زمین سوخته
چرا دولت‌ها طبیعت را تیول خود می‌دانند؟
تحلیل‌های تاریخی و آمارهای متاخر اقتصادی در ایران نشان می‌دهد، خوردن از خورجین طبیعت، نگاه حاکم بر نظام اقتصادی کشور طی دهه‌های گذشته است. اتکای غیرخلاقانه بر چاه‌های نفت و برداشت آب‌های باستانی برای توسعه و... همه نشانه اقتصاد سوداگری است که همه‌چیز را در تیول اختیار خود می‌پندارد و از منابع حیاتی بدون نگاه پایدار بهره‌کشی می‌کند.
جواد حیدریان: تحلیل‌های تاریخی و آمارهای متاخر اقتصادی در ایران نشان می‌دهد، خوردن از خورجین طبیعت، نگاه حاکم بر نظام اقتصادی کشور طی دهه‌های گذشته است. اتکای غیرخلاقانه بر چاه‌های نفت و برداشت آب‌های باستانی برای توسعه و... همه نشانه اقتصاد سوداگری است که همه‌چیز را در تیول اختیار خود می‌پندارد و از منابع حیاتی بدون نگاه پایدار بهره‌کشی می‌کند. ریخت‌یابی اقتصاد پایدار بدون توسعه پایدار ممکن نیست. نبود اندیشه ارزش‌گذاری اقتصادی برای طبیعت و محیط زیست در برابر نگاه کوته‌فکرانه و بهره‌بردارانه مقطعی، ایران امروز را روی دست ما گذاشته است. سرزمینی گرم و خشک با بالاترین نرخ فرسایش خاک جهان، سومین کشور در افت سفره‌های زیرزمینی، پیشروترین کشور در نشست خاک، از فقیرترین کشورها در وسعت جنگل‌های طبیعی و دست کاشت و... .
با این حال ایران ما سرزمینی با تنوع زیستی بالا و از غنی‌ترین سرزمین‌ها در ترکیب اقلیم‌های پنج‌گانه جهان اما کم آب، گرم و خشک و به‌رغم همه تنوع منابع زیستی، بسیار شکننده و آسیب‌پذیر است.
توسعه شهرها و افزایش جمعیت با محدودیت منابع حیاتی در کنار نبود استراتژی پایدار و فقدان قوانین حفاظت از منابع طبیعی و بسیاری عوامل دیگر نشان می‌دهد، نظام حکمرانی در ایران از نبود مدیریت سرزمینی رنج می‌برد. ساخت‌وساز غیرمتعارف در ارتفاعات و اراضی طبیعی و ملی، واگذاری اراضی ملی برای کاربری غیرمتناسب، نبود نظارت بر دخل و خرج منابع طبیعی و پرهیز از اجرای نقشه‌های پایدار در جانمایی توسعه، سرزمین ما را عملاً آسیب‌پذیر کرده است. آمارهای کاهش هولناک وسعت جنگل‌های شمال ایران که تنها موجودات زنده بازمانده از عصر یخبندان هستند، در کنار فروپاشی اکوسیستمی در طبیعت زاگرس به دلیل نبود حفاظت حداقلی از رویشگاه‌های جنگلی، نشان می‌دهد دولت در ایران عملاً طبیعت را تیول خود می‌پندارد و هربار برای پر کردن دخل ناکارآمدی اقتصادی‌اش از منبع طبیعت خرج کرده است. رخنه فساد در بسیاری از سازمان‌ها حالا دارد ضربه نهایی را به پیکره طبیعت نیز وارد می‌کند. استفاده از رانت و دریافت مجوزهای ساخت‌وساز و یا نفوذ و سوءاستفاده از موقعیت اداری، حالا مفهوم کوه‌خواری و طبیعت‌خواری را در ایران به مفهومی آشنا بدل کرده است. انتشار تصاویری از انهدام کوه‌های باستانی شرق کرمان از سوی خبرگزاری دولت از نمونه‌های چنین فسادی است. ایرنا در گزارشی ویدئویی تاکید کرده که کوهستان شیوشگان توسط شهرداری کرمان در سال‌ها قبل مصادره و به بهای نازلی به یک موسسه واگذار شد. حالا بعد از چند سال، همان شهردار یکی از مدیران همان موسسه مالی و اعتباری شده و کوهستان را ویرانه کرده است.
تصاویر منتشرشده از ساخت‌وساز در اوشان و فشم، توچال و... در شمال تهران و رویت حیرت‌انگیز نصب آسانسور در کوه و ساختن کاخ‌های غول‌آسا در دل صخره‌ها نیز از نشانه‌های آشکار طبیعت‌خواری با مصونیت رانت و سوءاستفاده از موقعیت دولتی است. اتفاقی که به‌رغم توصیه مقامات عالی نظام برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی و جلوگیری از طبیعت‌خواری، در تمامی کشور در حال گسترش است. در این پرونده به پرسش‌هایی درباره رواج پدیده طبیعت‌خواری و ریشه‌یابی علل تاراج طبیعت و محیط‌زیست در ایران پاسخ داده‌ایم.
