راه تنفس

  صدف صمیمی: خبر کوتاه اما عمیق و اثرگذار است: «قطر از میادین گازی مشترک خود با ایران، به اروپا گاز صادر می‌کند!» همان میادین و بازاری که باید در اختیار ایران قرار می‌گرفت، امروز با بهره‌گیری از فرصت «جنگ روسیه و اوکراین» متعلق به قطر شده است. نه فقط قطر که دو کشور دیگر منطقه یعنی امارات متحده عربی و عربستان نیز امروز به اصلی‌ترین صادرکنندگان گاز به اروپا بدل شدند.

خود روسیه، آتش‌افروز جنگ با اوکراین، دارد از این آشوب برای فروش بیشتر نفت و گاز (با واحدهای دیگر ارزی به جز دلار) به کشورهای غیراروپایی استفاده می‌کند و به زودی هم بیشتر بهره خواهد برد؛ اما ایران که به شهادت بسیاری از کارشناسان ایرانی و اروپایی گزینه اصلی صادرات گاز به اروپا بود (در جایگزینی گاز روسیه پس از تحریم این کشور) هیچ سهمی از فرصت ایجادشده نبرد.

گره این جاماندگی از بی‌ارادگی مسوولان حوزه انرژی نبود؛ سررشته این کلاف به مذاکرات هسته‌ای و تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران بازمی‌گردد. در پایان دور هشتم مذاکرات (پیش از تحویل سال 1401) برخی از کارشناسان اعلام کردند باید پیشرفت مذاکرات هسته‌ای با تحریم بازار انرژی روسیه را به فال نیک گرفت؛ چرا که ایران به عنوان دومین کشوری که دارای بیشترین ذخیره گازی است، بعد از تحریم‌ها با کمترین زمان ممکن (حدود یک ماه) می‌تواند به بازار گازی اروپا بازگردد تا هم نیاز این بازار را تامین کند و هم با بالاترین سرعت پول حاصل از این فروش را به اقتصاد کشورش تزریق کند. اما همین 

کشور امروز نه‌تنها چنین فرصتی را از کف داده که دیگر حتی در میان 10 کشور صادرکننده گاز نیز قرار ندارد. روسیه، ایالات متحده، قطر، نروژ، استرالیا، کانادا، الجزایر، نیجریه، هلند و اندونزی آن 10 کشوری هستند که جایی برای گاز ایران باقی نگذاشتند.

به نقل از برخی تحلیلگران می‌توان گفت هنوز هم فرصتی باقی مانده است. باید واقع‌بین بود، ایران در شش ماه گذشته از بازار گاز اروپا جا ماند؛ اما هنوز هم می‌تواند شانس خود را امتحان کند. ضریب خطای این آزمون و خطا زمانی کم می‌شود که مذاکرات فرسایشی هسته‌ای،‌ نامه‌نگاری غیرمستقیم آمریکا و ایران، دخالت‌های گروه‌ها و کشورهای حامی تحریم به پایان برسد. راه نفس ایران از مسیر رفع تحریم و فروش گاز به اروپا باز می‌شود؛ چیزی شبیه شانس دوباره برای اقتصاد ایران.