فقر سلامت
شفافیت در نظام سلامت چه تاثیری بر جامعه دارد؟
سلامت جامعه یکی از اساسی‌ترین اصول توسعه و پیشرفت هر کشور است و به‌طور مستقیم با کیفیت زندگی افراد مرتبط است. جامعه‌ای که از سلامت برخوردار است، نیروی کار سالم و فعال‌تری دارد که به افزایش بهره‌وری در محل کار و بهبود کلی عملکرد اقتصادی منجر می‌شود. پیشگیری از بیماری‌ها و حفظ سلامت عمومی می‌تواند هزینه‌های درمانی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. این موضوع باعث می‌شود که منابع مالی کشور بهتر مدیریت شوند و سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در زمینه‌های توسعه‌ای انجام شود. علاوه بر این، افرادی که از سلامت روانی و جسمی برخوردارند، تمایل بیشتری به مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی دارند. این مشارکت موجب تقویت پیوندهای اجتماعی و ایجاد همبستگی بیشتر در جامعه می‌شود. سلامت جامعه همچنین می‌تواند به کاهش فقر و نابرابری کمک کند. افرادی که سالم هستند، توانایی بیشتری برای کار و کسب درآمد دارند و می‌توانند از چرخه فقر خارج شوند. همچنین، با دسترسی عادلانه به خدمات بهداشتی، تفاوت‌های اجتماعی و اقتصادی کمتری در جامعه به وجود می‌آید. افراد فقیر با توجه به محدودیت‌های مالی که با آن مواجه هستند، کمتر به خدمات بهداشتی و درمانی دسترسی دارند که باعث می‌شود بیماری‌های آنها دیر تشخیص داده شده و درمان نشوند، در نتیجه هزینه‌های درمانی آنها افزایش یابد. علاوه بر این، آنها غالباً مجبورند به مراکز درمانی با کیفیت پایین‌تر مراجعه کنند که خدمات درمانی کمتری ارائه می‌دهند. این خود باعث می‌شود که افراد فقیر مدت طولانی از زندگی‌شان را با بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون و بیماری‌های قلبی دسته‌و‌پنجه نرم کنند. این بیماری‌ها نیاز به مراقبت‌های طولانی‌مدت دارند که هزینه‌های زیادی را برای افراد فقیر ایجاد می‌کند. با توجه به هزینه‌های بالای درمان، یکی از مهم‌ترین دلایل فرو رفتن افراد در چرخه فقر فقدان یک نظام سلامت منسجم و کارآمد در کشور است. حتی در کشورهایی با سیستم‌های بیمه درمانی، هزینه‌های درمان و داروها می‌تواند برای افراد کم‌درآمد سنگین باشد. علاوه بر این، بیماری و ناتوانی ناشی از بیماری می‌تواند به از دست دادن شغل و درآمد منجر شود که خود عاملی برای فقر است. همچنین هزینه‌های بالای درمان می‌تواند به بدهی‌های سنگین برای افراد بینجامد که سال‌ها طول می‌کشد تا پرداخت شوند. البته راهکارهایی برای کاهش تاثیر فقر بر نظام سلامت وجود دارد، مانند بیمه درمانی همگانی، پرداخت‌های مستقیم کمتر، توسعه خدمات پیشگیری، توجه به نیازهای خاص گروه‌های آسیب‌پذیر، توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و ترویج زندگی سالم. به‌طور کلی برای کاهش تاثیر متقابل فقر و نظام سلامت، نیازمند یک رویکرد چندجانبه هستیم که هم به مسائل بهداشتی و هم به مسائل اقتصادی و اجتماعی توجه کند. یکی از راه‌هایی که می‌تواند هم به بهبود سلامت عمومی کمک کند، هم به عنوان یک عامل کلیدی در کاهش فقر و تسریع توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور عمل کند، شفافیت در آزمایش‌های بالینی است. شفافیت در آزمایش‌های بالینی به این معناست که نتایج تمامی تحقیقات، چه مثبت و چه منفی، به صورت عمومی منتشر می‌شوند. این شفافیت به محققان و پزشکان اجازه می‌دهد بر اساس داده‌های موجود، درمان‌های موثرتر و بهینه‌تری را پیشنهاد دهند. این امر می‌تواند به تولید داروهای با کیفیت بالاتر و هزینه‌های کمتر منجر شود، که برای افراد کم‌درآمد و جوامع محروم بسیار حیاتی است. دسترسی به درمان‌های ارزان‌تر می‌تواند بار مالی ناشی از بیماری‌ها را کاهش دهد و به بهبود وضعیت اقتصادی افراد کمک کند. در سال‌های اخیر، دولت انگلیس اقدامات مهمی را در جهت افزایش شفافیت در آزمایش‌های بالینی انجام داده است. این اقدامات به منظور بهبود اعتماد عمومی، ارتقای کیفیت تحقیقات و اطمینان از دسترسی به داده‌های مهم برای محققان و پزشکان انجام شده است. در همین راستا، گروهی از محققان به نام‌های نیکلاس دویتو، جسیکا مورلی و بن گلداکر به مطالعه چگونگی واکنش موسسههای تحقیقاتی عمومی به فشارها و اصلاح سیاست‌های دولت انگلیس در راستای ارتقای شفافیت و اعتماد در تحقیقات بالینی، پرداختند. آنها در این مقاله به دنبال شناسایی بهترین شیوه‌ها و موانع برای بهبود عملکرد شفافیت در آزمایش‌های بالینی بودند. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در حاکمیت نهادی برای دستیابی به شیوه‌های شفافیت بهینه ضروری است. علاوه بر این، در مواجهه با فشار سیاسی، موسسههای تحقیقاتی عمومی در بریتانیا تلاش‌هایی را برای بهبود عملکرد شفافیت خود انجام داده‌اند که می‌تواند بینش خوبی را برای تلاش‌های مشابه در کشورهای دیگر ارائه دهد. در ادامه خلاصه‌ای از این مقاله آورده می‌شود.
چرا شفافیت در آزمایش‌های بالینی مهم است؟
آزمایش‌های بالینی مطالعات تحقیقاتی هستند که روی انسان انجام می‌شوند تا داروهای جدید، دستگاه‌های پزشکی یا روش‌های درمانی جدید را ارزیابی کنند. هدف اصلی این آزمایش‌ها، بررسی ایمنی و اثربخشی این روش‌های جدید و یافتن درمان‌های بهتر برای بیماری‌هاست. این آزمایش‌ها به دانشمندان کمک می‌کنند تا درک بهتری از بیماری‌ها پیدا کنند و درمان‌های جدید و موثرتری را توسعه دهند. علاوه بر این، قبل از اینکه هر دارویی یا دستگاه پزشکی جدیدی به بازار عرضه شود، باید در آزمایش‌های بالینی مورد بررسی قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که برای استفاده ایمن است. شفافیت در آزمایش‌های بالینی یکی از اصول اساسی در تحقیقات پزشکی است. این اصل به معنای دسترسی آزاد و عمومی به اطلاعات مربوط به طراحی، اجرا، نتایج و هرگونه منافع حاصل از این آزمایش‌هاست. هنگامی که نتایج آزمایش‌های بالینی به‌طور کامل و بدون هیچ‌گونه پنهانکاری منتشر می‌شوند، اعتماد عمومی به سیستم سلامت و محققان افزایش می‌یابد. این اعتماد باعث افزایش همکاری بیماران در درمان‌ها و استفاده از داروها می‌شود. شفافیت همچنین باعث بهبود کیفیت تحقیقات می‌شود. با افزایش شفافیت در آزمایش‌ها، سایر محققان می‌توانند نتایج را بررسی، نقد و بازبینی کنند که موجب افزایش کیفیت و دقت تحقیقات و جلوگیری از خطاها و سوگیری‌ها می‌شود. دسترسی عمومی به داده‌های آزمایش‌های بالینی می‌تواند همکاری‌های علمی بین‌المللی را تقویت کند، چرا که محققان در کشورهای مختلف می‌توانند بر اساس داده‌های موجود، تحقیقات جدیدی را طراحی و اجرا کنند. علاوه بر این، با انتشار نتایج تمام آزمایش‌ها، حتی آنهایی که موفقیت‌آمیز نبوده‌اند، پژوهشگران می‌توانند از اشتباهات گذشته درس بگیرند و رویکردهای جدیدی را برای درمان بیماری‌ها پیشنهاد دهند. در صورت نبود شفافیت، ممکن است نتایج منفی یا نتایجی که با منافع اقتصادی یا سیاسی همسو نیستند، پنهان شوند. این امر می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های نادرست در زمینه بهداشت عمومی و درمان بیماران بینجامد. یکی از مشهورترین مثال‌های تاثیر منفی عدم شفافیت در آزمایش‌های بالینی، مربوط به داروی تالیدومید است. این دارو در دهه 1950 به عنوان یک آرام‌بخش و ضد تهوع برای زنان باردار تجویز می‌شد. شرکت داروسازی تولیدکننده این دارو، نتایج آزمایش‌های بالینی را که نشان‌دهنده عوارض جانبی شدید این دارو بر روی جنین بود، پنهان کرد. در نتیجه استفاده گسترده از تالیدومید، هزاران نوزاد با ناهنجاری‌های شدید مادرزادی متولد شدند. این نوزادان اغلب دست‌ها و پاهای بسیار کوتاهی داشتند و برخی از آنها بدون گوش یا چشم به دنیا آمدند. این فاجعه، تاثیرات عمیقی بر خانواده‌های آسیب‌دیده و جامعه به‌طور کلی گذاشت. هزینه‌های درمان و مراقبت از این کودکان، بار سنگینی بر سیستم‌های بهداشتی و اجتماعی وارد کرد. همچنین، این حادثه باعث ایجاد شک و تردید گسترده در مورد ایمنی داروهای جدید شد. یکی دیگر از نمونه‌های بارز تاثیر منفی عدم شفافیت در آزمایش‌های بالینی، مربوط به داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی وایوکس (Vioxx) است. این دارو در اواخر دهه 1990 به عنوان جایگزینی ایمن‌تر برای آسپرین و ایبوپروفن معرفی شد. مطالعات اولیه نشان داد که وایوکس در مقایسه با داروهای مشابه، خطر ابتلا به حملات قلبی را افزایش می‌دهد. با این حال، شرکت سازنده این نتایج را پنهان کرد و به تبلیغات گسترده برای این دارو ادامه داد. با افزایش استفاده از وایوکس، تعداد موارد حمله قلبی و سکته مغزی نیز افزایش یافت. پس از چند سال، با افشای اطلاعاتی در مورد خطرات قلبی وایوکس، این دارو از بازار جمع‌آوری شد. هزاران نفر در سراسر جهان بر اثر عوارض قلبی ناشی از مصرف وایوکس جان خود را از دست دادند. شرکت سازنده وایوکس مجبور به پرداخت جریمه‌های سنگینی به دلیل پنهانکاری و تبلیغات نادرست شد. این حادثه باعث شد که اعتماد عمومی به صنعت دارو و نهادهای نظارتی به شدت کاهش یابد. شرکت سازنده وایوکس زیر فشار بود تا سود بیشتری کسب کند، بنابراین تمایلی به افشای اطلاعاتی که ممکن بود فروش دارو را کاهش دهد، نداشت. سیستم نظارتی در آن زمان نتوانست به‌طور موثر از بروز چنین فاجعه‌ای جلوگیری کند. این حوادث نشان دادند که پنهانکاری در مورد نتایج آزمایش‌های بالینی چه عواقب جبران‌ناپذیری می‌تواند داشته باشد. پس از این حوادث، مقررات سخت‌گیرانه‌ای برای نظارت بر آزمایش‌های بالینی وضع شد تا از تکرار چنین فجایعی جلوگیری شود.
تلاش‌های دولت انگلیس برای ارتقای شفافیت
بریتانیا پیشرو جهانی در انجام آزمایش‌های بالینی است و علوم زیستی به عنوان بخش کلیدی اقتصاد در نظر گرفته می‌شود. با وجود این وضعیت، نگرانی‌هایی در مورد شفافیت تحقیقات بالینی بریتانیا مطرح شده است. در آغاز سال 2017، کمیته منتخب علم و فناوری مجلس عوام (کمیته SciTech) اقدامات شفافیت آزمایش‌ها را در بریتانیا انجام داد و بررسی کرد. در این راستا، دولت این کشور با تصویب و اجرای قوانین و مقررات، تمامی محققان و سازمان‌ها را ملزم کرده است آزمایش‌های بالینی خود را در پایگاه‌های داده‌های عمومی مانند ClinicalTrials.gov یا پایگاه ثبت اروپایی EudraCT ثبت کنند. این ثبت‌ها باید قبل از آغاز هرگونه آزمایش بالینی انجام شود و شامل اطلاعاتی درباره طراحی مطالعه، روش‌شناسی و نتایج اولیه باشد. یکی از مهم‌ترین گام‌های دولت انگلیس، الزام به انتشار نتایج تمامی آزمایش‌های بالینی در مدت زمان معین پس از اتمام آزمایش بوده است. این اقدام برای جلوگیری از پنهانکاری در نتایج آزمایش‌های ناموفق یا نتایجی که با انتظارات سازگار نیستند، انجام شده است. همچنین، دولت اطمینان حاصل کرده است که این اطلاعات به صورت رایگان و عمومی در دسترس قرار گیرد. دولت انگلیس و نهادهای مرتبط مانند موسسه ملی سلامت و مراقبت (NICE) و کمیته اخلاق تحقیقات پزشکی، اقدام به ایجاد و تقویت پایگاه‌های داده عمومی کرده‌اند. این پایگاه‌ها به محققان، پزشکان و حتی عموم مردم اجازه می‌دهد به اطلاعات دقیق درباره آزمایش‌های بالینی، از جمله نتایج و روش‌های استفاده‌شده، دسترسی داشته باشند. دولت انگلیس همچنین نظارت و اجرای مقررات شفافیت را تقویت کرده است. این امر شامل بازرسی‌های منظم و پیگیری ثبت و انتشار نتایج آزمایش‌ها می‌شود. نهادهایی مانند سازمان نظارت بر داروها و محصولات بهداشتی (MHRA) مسئولیت نظارت بر رعایت مقررات شفافیت را بر عهده دارند و می‌توانند در صورت لزوم، اقدامات تنبیهی علیه نهادهای متخلف انجام دهند. دولت این کشور همچنین برنامه‌هایی برای حمایت از تحقیقات مستقل و غیرتجاری اجرا کرده است، که شامل تامین مالی و فراهم کردن منابع برای محققانی است که در زمینه‌های مهم بالینی تحقیق می‌کنند. این پژوهش‌ها اغلب نتایج خود را به صورت شفاف و بدون تاثیر منافع تجاری منتشر می‌کنند. این اقدامات دولت انگلیس نه‌تنها به ارتقای شفافیت و اعتماد در تحقیقات بالینی کمک کرده است، بلکه به عنوان یک الگوی موفق در سطح بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته است. این تلاش‌ها به بهبود کیفیت تحقیقات، افزایش دسترسی به داده‌های علمی و در نهایت ارتقای سلامت عمومی منجر شده است. با وجود اینکه به نظر می‌رسد ظهور الزامات قانونی برای افشای نتایج در ثبت کارآزمایی‌های بالینی در آمریکا و اتحادیه اروپا گزارش کارآزمایی را به‌طور کلی بهبود بخشیده است، مشکلات مربوط به اطمینان از انتشار کامل و به‌موقع نتایج همچنان وجود دارد. حامیان کارآزمایی‌های بالینی گزارش‌نشده می‌توانند ارزیابی فواید و مضرات مداخلات پزشکی را تحت تاثیر قرار دهند و اعتبار این آزمایش‌ها را به خطر بیندازند. سرمایه‌گذاران، مجلات و حامیان تحقیقاتی همگی می‌توانند در جهت ارتقای شفاف کمک‌کننده باشند. ایجاد زیرساخت ثبت جهانی کارآزمایی بالینی در دو دهه گذشته ابزار اصلی برای تضمین شفافیت و پاسخگویی در تحقیقات بالینی بوده است.
یافته‌های پژوهش
درک دلایل گزارش نشدن نتایج آزمایش‌ها و اقداماتی که موسسههای تحقیقاتی انجام می‌دهد، اهمیت دارد. با توجه به اینکه این مقاله بر اساس یافته‌های قبلی مرتبط با شفافیت در محیط تحقیقاتی کارآزمایی بالینی بریتانیاست، این مطالعه می‌تواند به مبارزه با آسیب‌های وارده به بیماران، تصمیم‌گیری ناکارآمد در مراقبت‌های بهداشتی و اتلاف بودجه عمومی که با عدم گزارش کارآزمایی‌های بالینی همراه است، کمک کند. برای پیشبرد این مقاله، با کارکنان موسسههای پژوهشی و کارآزمایی (یعنی دانشگاه‌ها و NHS Trusts) در انگلستان، اسکاتلند و ولز مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته انجام شد. بین نوامبر 2020 و جولای 2021، با 14 شرکت‌کننده از 11 موسسه مختلف مصاحبه شد که در زمینه مدیریت پژوهشی کار می‌کردند. از شرکت‌کنندگان خواسته شده بود در مورد اینکه چرا شیوه‌های شفافیت برای تحقیقات بالینی مهم است، فکر کنند. شرکت‌کنندگان در مصاحبه این مقاله باور دارند که ثبت اطلاعات مقاله برای جلوگیری از تکرار اشتباهات تحقیقاتی و در عین حال اطلاع‌رسانی به تحقیقات آینده، می‌تواند کمک‌کننده باشد. شرکت‌کنندگان همچنین بیان کردند که فعالیت‌های شفافیت اعتماد را برای شرکت‌کنندگان در تحقیق و عموم مردم ایجاد می‌کند. به‌طور کلی، نتایج این مصاحبه‌ها نشان می‌دهد شرکت‌کنندگان در این مطالعه با بهبود سیاست‌های شفافیت سازمانی بریتانیا که در مطالعات گذشته نیز بیان شده بود، موافق‌اند. مطالعات گذشته این فرضیه را مطرح کرده بودند که افزایش فشار سیاسی حول شفافیت می‌تواند باعث تغییر در رفتار موسسههای تحقیقاتی شود و این با نتایج این مطالعه هم‌راستاست.
پرده پایانی
در سال‌های اخیر در مواجهه با فشار سیاسی، تحولاتی در فضای شفافیت موسسههای تحقیقاتی در بریتانیا به وجود آمد که باعث شد بسیاری از این موسسه‌ها عملکرد بهتری در این زمینه داشته باشند. این تغییرات شامل نظارت و مدیریت بهتر بر روی تحقیقات، بهبود ارتباطات با محققان و استراتژی‌های نوآورانه برای اطمینان از بهترین عملکرد بود. به این منظور نویسندگان این مقاله به بررسی چگونگی مدیریت این موسسههای تحقیقاتی و انگیزه آنها برای این تغییرات می‌پردازد. هدف این مطالعه، درک موانع بر سر راه شفافیت نظام سلامت و یافتن بهترین شیوه برای ارتقای آن در مؤسسه‌های پژوهشی عمومی است. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که بهبود ارتباطات با تیم‌های پژوهشی و تلاش بیشتر برای حفظ و نگهداری سوابق مطالعات گذشته فرآیند شفافیت در مسائل مربوط به ثبت کارآزمایی‌های بالینی را بهبود می‌بخشد. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در حاکمیت نهادی شفافیت برای دستیابی به عملکرد بهینه‌تر شفافیت، از جمله استفاده از دفاتر ثبت، بسیار کمک‌کننده خواهد بود. درس‌های آموخته‌شده از اقدامات دولت در بریتانیا می‌تواند الگوی خوبی برای کمک به بهبود شفافیت در زمینه‌های دیگر شود.
