نور سخاوتمند

جهان با بحران انرژی مواجه است. عرضه منابع متعارف مانند زغال سنگ، نفت و گاز به دلیل افزایش تنش‌های ژئوپولیتیک غیرقابل پیش‌بینی شده است. اما میل به قدرت تمایلی به کاهش ندارد. پس جای تعجب نیست که کشورها در تلاش برای ایجاد ظرفیت انرژی تجدیدپذیر خود باشند. یکی از منابعی که به این تغییر انرژی منجر می‌شود، انرژی خورشیدی است. این سومین منبع انرژی تجدیدپذیر بعد از باد و برق‌آبی است. دوام اقتصادی انرژی خورشیدی همراه با در دسترس بودن گسترده، به رشد بی‌سابقه آن در سال‌های اخیر کمک کرده است.

تولید جهانی فتوولتائیک1 خورشیدی در سال 2021 به میزان 179 تراوات‌ساعت (22 درصد افزایش) نسبت به سال قبل از آن افزایش یافت. ظرفیت خورشیدی جهانی در سال 2021 به 849 گیگاوات رسید. علاوه بر این، 6 /3 درصد از تولید انرژی جهان را به خود اختصاص داده است.

بسیاری از کشورهای جهان ظرفیت قابل توجهی از انرژی خورشیدی را در شبکه‌های برق خود نصب کرده‌اند تا جایگزینی برای منابع انرژی مرسوم ارائه کنند. نیروگاه‌های خورشیدی از یکی از دو فناوری زیر استفاده می‌کنند:

1- سیستم‌های فتوولتائیک (PV) از پنل‌های خورشیدی، چه روی پشت بام‌ها، چه در مزارع خورشیدی نصب‌شده بر روی زمین استفاده کرده و نور خورشید را مستقیماً به برق تبدیل می‌کنند.

2- نیروگاه‌های خورشیدی متمرکز (CSP) که به عنوان «گرمای متمرکز خورشید» نیز شناخته می‌شوند، از انرژی حرارتی خورشیدی برای تولید بخار بهره می‌گیرند که پس از آن به وسیله یک توربین به برق تبدیل می‌شود.

رشد جهانی فتوولتائیک بسیار گسترده و در کشورهای مختلف به شدت متفاوت است. تا پایان سال 2019، مقدار تجمعی 629 گیگاوات انرژی خورشیدی در سراسر جهان نصب شد. تا اوایل سال 2020، کشور پیشرو در زمینه انرژی خورشیدی، چین با 208 گیگاوات بود، که یک‌سوم ظرفیت نصب‌شده خورشیدی جهانی را به خود اختصاص می‌داد. از سال 2020، حداقل 37 کشور در سراسر جهان با ظرفیت تجمعی فتوولتائیک بیش از یک گیگاوات وجود داشته‌اند.

برترین نصب‌کنندگان سال‌های 2016 تا 2019 چین، ایالات‌متحده و هند بودند. ظرفیت خورشیدی موجود در استرالیا اکنون برای تامین بیش از 15 درصد انرژی الکتریکی کشور کافی است؛ در حالی که هندوراس، ایتالیا، اسپانیا، آلمان و یونان می‌توانند 9 تا 14 درصد از مصرف برق داخلی سالانه خود را تولید کنند. آلمان، واقع در منطقه‌ای با پتانسیل خورشیدی تنها هزار کیلووات‌ساعت در هر کیلووات بر ثانیه، تا 40 گیگاوات برق در ساعات اوج مصرف در 27 آوریل 2021 تولید کرده است؛ چیزی بیش از 60 درصد از 65 گیگاوات لازم.

پس از تقریباً دو دهه وقفه طولانی، استقرار CSP (نیروگاه‌های خورشیدی متمرکز) در سال 2007 از سر گرفته شد. با این حال، طراحی چندین پروژه جدید به فتوولتائیک ارزان‌تر تغییر می‌کند. اکثر ایستگاه‌های CSP عملیاتی در اسپانیا و ایالات متحده واقع شده‌اند، در حالی که مزارع خورشیدی بزرگ با استفاده از فتوولتائیک در فهرست گسترده‌ای از مناطق جغرافیایی در حال ساخت هستند.

در مقیاس جهانی ظرفیت خورشیدی، برخی از کشورها بدون شک عملکرد بهتری نسبت به سایرین دارند. در زیر به پنج کشور برتر خورشیدی جهان بر اساس ظرفیت نصب‌شده آنها اشاره شده است.

1- چین؛ 392 گیگاوات

قدرت خورشیدی چین خیره‌کننده است. این کشور در زمینه تولید فتوولتائیک خورشیدی با ظرفیت کل نصب‌شده 392 گیگاوات در کل جهان پیشرو است. از زمانی که چین در سال 2015 از آلمان پیشی گرفت، رتبه اول را در جهان در انرژی خورشیدی داشته است. این کشور بزرگ‌ترین بازار جهان برای فتوولتائیک و انرژی حرارتی خورشیدی است. انرژی خورشیدی در جمهوری خلق چین یکی از بزرگ‌ترین صنایع است و یارانه‌های دولت برای کاهش هزینه انرژی خورشیدی، نه‌تنها به چین، بلکه به کل جهان کمک کرده است. چین همچنین در زمینه گرمایش آب خورشیدی با 290 گیگاوات‌ساعت کارکرد در پایان سال 2014 پیشتاز جهان است که حدود 70 درصد از کل ظرفیت جهان را تشکیل می‌دهد. هدف این کشور این است که تا سال 2050 به 1300 گیگاوات ظرفیت خورشیدی برسد.

در شش ماه اول سال 2022، این کشور بیش از 88 /30 گیگاوات سیستم فتوولتائیک (PV) خورشیدی را مستقر کرده است. علاوه بر این، اهدافی را برای نصب 108 گیگاوات انرژی خورشیدی در سال جاری تعیین کرده است.

این کشور همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده تجهیزات خورشیدی است. بر اساس گزارش‌ها، چین از سال 2011 تاکنون بیش از 100 میلیارد دلار در ظرفیت تامین PV جدید سرمایه‌گذاری کرده است. این رقم ده برابر بیشتر از میزان سرمایه‌گذاری کل قاره اروپا در همان صنعت است. چین 55 درصد از سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر جهان را به خود اختصاص داده و تاکنون 164 میلیارد دلار برای مزارع خورشیدی جدید و 109 میلیارد دلار برای مزارع بادی جدید اختصاص داده است.

سهم چین در تمام مراحل تولید پنل‌های خورشیدی بیش از 80 درصد است. امروزه در چین انرژی خورشیدی بدون یارانه ارزان‌تر از زغال سنگ شده است. علاوه بر این، این کشور اهداف بلندپروازانه‌ای برای آینده در نظر گرفته است. در چهاردهمین برنامه پنج‌ساله این کشور که در ژوئن 2022 منتشر شد، چین هدف‌گذاری کرده است که 33 درصد از برق تولید‌شده در سال 2025 از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین شود. علاوه بر این، شی جین پینگ، رئیس جمهور جمهوری خلق چین اخیراً اعلام کرده است که قصد دارد تا سال 2030، 1200 گیگاوات ظرفیت انرژی خورشیدی و بادی را توسعه دهد.

2- ایالات متحده آمریکا؛ 7 /135 گیگاوات

ایالات متحده آمریکا با 7 /135 گیگاوات ظرفیت انرژی خورشیدی در رتبه دوم فهرست کشورهای برتر خورشیدی قرار دارد. از ظرفیت ناچیز 34 /0 گیگاوات در سال 2008، این کشور راه درازی را در حوزه انرژی خورشیدی طی کرده است. در حال حاضر سه درصد از برق ایالات متحده از طریق نیروگاه‌های خورشیدی تامین می‌شود. علاوه بر این، پتانسیل انرژی خورشیدی ایالات متحده بسیار زیاد است. طبق گزارش آزمایشگاه ملی انرژی‌های تجدیدپذیر، منطقه‌ای به وسعت دریاچه میشیگان (حدود 22 هزار مایل‌مربع) که با پنل‌های خورشیدی پوشیده شده است، برای تامین انرژی کل کشور کافی است. اگر کارایی پنل‌ها افزایش یابد، مساحت این منطقه می‌تواند به نصف کاهش یابد.

بازار انرژی خورشیدی در ایالات متحده نیز با سرعت در حال رشد است. منابع ادعا می‌کنند که مشاغل خورشیدی 167 درصد در کشور افزایش یافته است. برای تشویق تغییر به انرژی خورشیدی، کشور به طور پیوسته سیاست‌های مطلوبی را ارائه می‌کند. علاوه بر این، دولت تحت ریاست جمهوری جو بایدن هدف خود را برای رسیدن به 100 درصد انرژی پاک تا سال 2025 اعلام کرده است.

3- ژاپن؛ 9 /84 گیگاوات

انرژی خورشیدی در ژاپن از اواخر دهه 1990 در حال گسترش بوده است. این کشور به عنوان یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان به دلیل مساحت کم، فضای محدودی برای استقرار پنل‌های خورشیدی دارد؛ با وجود این، در میان کشورهای پیشرو در انرژی خورشیدی تولیدشده در جهان است.

پس از فاجعه نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما در سال 2011، ژاپن به استفاده از انرژی خورشیدی به عنوان بخشی از طرحی برای دو برابر کردن انرژی تجدیدپذیر خود تا سال 2030 متعهد شد و از روی ضرورت، مکان‌های خلاقانه‌ای برای نصب پنل‌های خورشیدی پیدا کرد. رونق محبوبیت گلف در ژاپن در دهه 1980 به انبوه زمین‌های گلف منجر شد که بسیاری از آنها در سال 2015 کاملاً متروک شدند. بسیاری از این زمین‌های فراموش‌شده اکنون کاملاً با محصولات فتوولتائیک پوشانده شده‌اند.

این کشور جزیره‌ای همچنین «جزایر خورشیدی» شناور را با هزاران پنل خورشیدی مقاوم در برابر آب ایجاد کرده است. این مزارع خورشیدی نسل بعدی، چندین مزیت دارند از جمله اینکه می‌توانند به طور کارآمدی با آب خنک شوند.

تا پایان سال 2017، ظرفیت تجمعی سلول‌های فتوولتائیک نصب‌شده به بیش از 50 گیگاوات رسید که نزدیک به هشت گیگاوات آن در سال 2017 نصب شده بود. این کشور تولیدکننده پیشرو پنل‌های خورشیدی است و چند سال پیش، از نظر ظرفیت انرژی خورشیدی در رتبه چهارم قرار داشت. اکنون با ظرفیت تجمعی 9 /84 گیگاوات، این کشور رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. انرژی خورشیدی نزدیک به 10 درصد از کل تولید برق ژاپن در سال 2021 را تامین کرده است. این میزان در مقایسه با تنها 3 /0 درصد از ترکیب انرژی در سال 2010، رشد بسیار خوبی است.

این کشور از نظر ارتقای فتوولتائیک خورشیدی سریع‌ترین رشد را دارد. علاوه بر این، با 45 درصد از سلول‌های فتوولتائیک جهان که در ژاپن تولید می‌شوند، این کشور در بازار فتوولتائیک در جهان پیشتاز است. طبق گفته وزارت‌های بازرگانی و محیط‌زیست ژاپن، این کشور به دنبال افزایش 20 گیگاوات ظرفیت خورشیدی در هشت سال آینده است تا به هدف 108گیگاواتی برسد. برای دستیابی به این هدف، دولت ژاپن در حال برنامه‌ریزی برای نصب پنل‌های خورشیدی در بیش از 50 درصد از ساختمان‌های دولت مرکزی و شهرداری است.

4- آلمان؛ 5 /66 گیگاوات

آلمان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر پیشتاز کشورهای اروپایی است. تا سال 2021، ظرفیت خورشیدی کشور 5 /66 گیگاوات بود. در نیمه اول سال 2022، آلمان بیش از 8 /3 گیگاوات ظرفیت به این رقم اضافه کرد. در سال 2021، انرژی خورشیدی 10 درصد از برق مصرفی کشور را به خود اختصاص می‌داده است.

جنگ اوکراین در میان بسیاری از کشورهای اروپایی و روسیه تنش ایجاد کرده است. آلمان نیز با پیامدهای این اصطکاک، به صورت کمبود گاز مواجه است. برای مدیریت این بحران انرژی، دولت آلمان در تلاش است تا سیاست‌هایی را ارائه کند و ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر را گسترش دهد. اخیراً این کشور مناقصه‌ای را برای توسعه 5 /1 گیگاوات انرژی خورشیدی اضافی برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده برق برگزار کرده است.

علاوه بر این، دولت برنامه‌ای برای دستیابی به بی‌طرفی شبکه تا سال 2045 دارد. برای دستیابی به این هدف، این کشور هدف انرژی خورشیدی نصب 215 گیگاوات ظرفیت تا سال 2030 را تعیین کرده است.

5- هند؛ 3 /63 گیگاوات

هند با ظرفیت نصب‌شده خورشیدی بیش از 3 /63 گیگاوات، پنجمین کشور بزرگ خورشیدی در جهان است. این کشور دارای پتانسیل خورشیدی گسترده‌ای است، زیرا اکثر ایالت‌های هند بیش از 300 روز در سال نور خورشید را دریافت می‌کنند. برای استفاده از این پتانسیل، دولت هند به طور مداوم سیاست‌ها و ابتکاراتی به خرج می‌دهد که تغییر به سمت انرژی خورشیدی را در میان جمعیت تشویق می‌کند. این کشور همچنین مصمم به کاهش وابستگی وارداتی در بخش خورشیدی و ایجاد قابلیت‌های تولید داخلی است.

در سال 2017، هند رکورد 9255 مگاوات انرژی خورشیدی را با 9627 مگاوات دیگر در پروژه‌های خورشیدی اضافه کرد. هند ماموریت ملی خورشیدی خود را در سال 2010 بر اساس برنامه اقدام ملی در مورد تغییرات اقلیمی با برنامه‌هایی برای تولید 20 گیگاوات تا سال 2022 راه‌اندازی کرد. این هدف چهار سال زودتر از موعد مقرر با بیش از 20 گیگاوات ظرفیت نصب‌شده خورشیدی در ژانویه 2018 محقق شد. در ژانویه 2015، نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، ابتکاری را برای افزایش ظرفیت خورشیدی به 100 گیگاوات و ظرفیت کل انرژی تجدیدپذیر به 175 گیگاوات تا سال 2022 اعلام کرد. با توجه به اینکه ظرفیت خورشیدی نصب‌شده در سراسر جهان در آن زمان 177 گیگاوات بود، این هدف بلندپروازانه می‌نمود.

در جولای 2017، راه‌آهن هند قطارهایی با سلول خورشیدی روی پشت‌بام راه‌اندازی کرد تا چراغ‌ها، فن‌ها و نمایشگرهای داخل واگن‌ها را تامین کند.  فرودگاه بین‌المللی کوچین، هفتمین فرودگاه شلوغ هند که بیش از هزار پرواز در هفته انجام می‌دهد، اولین فرودگاهی در جهان است که به طور کامل با انرژی خورشیدی کار می‌کند. به طور مشابه، منطقه اتحادیه دیو (Diu) به طور کامل به وسیله نیروی خورشیدی اداره می‌شود.

انرژی خورشیدی در طرح 5 /2 میلیارددلاری SAUBHAGYA دولت مودی که در جولای 2015 برای برق‌رسانی به تمام خانوارهای هندی تا سال 2019 راه‌اندازی شد، بسیار برجسته است- وظیفه‌ای بزرگ، با توجه به اینکه حدود 300 میلیون نفر بدون برق بودند. دولت تا 90 درصد از هزینه سرمایه اولیه را برای نصب سیستم‌های پمپاژ آب با استفاده از انرژی خورشیدی برای آبیاری و آب آشامیدنی یارانه می‌دهد. تا 30 نوامبر 2017، بیش از 142 هزار پمپ خورشیدی برای آبیاری مزارع کشاورزی نصب شده است. این طرح کشاورزان را از پمپ‌های دیزلی دور می‌کند و از طریق فروش برق مازاد به شبکه، درآمد اضافی برای آنها ایجاد می‌کند. این یکی از روش‌های ابتکاری است که دولت با کمک انرژی خورشیدی با پرداختن به مسائل خاصی مانند دسترسی به آب، جمعیت روستایی را توانمند می‌کند. پنل‌های خورشیدی بر روی کانال‌های آبیاری ساخته می‌شوند تا از تبخیر آب در مناطق آفتابی مستعد خشکسالی پیشگیری کنند.

در سپتامبر 2022، دولت هند طرح ابتکاری مرتبط با عملکرد (PLI) را برای پنل‌های فتوولتائیک خورشیدی با راندمان بالا تصویب کرد. این تصمیم با هدف تشویق شرکت‌ها برای فروش تجهیزات خورشیدی تولیدشده بومی و در نتیجه تقویت ابتکار عمل Atmanirbhar Bharat (خودکفایی)  است.

در نیمه اول سال 2022، این کشور 2 /7 گیگاوات ظرفیت خورشیدی اضافه کرد. علاوه بر این، هند هدف ایجاد 280 گیگاوات ظرفیت انرژی خورشیدی تا سال 2030 را تعیین کرده است. تخمین زده می‌شود که حدود هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری تا سال 2030 برای دستیابی به اهداف ISA (اتحاد بین‌المللی خورشیدی) برای استقرار گسترده انرژی خورشیدی مقرون‌به‌صرفه در سراسر جهان مورد نیاز است.

ستاره‌های آینده

اگرچه انرژی خورشیدی زمانی یک بازار خاص در نظر گرفته می‌شد، اما کشورها ثابت کردند که این منبع انرژی تجدیدپذیر پاسخی مشروع به جست‌وجوی جهان برای جایگزینی برای سوخت‌های فسیلی است. در چند سال گذشته، صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر شاهد داستان‌های مثبت بسیاری از خاورمیانه و آفریقا بوده است؛ اگرچه آنها در میان پنج مورد برتر قرار نگرفته‌اند، اما مطمئناً ارزش ذکر کردن دارند. مصر در حال برداشتن گام‌های فوق‌العاده برای دستیابی به هدف ملی جاه‌طلبانه انرژی‌های تجدیدپذیر است که 42 درصد از منابع انرژی کشور را تا سال 2035 تشکیل می‌دهد. مراکش نیز در مسیر رسیدن به هدف خود مبنی بر اینکه منابع انرژی تجدیدپذیر 42 درصد از منابع انرژی این کشور را تشکیل دهد، قرار دارد، به طوری که آنها این هدف را تا سال 2030 به 52 درصد افزایش داده‌اند.

عمان قصد دارد تا سال 2025، 10 درصد از تولید انرژی خود را از منابع «پاک» تامین کند تا وابستگی این کشور به گاز طبیعی کاهش یابد. نخستین پروژه بزرگ خورشیدی عربستان سعودی در سکاکا آغاز و برآورد شد که 300 مگاوات برق تولید کند و امارات متحده عربی هدف ملی خود را برای تولید 44 درصد از انرژی خود از انرژی‌های تجدیدپذیر، عمدتاً خورشیدی، تا سال 2050 تعیین کرده است. این کشورها احتمالاً در سال‌های آینده به فهرست رهبران انرژی خورشیدی جهانی صعود می‌کنند، زیرا خشک‌ترین و آفتابی‌ترین مناطق روی زمین هستند. در ادامه به تعدادی از کشورهایی که در این زمینه گام برداشته‌اند، اشاره شده است.

آفریقا: بسیاری از کشورهای آفریقایی به طور متوسط تعداد بسیار زیادی از روزها در سال از نور خورشید بهره‌مند می‌شوند، به ویژه مناطق خشک، که شامل بیابان‌های خشک (مانند صحرای ساهارا) و استپ‌های نیمه‌بیابانی (مانند منطقه ساحل) می‌شود. این موضوع به انرژی خورشیدی این پتانسیل را می‌دهد که انرژی را تقریباً به هر مکانی در آفریقا بدون نیاز به پیشرفت‌های زیرساختی گران‌قیمت در سطح شبکه برساند. توزیع منابع خورشیدی در سراسر آفریقا نسبتاً یکنواخت است و بیش از 85 درصد از مناظر این قاره حداقل دو هزار کیلووات‌ساعت بر مترمربع‌سال انرژی دریافت می‌کند. یک مطالعه نشان می‌دهد که یک تاسیسات تولید خورشیدی که فقط 3 /0 درصد از منطقه شمال آفریقا را پوشش می‌دهد، می‌تواند تمام انرژی مورد نیاز اتحادیه اروپا را تامین کند.

الجزایر: الجزایر دارای بالاترین پتانسیل فنی و اقتصادی برای بهره‌برداری از انرژی خورشیدی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با حدود 170 تراوات‌ساعت در سال است. اولین پروژه انرژی حرارتی خورشیدی در مقیاس صنعتی با افتتاح نیروگاه Hassi R,Mel در سال 2011 آغاز شد. این نیروگاه هیبریدی جدید ترکیبی از یک آرایه انرژی خورشیدی متمرکز 25مگاواتی، و یک نیروگاه توربین گازی سیکل ترکیبی 130مگاواتی است. علاوه بر این، الجزایر در سال 2011 یک برنامه ملی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر مبتنی بر فتوولتائیک، نیروی خورشیدی متمرکز (CSP) و نیروی باد و ارتقای بهره‌وری انرژی راه‌اندازی کرده است. این برنامه شامل نصب حداکثر 12 گیگاوات ظرفیت تولید برق از منابع تجدیدپذیر برای تامین نیاز برق داخلی تا سال 2030 است.

ارمنستان: ارمنستان به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی و آب‌وهوایی خود برای استفاده از انرژی خورشیدی مناسب است. به گفته وزارت زیرساخت انرژی و منابع طبیعی ارمنستان، این کشور قادر به تولید 1850 کیلووات‌ساعت در مترمربع در سال است. برای مقایسه، کشورهای اروپایی به طور متوسط قادر به تولید حدود هزار کیلووات‌ساعت بر مترمربع در سال هستند. دو نوع پنل اصلی مورد استفاده در ارمنستان پنل‌های خورشیدی فتوولتائیک و حرارتی هستند. هدف این کشور سرمایه‌گذاری سنگین در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر است؛ این امر ناشی از وضعیت ژئوپولیتیک منطقه است، جایی که ارمنستان روابط ضعیفی با برخی از تامین‌کنندگان رقابتی (به دلیل مسافت) نفت منطقه دارد.

پاکستان: پاکستان یک پارک انرژی خورشیدی را با سرمایه‌گذاری شرکت چینی TBEA در صحرای چولستان در نزدیکی یازمان، در حدود 30کیلومتری شهر شرقی بهاوالپور راه‌اندازی کرده است. این پروژه خورشیدی که در پنج هزار هکتار اجرا شده است 100 مگاوات برق تولید می‌کند. یکی دیگر از شرکت‌های چینی، Zonergy، در حال تاسیس 900 مگاوات نیروگاه خورشیدی در همان منطقه است. 

فیلیپین: در سال 2019، فیلیپین حدود 1246 گیگاوات‌ساعت انرژی خورشیدی تولید کرد. با توجه به مزیت موقعیت جغرافیایی کشور و پتانسیل بالای تولید برق از انرژی خورشیدی، انتظار می‌رود ظرفیت تولید آن از 2 /1 درصد 23 گیگاوات فعلی به حداقل 5 /3 درصد از کل ظرفیت تولید 43 گیگاوات تا سال 2040 افزایش یابد.

کره جنوبی: نیروگاه خورشیدی سینان یک نیروگاه فتوولتائیک 24مگاواتی در سینان، Jeollanam-do، کره جنوبی است. از سال 2009، این بزرگ‎ترین تاسیسات فتوولتائیک در آسیا بوده است. این پروژه به وسیله شرکت آلمانی Conergy توسعه داده شد و هزینه آن 150 میلیون دلار آمریکا بود. این نیروگاه را شرکت مهندسی و ساخت‌وساز Dongyang ساخته است.

ازبکستان: ازبکستان در تلاش است تا ظرفیت انرژی خورشیدی خود را افزایش دهد و هدف آن رسیدن به چهار گیگاوات تا سال 2026 و پنج گیگاوات تا سال 2030 است. با این حال، ممکن است برای دستیابی به حداکثر پتانسیل انرژی خورشیدی کشور و ادامه افزایش استفاده از انرژی خورشیدی در سال‌های آینده، سیاست‌ها و سازوکارهای حمایتی بیشتری مورد نیاز باشد.

تایلند: در سال 2015، تایلند ظرفیت انرژی خورشیدی بیشتری نسبت به مجموع کشورهای جنوب شرقی آسیا داشت. ظرفیت خورشیدی تایلند از حدود 1300 مگاوات در سال 2014 به 2500 تا 2800 مگاوات در پایان سال 2015 رسید. این کشور قصد دارد تا سال 2036 ظرفیت خورشیدی خود را به شش هزار مگاوات افزایش دهد. این میزان 9 درصد از کل تولید برق را تشکیل می‌دهد.

ویتنام: طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی در سال 2021، ویتنام با برآورد 1 /11 گیگاوات به عنوان کشور پیشرو در سال 2020 در زمینه پیشرفت انرژی خورشیدی شناخته می‌شود. در سال 2020، دولت در نرخ‌ها برای پروژه‌های فتوولتائیک در مقیاس شهری و بر روی پشت‌بام بازنگری کرد که به رشد بیشتر بازار در مقیاس آب و برق و توسعه عظیم این صنعت در سال‌های 2019 و 2020 منجر شد که بسیار فراتر از انتظارات دولت بود. موفقیت ویتنام همچنین از طریق یک سیاست دولتی که سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی را با تضمین قیمتی بالاتر از بازار به تولیدکنندگان تشویق می‌کرد، تحریک شد. این سیاست به کشور این امکان را می‌دهد که پنج برابر بیشتر از آنچه در ابتدا از سوی دولت پیش‌بینی شده بود، نتیجه بگیرد. ویتنام 7 /7 درصد از بازار جهانی فتوولتائیک را در سال 2020 به خود اختصاص داد.

مصر: پارک خورشیدی بِنبان، یک نیروگاه فتوولتائیک با ظرفیت کلی 1650 مگاوات توان اسمی است که معادل تولید سالانه تقریباً 8 /3 تراوات‌ساعت است. این پارک خورشیدی در بنبان (استان اسوان) در صحرای غربی، تقریباً 650کیلومتری جنوب قاهره و 40کیلومتری شمال غربی اسوان واقع شده است. نیروگاه بنبان زمانی چهارمین نیروگاه بزرگ خورشیدی در جهان بوده است.

لبنان: بحران اقتصادی مداوم در لبنان به کمبود برق منجر شده است و در پاسخ به آن، مردم لبنان به طور فزاینده‌ای برای تامین برق به انرژی خورشیدی روی می‌آورند. دولت در نظر دارد تا سال 2030، 30 درصد انرژی مصرفی خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر پوشش دهد. در سال‌های 2020 و 2021 شاهد تقاضای زیادی برای سیستم‌های خورشیدی مسکونی در لبنان بودیم. ظرفیت کل تا سال 2020، 90 مگاوات برآورد شد که 100 مگاوات دیگر در سال 2021 و 500 مگاوات دیگر در سال 2022 برای ظرفیت نصب‌شده تجمعی تقریباً 690 مگاوات در پایان سال 2022 نصب شد.

عربستان سعودی: آژانس سعودی مسوول توسعه بخش انرژی‌های تجدیدپذیر ملت‌ها، Ka-care، در می 2012 اعلام کرد که این کشور تا سال 2032، 41 گیگاوات ظرفیت خورشیدی نصب خواهد کرد؛ این طرح بعداً به ظرفیت نصب‌شده 5 /9 گیگاوات اصلاح شد. در زمان اعلام این خبر، عربستان سعودی تنها 003 /0 گیگاوات ظرفیت انرژی خورشیدی نصب‌شده داشت. در سال 2018 پیشنهادی برای مجموع 200 گیگاوات ظرفیت انرژی خورشیدی تا سال 2030 ارائه شد. هزینه پروژه جدید اعلام‌شده تا سال 2030، 200 میلیارد دلار برآورد شده است.

امارات متحده عربی: در سال 2013، نیروگاه خورشیدی شمس، یک نیروگاه خورشیدی متمرکز 100مگاواتی در نزدیکی ابوظبی به بهره‌برداری رسید. شمس 1 (با هزینه 600 میلیون دلار آمریکا) بزرگ‌ترین کارخانه CSP (نیروگاه خورشیدی متمرکز) خارج از ایالات متحده و اسپانیاست.

اتریش: اتریش در پایان سال 2012 دارای 7 /421 مگاوات فتوولتائیک بود که 5 /234 مگاوات آن در همان سال نصب شده بود. استقرار فتوولتائیک در اتریش برای سال‌های متمادی نسبتاً کم بود، در حالی که در سایر کشورهای اروپایی مانند آلمان، ایتالیا یا اسپانیا، تا سال 2011 تاسیسات سال به سال با رکوردهای جدید رونق داشتند. این وضعیت در سال 2012 تغییر کرد. تاسیسات فتوولتائیک جدید به بیش از 200 مگاوات در سال در اتریش -در حالی که بازار کلی خورشیدی اروپا رو به کاهش بود- افزایش یافت. انجمن صنعت فتوولتائیک اروپا پیش‌بینی می‌کند که اتریش، همراه با سایر کشورهای متوسط، سهم قابل توجهی در استقرار PV اروپا در سال‌های آینده خواهند داشت.

پرتغال: یک پروژه بزرگ برق فتوولتائیک، نیروگاه خورشیدی Serpa، در پرتغال و در یکی از آفتابی‌ترین مناطق اروپا، تکمیل شده است. این نیروگاه 11مگاواتی 150 هکتار را پوشش می‌دهد و شامل 52 هزار پنل فتوولتائیک است. پنل‌ها دو متر از سطح زمین بلند شده‌اند و آسیبی به منطقه چراگاه نمی‌زنند. این پروژه انرژی کافی برای هشت هزار خانه را فراهم و در حدود 30 هزار تن از انتشار دی‌اکسید کربن در سال صرفه‌جویی می‌کند.

اسپانیا: اسپانیا یک پذیرنده اولیه در زمینه توسعه انرژی خورشیدی بود، زیرا یکی از کشورهای اروپایی با ساعات آفتابی زیاد است. دولت اسپانیا متعهد به دستیابی به هدف 12 درصد انرژی اولیه از انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال 2010 با ظرفیت تولید خورشیدی نصب‌شده سه هزار مگاوات شد. مجموع انرژی خورشیدی در اسپانیا تا پایان سال 2016 به حدود هفت گیگاوات رسید که هر دو نوع PV و CSP نصب ‌شده بودند. نزدیک به هشت تراوات‌ساعت برق از فتوولتائیک و پنج تراوات‌ساعت از نیروگاه‌های CSP در سال 2016 تولید شد. PV خورشیدی نزدیک به سه درصد از کل تولید برق در سال 2016 را به همراه 9 /1 درصد اضافی از انرژی خورشیدی تشکیل می‌داد.

طی فرمان سلطنتی در مارس 2004، دولت اسپانیا موانع اقتصادی برای اتصال فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر به شبکه برق را از بین برد، شرایط را برای نیروگاه‌های خورشیدی حرارتی و فتوولتائیک در مقیاس بزرگ برابر کرد و تعرفه‌های خوراک را تضمین کرد، که به افزایش پذیرش انرژی خورشیدی در اسپانیا منجر شد.

بریتانیا: در پایان سال 2011، 230 هزار پروژه انرژی خورشیدی در بریتانیا وجود داشت، که مجموع ظرفیت نصب‌شده آن 750 مگاوات بود. تا فوریه 2012 ظرفیت نصب‌شده به هزار مگاوات رسید. استفاده از انرژی خورشیدی در سال‌های اخیر بسیار سریع افزایش یافته است. در سال 2012، دولت گفت که چهار میلیون خانه در سراسر بریتانیا در مدت هشت سال با انرژی خورشید تامین می‌شوند، که نشان‌دهنده 22 هزار مگاوات ظرفیت نصب‌شده انرژی خورشیدی تا سال 2020 است.

کانادا: نیروگاه فتوولتائیک سارنیا در نزدیکی سارنیا، انتاریو، در سپتامبر 2010 بزرگ‌ترین نیروگاه فتوولتائیک جهان با ظرفیت نصب‌شده 80 مگاوات بر ثانیه بود؛ تا اینکه یک نیروگاه در چین از آن پیشی گرفت. نیروگاه سارنیا 950 هکتار را پوشش می‌دهد و حدود 3 /1 میلیون پنل لایه نازک را دربر می‌گیرد. بازده مورد انتظار سالانه انرژی حدود 120 هزار مگاوات‌ساعت است که اگر در یک نیروگاه زغال سنگ تولید شود، به انتشار 39 هزار تن دی‌اکسید در سال منجر می‌شود.

کانادا مناطق زیادی دارد که کم‌جمعیت هستند و دسترسی به آنها دشوار است، اما با توجه به عرض‌های جغرافیایی بالای بیشتر مناطق کشور، دسترسی بهینه به نور خورشید ندارند. سلول‌های فتوولتائیک به طور فزاینده‌ای به عنوان واحدهای مستقل، بیشتر به عنوان برق توزیع‌شده خارج از شبکه برای تامین برق خانه‌های دورافتاده، تجهیزات مخابراتی، ایستگاه‌های نظارت بر نفت و خطوط لوله و دستگاه‌های ناوبری استفاده می‌شوند. بازار فتوولتائیک کانادا به سرعت رشد کرده است و شرکت‌های کانادایی ماژول‌های خورشیدی، کنترل‌ها، پمپ‌های آب تخصصی، یخچال‌های با راندمان بالا و سیستم‌های روشنایی خورشیدی می‌سازند. انتاریو برای ارتقای رشد خود به انرژی خورشیدی یارانه پرداخت کرده است. یکی از مهم‌ترین کاربردهای سلول‌های فتوولتائیک در جوامع شمالی است که بسیاری از آنها برای تولید برق به سوخت دیزل گران‌قیمت وابسته هستند. از دهه 1970، دولت فدرال و صنعت، این جوامع را به توسعه فناوری‌های خورشیدی تشویق کردند. برخی از این تلاش‌ها بر استفاده از سیستم‌های هیبریدی متمرکز شده‌اند که برق را در 24 ساعت شبانه‌روز، با استفاده از انرژی خورشیدی در زمانی که نور خورشید در دسترس است، در ترکیب با منبع انرژی دیگر، تامین می‌کنند.

جمهوری دومینیکن: در ژوئن 2021، پارک خورشیدی Girasol به عنوان بزرگ‌ترین مزرعه فتوولتائیک خورشیدی در کشور و کل منطقه آنتیل افتتاح شد. مجموع ظرفیت نصب‌شده آن 120 مگاوات است و تخمین زده می‌شود که 240 هزار مگاوات‌ساعت در سال برق تولید کند که برای تامین برق مصرفی بیش از 100 هزار خانه دومینیکن کافی است. Girasol از انتشار سالانه 150 هزار تن دی‌اکسید کربن در جو و واردات 400 هزار بشکه نفت جلوگیری می‌کند که به ترتیب به کاهش اثرات تغییرات اقلیمی کمک می‌کند و نشان‌دهنده صرفه‌جویی در ارز خارجی است. پیش از این، در جمهوری دومینیکن، پروژه مونت پلاتا بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی فعال در دریای کارائیب با ظرفیت نصب‌شده 69 مگاوات بود.

برزیل: برزیل از سال 2017 شروع به نصب انرژی خورشیدی در مقیاس گسترده کرد و به سرعت به کشور آمریکای لاتین با بیشترین انرژی خورشیدی نصب‌شده تبدیل شد. کل انرژی خورشیدی نصب‌شده در برزیل در اکتبر 2022، 21 گیگاوات برآورد شد که تقریباً 48 /2 درصد از تقاضای برق این کشور را تولید می‌کند. در سال 2023 این کشور در میان 10 کشور بزرگ جهان از نظر انرژی خورشیدی نصب‌شده قرار خواهد گرفت. در سال 2020، برزیل چهاردهمین کشور جهان از نظر انرژی خورشیدی نصب‌شده (8 /7 گیگاوات) بود. در سال 2022، برزیل برای نخستین‌بار وارد فهرست ده کشوری شد که بیشترین توان انباشته‌شده از منبع خورشیدی فتوولتائیک را داشتند. این کشور سال 2022 را با 24 گیگاوات انرژی خورشیدی به پایان رساند و با این نتیجه، در رتبه هشتم رده‌بندی بین‌المللی قرار گرفت.  

پی‌نوشت:

1- فناوری فتوولتائیک (PV) از مواد و وسایل PV برای تبدیل نور خورشید به انرژی الکتریکی تشکیل شده است. یک دستگاه PV به تنهایی، به عنوان یک سلول شناخته می‌شود و یک سلول PV می‌تواند حدود یک یا دو وات برق تولید کند.