دو محصول در این مدت به ترتیب 14 و 2 درصد تنزل یافته است. همچنین نزولی بودن ارزشی و وزنی صادرات دو محصول اصلی صادراتی ایران همزمان با نزولی بودن وزن صادرات ایران به سه کشور اصلی مقصد کالاهای صادراتی‌اش شده است. چین، عراق و امارات متحده عربی در مجموع 52 درصد از نظر وزن و 49 درصد از نظر ارزش کل کالاهای صادراتی ایران سهم دارند. آن‌وقت میزان وزنی صادرات ایران به این سه کشور در هشت‌ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب 2، 14 و 6 درصد کاهش یافته است. البته از نظر ارزشی تنها روند صادرات به امارات نزولی بوده که 18 درصد تنزل یافته است. با این حال در بخش واردات نه در مورد محصولات و نه در مورد کشورها چنین اتکایی مشاهده نمی‌شود. اما جز این عامل مسائل دیگری مانند پایین نگه داشتن قیمت ارز بر تضعیف صادرات چقدر تاثیر داشته است؟
