جشن‌های دردسرساز

جشنواره‌ها و مناسبت‌های خاص، کمک‌های اقتصادی بزرگی هستند، با این حال، به همان اندازه این قدرت را دارند که بر حوزه اجتماعی-فرهنگی و محیط‌زیستی منطقه‌ای که در آن برگزار می‌شوند تاثیر بگذارند. یافته‌ها حاکی از آن است که جشنواره‌ها به‌طور غیرقابل انکاری بر محیط اجتماعی-فرهنگی و طبیعی تاثیر می‌گذارند. با این حال، به نظر می‌رسد پیامدهای اجتماعی-فرهنگی نسبتاً مثبت هستند، در حالی که جنبه زیست‌محیطی آنها منفی است. علاوه بر این، یک همبستگی مثبت میان وضعیت محیط طبیعی و رفاه افراد قابل تشخیص است. همچنین پیامدهای زیست‌محیطی منفی مانند مقدار زیاد زباله به‌جامانده یا تراکم ترافیک بیشتر ممکن است به برداشت منفی از مناسبت‌ها منجر شود. برای مثال، در ایران هر سال در جشن سیزده‌به‌در، مردم آسیب‌های بسیاری به طبیعت می‌زنند. تنه‌های سوخته و شاخه‌های شکسته درختان، زباله‌های رنگارنگ که چهره طبیعت را مخدوش می‌کنند، ماهی‌های قرمز رهاشده در آب‌های آلوده و سبزه‌های رهاشده در آب‌های راکد، همه و همه بازمانده‌های جشن سیزده‌به‌در محسوب می‌شوند.

تعادل میان سنت‌های فرهنگی و حفظ محیط زیست

انسان‌ها عاشق جشن گرفتن هستند. برای هزاران سال، ما جهان خود را همراه با آیین‌های باستانی، جشن‌های فصلی و جشنواره‌های محبوب سپری کرده‌ایم. این سنت‌های همیشگی از نسلی به نسل دیگر گذر کرده و برای بازتاب دوران مدرن تکامل یافته‌اند. متاسفانه، مدرنیزاسیون بر تزریق آلودگی، پلاستیک و زباله در جشن‌های فرهنگی ما تاثیر گذاشته است. ما در آتش‌بازی‌هایمان از مواد شیمیایی سمی؛ و در فانوس‌ها، بادکنک‌ها و کانفتی‌ها1 از پلاستیک‌های غیرقابل تجزیه زیستی استفاده می‌کنیم و زباله‌ها را به رودخانه‌ها و مکان‌های دفن زباله می‌ریزیم که این موارد، به سیاره ما آسیب می‌زند.

مساله ما در زمینه یافتن تعادل میان سنت و حفظ محیط زیست، بازنگری در نحوه جشن گرفتن ماست. در زیر، به چند مورد از مخرب‌ترین سنت‌ها و جشن‌ها برای محیط‌زیست اشاره شده و جایگزین‌های سازگار با محیط زیست که می‌توان به جای آنها امتحان کرد، بیان شده است.

1- شناورها روی رودخانه

رها کردن قایق‌ها و شناورهای تزیینی در آبراه‌ها سنت قابل توجهی است که در بسیاری از جشنواره‌های آسیایی دیده می‌شود. تایلند سالانه لوی کراتونگ (Loy Krathong) را جشن می‌گیرد، یکی از مهم‌ترین رویدادهای تقویم تایلندی، که برای احترام به ارواح رودخانه و Phra Mae Khongkha، الهه آب، برگزار می‌شود. مردم در سراسر کشور در امتداد رودخانه‌ها و کانال‌های پرپیچ‌وخم جمع می‌شوند تا با رها کردن قایق‌های نیلوفر آبی (کراتونگ) در آب، از ارواح رودخانه تشکر کنند. کراتونگ‌ها با گل، سکه، شمع و عود تزیین شده و قبل از حرکت، با آرزوی خوش‌شانسی روشن می‌شوند. این یک رویداد فرهنگی زیباست که با رقص‌های سنتی و جشن‌های شبانه در سراسر کشور همراه می‌شود. اما در عین حال، رودخانه‌ها را ویران می‌کند. هزاران نفر در کنار ساحل صف می‌کشند و ظرف چند ساعت، چندین تن زباله را به آب می‌اندازند. به‌طور سنتی، کراتونگ از مواد زیست تخریب‌پذیر مانند برگ موز ساخته می‌شود، اما قایق‌های مدرن اغلب با پلاستیک و فوم ساخته می‌شوند که باعث آلودگی جدی در آبراه‌ها می‌شود.

در سال 2017، مقامات شهر بانکوک 811945 کراتونگ را از آبراه‌ها بیرون کشیدند. اگرچه 6 /93 درصد از آنها از مواد طبیعی ساخته شده بود، اما 51964 کراتونگ باقی‌مانده را فوم غیرقابل تجزیه زیستی تشکیل می‌داد. در شهری با بیش از هشت میلیون نفر و کشوری با بیش از 69 میلیون نفر جمعیت، هزاران کراتونگ دیگر باقی مانده بود تا آبراه‌های بانکوک و دیگر شهرهای بزرگ از جمله چیانگ مای، پوکت و آیوتایا را مسدود کند.

جایگزین‌های سازگار با محیط زیست: اگر می‌خواهید در لوی کراتونگ یا بسیاری از جشنواره‌های دیگر که شامل رها کردن شناورها در آب هستند، شرکت کنید، مطمئن شوید که شناور شما با محیط زیست سازگار است. می‌توانید کراتونگ پخته‌شده از نان را رها کنید که می‌تواند در آب حل شود و غذای ماهی‌ها شود. همچنین می‌توانید از گلبرگ‌ها استفاده کنید یا یک شناور را در حجم کوچک‌تری از آب (مانند استخر) رها کنید تا بتوان آن را به راحتی بازیابی کرد.

2- رها کردن بالن‌ها یا فانوس‌ها در آسمان

آنچه در قرن سوم چین به عنوان یک سیگنال میان سربازان آغاز شد، اکنون به یک سنت شاد و محبوب در سراسر جهان تبدیل شده است. رها کردن فانوس‌های آسمانی برای جشنواره‌های فرهنگی، عروسی و احترام به عزیزان رایج است. منظره فانوس‌های در حال حرکت که آسمان شب را روشن می‌کنند، بسیار مسحورکننده، اما همچنین کشنده است.

فانوس‌ها از کاغذ، نخ، بامبو یا قاب سیمی ساخته شده‌اند و از شمع یا سلول سوختی برای بلند شدن به آسمان استفاده می‌کنند. پس از رهاسازی، آنها یک خطر بزرگ برای آتش‌سوزی هستند. آنها در سراسر جهان ویرانی به بار آورده‌اند و مسبب آتش‌سوزی 500هکتاری در واشنگتن و آتش‌سوزی گسترده در یک کارخانه بازیافت در بریتانیا شده‌اند که خاموش کردن آن سه روز طول کشید. در هند، یک فانوس آسمانی باعث آتش‌سوزی چهار خانه شد و 15 نفر را به شدت مجروح کرد، در حالی که در کارولینای جنوبی، یک فانوس باعث آتش‌سوزی شد و 800 هکتار زمین را نابود کرد.

فانوس‌های آسمانی سنت برجسته‌ای در جنوب شرقی آسیا هستند، اگرچه دولت‌ها به دلیل ماهیت مخربشان شروع به اعمال محدودیت‌هایی کرده‌اند. دولت ویتنام، فانوس‌های آسمانی را پس از اینکه تنها در هفت ماه باعث 20 آتش‌سوزی در جنگل‌ها شد، ممنوع کرد. تایلند نیز اقداماتی را برای ممنوعیت فروش فانوس‌ها در اطراف جشنواره‌های بزرگ انجام داده است.

فانوس‌ها همچنین خطر وحشتناکی برای دام‌ها و حیات وحش دارند. وقتی دوباره به زمین می‌افتند، می‌توانند حیوانات را معلول کنند، پرندگانی را که در سیم‌ها گیر می‌کنند خفه کنند و حیواناتی را که ناآگاهانه فانوس‌ها را می‌خورند، بکشند. حتی فانوس‌های زیست‌تخریب‌پذیر نیز بسیار مضر هستند، زیرا زمان زیادی طول می‌کشد تا مواد به کاررفته در آنها تجزیه شود. رها شدن بالن‌ها نیز به همین ترتیب مخرب است و سال‌ها طول می‌کشد تا تجزیه شوند؛ در نتیجه مانند ریختن زباله روی زمین، به حیات وحش آسیب می‌رسانند.

جایگزین‌های سازگار با محیط زیست: برای بازسازی جادوی یک فانوس آسمانی یا رها شدن بالن، می‌توانید حباب‌ها را منفجر کنید یا یک لامپ بسازید. ایجاد حباب‌ها سرگرم‌کننده است و هنگام پرتاب شدن به آسمان، نمایش زیبایی ایجاد می‌کنند. همچنین می‌توان با قرار دادن شمع‌ها در حباب‌های شیشه‌ای، یک نمایشگر نور خیره‌کننده ایجاد کرد. سپس می‌توانید شیشه را به عنوان یک یادگاری زیبا نگه دارید.

3- آتش‌‌بازی

نخستین آتش‌بازی که از قرن نهم چین سرچشمه می‌گیرد، در جشن‌ها برای دفع ارواح شیطانی و آوردن شانس و خوشبختی استفاده می‌شد. اکنون، آتش‌بازی یک سنت محبوب در سراسر جهان است که تقریباً برای جشن گرفتن هر چیزی از جشنواره‌های فرهنگی گرفته تا مهمانی‌های خصوصی استفاده می‌شود. همه ما عاشق یک نمایش آتش‌بازی مسحورکننده هستیم، اما حقیقت این است که آنها برای محیط زیست مضر هستند زیرا باعث آلودگی هوا می‌شوند، باقی‌مانده‌های شیمیایی را به آبراه‌های ما می‌فرستند و خطر آتش‌سوزی به همراه دارند. آتش‌بازی‌ها هوا را با ذرات PM2.5 که ذرات ریز و سمی هستند، آلوده می‌کنند. هنگامی که این ذرات استنشاق می‌شوند، باعث مشکلات شدید تنفسی، بیماری‌های قلبی-عروقی و حتی نقایص مادرزادی در نوزادان می‌شوند. سطح ایمن PM2.5  از صفر تا 12 است، در حالی که سطح خطرناک 250 تا 500 است (به کودکان و افراد مسن توصیه می‌شود در این سطوح در داخل خانه بمانند). در هند، استفاده انبوه از آتش‌بازی در جشن دیوالی 2016 باعث شد که سطح PM2.5 در دهلی به 883 برسد. در اسپانیا، آلودگی ذرات فلزی خطرناک ناشی از جشنواره آتش‌بازی سنت جوآن (Sant Joan)2 در سال 2008 برای روزها در هوا ماندگار شد. Guy Fawkes‌3 به دلیل آتش‌بازی‌های دسته‌جمعی، اغلب آلوده‌ترین روز سال در بریتانیاست. مواد آتش‌بازی که به زمین می‌افتند، بقایایی از رنگ‌ها و پیشرانه‌های نسوخته باقی می‌گذارند که به دریاچه‌ها و رودخانه‌ها می‌ریزد. همراه با آلودگی ذرات که در نهایت به زمین می‌ریزد، همه این مواد شیمیایی یک خطر جدی برای سلامتی منابع آب ما هستند.

جایگزین‌های سازگار با محیط زیست: برای جلوگیری از آسیب آتش‌بازی، می‌توانیم از جرقه‌های دستی، حباب‌های درخشان در تاریکی یا پروژکتورهای نمایش نور استفاده کنیم. نمایش‌های لیزری در فضای باز یک گزینه محبوب است زیرا نمایشگر درخشانی از نورهای رنگی بدون آلودگی را به نمایش می‌گذارد. آنها همچنین فاقد صدای بلندی هستند که می‌تواند برای سگ‌ها و سایر حیوانات آزاردهنده باشد.

4- درخت کریسمس

درخت صنوبر شاد، تصویری نمادین از کریسمس است. هر سال دسامبر، مردم در سراسر جهان از سنت تزیین درختان خود و قرار دادن هدایا در زیر شاخه‌هایی که در روز کریسمس باز می‌شوند، لذت می‌برند. با هجوم درختان مخدوش‌شده که در خانه‌ها و شهرها در سرتاسر جهان ظاهر می‌شوند، دانستن تاثیرات زیست‌محیطی این آیین بسیار دوست‌داشتنی مهم است. چه یک درخت مصنوعی را انتخاب کنید چه درخت واقعی، هر دو آنها دارای مشکلاتی هستند. از یک درخت تقلبی می‌توان هر سال استفاده کرد، اما این بدل‌های پلاستیکی در نهایت به محل دفن زباله ختم می‌شوند، جایی که هرگز تجزیه نمی‌شوند. علاوه بر این، درختان مصنوعی اغلب از پلاستیک‌های نفتی ساخته می‌شوند که در طول تولید، سموم مضر را به هوا می‌فرستند. از سوی دیگر، درختان واقعی گازهای گلخانه‌ای مضر را در حین رشد جذب می‌کنند و 100 درصد زیست‌تخریب‌پذیر هستند. متاسفانه، بیشتر پرورش‌دهندگان درخت از آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی استفاده می‌کنند؛ همچنین بسیاری از مزرعه‌داران زمین‌های بزرگی را فقط برای کشت درختان صنوبر در فصل تعطیلات با خاک یکسان می‌کنند.

جایگزین‌های سازگار با محیط زیست: هنگامی که با مشکل همیشگی تقلبی در مقابل واقعی روبه‌رو می‌شوید، انتخاب دوستدار محیط زیست شما، یک درخت واقعی است. مطمئن شوید که درخت خود را از یک مزرعه محلی و ارگانیک تهیه کرده و بعد از کریسمس آن را بازیافت کنید (بسیاری از شوراهای محلی درختان را برمی‌دارند و می‌توانند آنها را به مالچ تبدیل کنند). حتی بهتر از آن، درختی را انتخاب کنید که هنوز ریشه‌هایش دست‌نخورده باشد تا بتوانید بعد از تعطیلات آن را در فضای باز بکارید و سال بعد دوباره از آن استفاده کنید. یکی دیگر از گزینه‌های عالی این است که بذری برای رشد درخت خود بخرید. ممکن است مدتی طول بکشد تا رشد کند، اما شما هدیه کریسمس خود را به سیاره خواهید داد. اگر یک صنوبر تقلبی را ترجیح می‌دهید یا می‌خواهید سنت جدید کریسمس سازگار با محیط زیست را شروع کنید، می‌توانید درخت خود را از مواد قابل بازیافت بسازید یا گیاهان گلدان اطراف خانه خود را تزیین کنید.

5- کنده‌کاری روی کدوتنبل

هالووین تعطیلات بسیار دوست‌داشتنی از همه چیز شبح‌وار است. یکی از قدیمی‌ترین سنت‌ها، کنده‌کاری کدوتنبل برای ایجاد «فانوس‌های جک» است که از قرن‌ها پیش در ایرلند سرچشمه می‌گیرد. در فرهنگ‌ باستان، بر روی کدوتنبل‌ها در شب 31 اکتبر حکاکی می‌کردند و برای دفع ارواح شیطانی، اخگر درخشان درون آن قرار می‌دادند. سپس نام آن به کدوتنبل فانوس جک تبدیل شد که از یک داستان عامیانه ایرلندی درباره مردی به نام جک خسیس گرفته شده است. امروزه حکاکی کدوتنبل بخشی جدایی‌ناپذیر از جشن‌های هالووین در سراسر جهان است. این کار یک سنت بسیار بیهوده است. وزارت انرژی ایالات متحده ادعا کرده است که بیش از 3 /1 میلیارد پوند کدوتنبل تولیدشده در ایالات متحده برای هالووین به محل دفن زباله می‌رود. در انگلستان، 18 هزار تن کدوتنبل خوراکی در هر روز هالووین به زباله‌ها ریخته می‌شود. سپس کدو حلوایی در اثر تجزیه، به متان، یک گاز گلخانه‌ای مضر تبدیل می‌شود.

جایگزین‌های سازگار با محیط زیست: وزارت انرژی ایالات متحده همچنین اعلام کرده است که در حال کار برای توسعه فناوری است که می‌تواند از همه این زباله‌ها برای مهار انرژی زیستی استفاده کند. این به کشور کمک می‌کند تا از سوخت‌های مبتنی بر کربن کمتر استفاده کند و زباله‌های دفن‌شده را کاهش دهد. تا آن زمان، می‌توانید به کاهش ضایعات تولیدشده در هالووین کمک کنید. به جای بیرون ریختن کدوتنبل خوراکی پس از برداشتن داخل آن، آن را برای تهیه سوپ، کیک و پای خوشمزه نگه دارید. هنگامی که کدوتنبل حکاکی‌شده شما شروع به افتادن کرد، می‌توانید آن را کمپوست کرده یا به کشاورزان اهدا کنید تا کمپوست شود.

پی‌نوشت‌ها:

1- نوارهای کاغذ رنگی که در جشن‌ها و مراسم خوشامدگویی بر سر مردم یا به هوا پخش می‌شوند.

2- آتش‌بازی سنت جوآن، جشنی همچون مراسم چهارشنبه‌سوری ایرانیان است که در تاریخ 19 تا 24 ژوئن در اسپانیا برگزار می‌شود. ساختن تپه و سکویی برای پریدن از روی آتش، بی‌شباهت به چهارشنبه‌سوری نبوده و در شهرهای شلوغ اسپانیا طرفداران زیادی دارد. این جشن در تمامی روستاها و شهرهای کوچک‌تر نیز به رسمیت شناخته می‌شود و مردم بسیاری به شرکت در این جشن به همراه اعضای خانواده خود علاقه‌مند هستند.

3- تاریخچه این مراسم که در 5 نوامبر برگزار می‌شود، به وقایع 5 نوامبر 1605 برمی‌گردد، زمانی که گای فاکس، یکی از اعضای توطئه باروت، در حین نگهبانی از مواد منفجره‌ای که توطئه‌کنندگان زیر مجلس اعیان قرار داده بودند، دستگیر شد. توطئه‌گران کاتولیک قصد داشتند جیمز اول پادشاه پروتستان و پارلمان او را ترور کنند. مردم با جشن گرفتن زنده ماندن پادشاه، در اطراف لندن آتش روشن می‌کنند.