کاپ نجات
چرا کاپ 28 مهم است؟
«به آینده خوش آمدید.» این جمله بهترین ورودی است که می‌توانستم برای گزارشی با موضوع «چرا کاپ 28 مهم است؟» انتخاب کنم؛ چراکه ماهیت این کنفرانس برای ساختن آینده و برساخته از آینده است.
تا زمان انتشار این گزارش یک هفته از عمر چنین کنفرانس مهمی گذشته است. اخبار تحت تاثیر وقایع مربوط به این کاپ علاوه بر موضوعات کلی به حواشی سیاسی آن مانند عدم حضور سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران در این کنفرانس به دلیل حضور اسرائیلی‌ها نیز پرداخته‌اند. اما هدف این گزارش پرداختن به ماهیت چنین کنفرانسی و معرفی هویت کاپ 28 است. از آنجا که برای هفته آینده نیز گزارش اختصاصی از یکی از جلسات محیط زیستی این کنفرانس خواهیم داشت، در این گزارش وقت کافی برای پرداختن به چیستی کاپ‌ها و چرایی اهمیت کاپ 28 به میزبانی امارات متحده عربی داریم.
برای پرداختن دقیق به موضوعات مطرح‌شده و تفکیک آنها از هم، هر قسمت با سو‌تیتری سوالی آغاز خواهد شد. همچنین به روال تنظیم گزارش تاریخی موضوعات به صورت مقدم و موخر طرح شدند؛ یعنی اول به این سوال پاسخ داده شده که اصلاً کاپ چیست و چرا مهم و بزرگ است؟ و در ادامه به چیستی و چرایی کاپ 28 امارات و تاثیر اقدامات مهم آن (پرداختن سهم جهانی برای اقدامات لازم) بر آینده پرداخته می‌شود.
COP چیست؟
COPها بر اساس کنوانسیون چهارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییر آب‌وهوا (UNFCCC)، (یک معاهده چندجانبه که در سال 1992 تصویب شد)، تشکیل می‌شوند.
این جلسات به عنوان جلسات رسمی کنفرانس طرفین (عضو) عمل می‌کنند، از این‌رو مخفف آن کاپ می‌شود. COPها جایی هستند که اعضا (دولت‌ها) تلاش‌های جهانی را برای پیشبرد هدف اصلی توافقنامه پاریس برای محدود کردن گرمایش جهانی تا حد امکان به 5 /1 درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطوح پیش از صنعتی شدن ارزیابی می‌کنند. طرف‌ها در مورد راه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و انطباق با اثرات تغییرات آب‌وهوایی، در مورد برطرف کردن ضرر و زیان‌ها (که به کمک مالی برای کشورهای آسیب‌پذیر که به شدت از سیل، خشکسالی و سایر بلایای آب‌وهوایی آسیب دیده‌اند، می‌شتابد) و نوع ابزارهای کمک‌رسانی تصمیم می‌گیرند. ایده کلی این است که در آینده (نه خیلی دور) کشورها اقتصاد خود را سبز می‌کنند و در برابر تغییرات آب‌وهوایی (مالی، فناوری و ظرفیت‌سازی) تاب‌آوری ایجاد می‌کنند.
چرا COPها مهم هستند؟
COPها در نبرد علیه تغییرات آب‌وهوایی بسیار مهم هستند. کاپ جایی است که دولت‌ها برای اندازه‌گیری پیشرفت خود و دیگران و مذاکره درباره بهترین راه‌ها برای مقابله با تغییرات اقلیمی گرد هم می‌آیند و عملکرد یکدیگر را در نظر می‌گیرند. COPها فرصتی را برای افزایش سطح توجه به تهدید تغییرات آب‌وهوایی ارائه می‌دهند، که منعکس‌کننده این واقعیت است که بدون حضور بخش خصوصی، جامعه مدنی، صنعت و افراد، جهان نمی‌تواند به اندازه کافی با بحران آب‌وهوا مقابله کند. در واقع کاپ‌ها آنجایی هستند که به دولت‌ها یادآوری می‌شود برای نجات آینده هیچ زمانی برای از دست دادن نیست. همان‌طور که سایمون استیل، دبیر اجرایی UNFCCC گفت: «هر یک‌دهم درجه گرمایش جهانی مهم است. هر سال مهم است، هر انتخابی مهم است و هر COP مهم است.»
چرا COPها اینقدر بزرگ هستند؟
آگاهی از تاثیرات تغییرات آب‌وهوایی و نیاز به اقدام برای نجات آینده زمین به افزایش تصاعدی تقاضا برای مشارکت طیف وسیعی از سهامداران جهانی در کاپ‌ها منجر شده است. چنین کنفرانس‌هایی که در دو دهه گذشته به‌طور پیوسته رشد کرده‌اند، اکنون بزرگ‌ترین نشست‌های سالانه‌ای هستند که به‌وسیله سازمان ملل متحد برگزار می‌شود.
مقامات بلندپایه و سران کشورها و دولت‌ها و همچنین ده‌ها هزار نماینده دولتی و نمایندگان جامعه مدنی، سازمان‌های بین‌دولتی، سازمان‌های غیردولتی و رسانه‌ها به‌طور منظم در آن شرکت می‌کنند. در COPها، رهبران تغییرات آب‌وهوا، کارشناسان و تاثیرگذاران این حوزه گرد هم می‌آیند تا داستان‌ها و راه‌حل‌های خود را در میزگردها، نمایشگاه‌ها، رویدادهای فرهنگی و صدها رویداد جانبی به اشتراک بگذارند.
کنفرانس‌های تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل در دو دهه گذشته به‌طور تصاعدی رشد کرده‌اند. از جلسات کاری کوچک به بزرگ‌ترین کنفرانس‌های سالانه که در حال حاضر تحت نظارت سازمان ملل برگزار می‌شوند بدل شده‌اند. باید تاکید کرد که در حال حاضرCOPها یکی از بزرگ‌ترین نشست‌های بین‌المللی در جهان هستند. مذاکرات بین‌دولتی نیز به‌طور فزاینده‌ای پیچیده شده است و تعداد زیادی از مقامات دولت‌ها در سراسر جهان، در همه سطوح، و همچنین تعداد زیادی از نمایندگان جامعه مدنی و رسانه‌های خبری جهانی را درگیر می‌کند.
به راحتی می‌توان ادعا کرد این کنفرانس‌ها مهم‌ترین انجمن‌های جهانی برای بحث چندجانبه در مورد مسائل تغییرات آب‌وهوا هستند و برنامه فوق‌العاده شلوغی دارند. این کنفرانس‌ها که سالانه بین پنج گروه منطقه‌ای سازمان ملل متحد برگزار می‌شود، به عنوان نشست‌های رسمی کنفرانس اعضا (COP)، کنفرانس اعضا به عنوان نشست طرف‌های پروتکل کیوتو (CMP) و کنفرانس اعضا به عنوان نشست طرفین موافقتنامه پاریس (CMA) پیش می‌روند.
آنها همچنین شامل جلسات نهادهای فرعی (SBSTA و SBI) و گروه‌های مذاکره‌کننده موقت هستند. دبیرخانه UNFCCC از تمام نهادهای درگیر در مذاکرات و همچنین دفتر COP /CMP /CMA که نهاد اجرایی است (به رئیس کنفرانس مشاوره می‌دهند) حمایت می‌کند.
جلسات کنفرانس اعضا (COP /CMP /CMA) چیست؟
برای پاسخ به این سوال باید گفت کنفرانس احزاب -نشست به عنوان COP، CMP و CMA- دو هدف اصلی را دنبال می‌کند:
1- بررسی اجرای کنوانسیون اصلی، پروتکل کیوتو و موافقتنامه پاریس
2- اتخاذ تصمیماتی برای توسعه و اجرای بیشتر این سه ابزار
در اساسنامه این کنفرانس ذکر شده که مورد دوم می‌تواند شامل ایجاد هر نهاد فرعی باشد که ضروری تشخیص داده می‌شود. طرفین همچنین ممکن است در مورد اسناد قانونی جدید مذاکره کرده و تصمیمات جدید اتخاذ کنند، مانند موافقتنامه پاریس که به‌وسیله COP در سال 2015 تصویب شد، یا اصلاحیه دوحه در پروتکل کیوتو که به‌وسیله CMP در سال 2012 به تصویب رسید.
اجرای جلسات از قوانین خاصی پیروی می‌کند (به اصطلاح پیش‌نویس قوانین رویه UNFCCC که توسط COP، CMP، CMA و نهادهای تابعه آنها اعمال می‌شود). با این حال، میانجی‌گری در حصول نتایج توافق‌شده در چهارچوب تصمیم‌گیری جمعی COP /CMP /CMA اغلب یک تمرین بسیار پیچیده است که از طریق مذاکره و سازش برطرف می‌شود. بنابراین از آنجا که تمامی اعضا می‌دانند به انجام رساندن جلسات و میانجی‌گری برای حصول توافق‌ها در چهارچوب تصمیم‌گیری جمعی COP مستلزم مذاکره و سازش است، این کنفرانس‌ها یکی از بهترین دستاوردهای دموکراسی جهانی است.
COP 28 چیست؟
COP 28 مخفف بیست و هشتمین نشست کنفرانس اعضا (COP) در UNFCCC است. در واقع COP 28 به کنفرانس تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل که از 30 نوامبر تا 12 دسامبر 2023 در دوبی، امارات متحده عربی برگزار می‌شود، اشاره دارد.
همان‌طور که پیشتر گفته شد، کنفرانس‌های تغییر اقلیم سازمان ملل (یا COP) که هر سال برگزار می‌شود، تنها مجمع تصمیم‌گیری چندجانبه جهان در مورد تغییرات آب‌وهوایی با عضویت (تقریباً) تمامی کشورهای جهان است.
به بیان ساده، COP جایی است که جهان گرد هم می‌آید تا بر سر راه‌هایی برای مقابله با بحران آب‌وهوایی، مانند محدود کردن افزایش دمای جهانی تا 5 /1 درجه سانتی‌گراد، کمک به جوامع آسیب‌پذیر سازگار با اثرات تغییرات آب‌وهوایی و دستیابی به صفر خالص در انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال 2050، توافق کنند.
پیش‌بینی شده بیش از 70 هزار نماینده در COP28 شرکت کنند. از جمله این شرکت‌کننده‌ها کشورهای عضو یا طرف‌های کنوانسیون چهارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب‌وهوا (UNFCCC) خواهند بود. قطعاً به عنوان یکی از مهم‌ترین کنفرانس‌های جهان، رهبران کسب‌وکار، جوانان، دانشمندان آب‌وهوا، مردم بومی، روزنامه‌نگاران و دیگر کارشناسان و ذی‌نفعان نیز در میان شرکت‌کنندگان هستند.
چرا کاپ 28 مهم است؟
با توجه به مهم‌ترین جزئیات توافقنامه تغییرات آب‌وهوایی پاریس که در چند سال گذشته مورد مذاکره و توافق قرار گرفته، COP 28 تماماً در مورد اجرای توافقنامه و افزایش توان و اقدام اعضاست.
اغراق نیست اگر اعلام کنیم ما در یک دهه تعیین‌کننده برای اقدام اقلیمی هستیم. آخرین گزارش‌های علمی هیات بین‌دولتی تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل نشان می‌دهد که انتشار گازهای گلخانه‌ای باید تا سال 2030 در مقایسه با سطوح سال 2019، 43 درصد کاهش یابد. این امر برای محدود کردن افزایش دما به 5 /1 درجه سانتی‌گراد تا پایان این قرن و جلوگیری از بدترین تاثیرات تغییرات آب‌وهوایی، از جمله خشکسالی‌های مکرر و شدید، موج گرما و بارندگی بسیار مهم است.
پس در یک جمع‌بندی کلی باید گفت COP 28 فرصتی برای شناسایی راه‌حل‌های جهانی برای محدود کردن افزایش دمای جهانی به 5 /1 درجه، اطلاع‌رسانی آمادگی کشورها برای مشارکت‌های تعیین‌شده ملی (طرح‌های ملی آب‌وهوا) اصلاح ایده‌ها برای برنامه‌های عملی (برنامه‌های ملی آب‌وهوا) تا سال 2025 و تسریع گذار از انرژی فسیلی به انرژی سبز است. اما آیا این تمام ماجراست؟ برای درک اهمیت کاپ 28 باید بدانیم چه چیزی در آن مورد بحث قرار خواهد گرفت؛ چراکه تمامی اهداف مطرح‌شده نیاز به پیشرفت در چندین جریان کاری دارد. نهایی کردن جزئیات تسهیلات مالی، میزان ضرر و زیان برای کمک به جوامع آسیب‌پذیر برای مقابله با تاثیرات آب‌وهوایی فوری؛ تسریع در تولید انرژی سبز و انتقال عادلانه، بستن شکاف عظیم انتشار انرژی فسیلی و حرکت به سمت یک هدف جهانی در زمینه تامین مالی کشورهای در حال توسعه و در حال تلاش برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی از جمله این موضوعات است.
دستاورد کاپ 28 برای کشورهای عضو چیست؟
کاپ 28 یک جمع‌بندی جهانی از فرآیند تغییرات سال‌های آتی است. برای کشورها و ذی‌نفعان بهترین فرصتی است تا ببینند در چه مرحله‌ای برای دستیابی به اهداف توافقنامه تغییرات اقلیمی پاریس هستند و چقدر پیشرفت می‌کنند. کارشناسان بارها اعلام کرده‌اند که ارزیابی جهانی به ما نشان داده است در مسیر محدود کردن گرمایش زمین به 5 /1 درجه سانتی‌گراد نیستیم. پس پنجره تغییر معنادار شرایط در حال بسته شدن است و زمان اقدام نهایی جهت بهبود شرایط، اکنون فرا رسیده است.
پس دولت‌ها در COP28 در مورد میزان سهم جهانی خود در این تغییرات تصمیم‌گیری خواهند کرد تا برنامه اقدامی جهت بهبود شرایط اقلیمی خود در کنفرانس بعدی که قرار است تا سال 2025 برگزار شود، داشته باشند. چنین نقشه راهی به ما نشان می‌دهد پیشرفت در کجا بسیار کند است و برای بهبود به چه ابزارها و راه‌حل‌هایی نیاز داریم.
COP28 باید یک «COP قابل انجام» باشد تا در آن کشورها نشان دهند چگونه در دو سال مهم آینده کاری پیش‌رو می‌توانند سرعت حرکت خود را افزایش دهند.
کدام جلسات در طول COP 28 برگزار می‌شود؟
همان‌طور که اشاره شد این کنفرانس شامل جلسات سالانه سه نهاد تصمیم‌گیرنده کنوانسیون، موافقتنامه پاریس و پروتکل کیوتو است. در این نهادها، نمایندگان همه کشورهای عضو در مورد موضوعات مختلف دستور کار مرتبط با آب‌وهوا بحث و تصمیم‌گیری می‌کنند. جلسات کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در سال 2023 در دوبی شامل بیست و هشتمین جلسه کنفرانس طرفین (COP 28) -عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری کنوانسیون- و همچنین پنجمین جلسه هیات تصمیم‌گیری پاریس است. موافقتنامه (CMA 5) و هجدهمین جلسه هیات تصمیم‌گیرنده پروتکل کیوتو (CMP 18) که به ترتیب در مورد جریان‌های کاری تحت توافقنامه پاریس و پروتکل کیوتو بحث می‌کنند نیز در دستور کار است.
علاوه بر این، دو نهاد فرعی تحت نظر UNFCCC، با عنوان نهاد فرعی برای اجرا (SBI) و نهاد فرعی برای مشاوره علمی و فناوری (SBSTA)، برای SBI 59 و SBSTA 59 (سازوکارهای تشکیلاتی کنفرانس) تشکیل جلسه خواهند داد. این دو نهاد خودشان تصمیمات را تصویب نمی‌کنند، اما ارائه اطلاعات فنی و مشاوره به COP، CMA و CMP بر عهده آنان است.
دیگر جلساتی که در COP 28 برگزار می‌شود شامل مذاکرات پشت درهای بسته بین هیات‌های مختلف، جلسات فنی، کنفرانس‌های مطبوعاتی، مذاکرات و دیدارهای سطح بالا برای رهبران جهان، رویدادهای جانبی علمی و رویدادهای پاویون‌ها خواهد بود.
تفاوت بین منطقه آبی و منطقه سبز در COP 28 چیست؟
شهر اکسپو دوبی که پیشتر برای میزبانی از اکسپو 2020 ساخته شده بود، محل برگزاری کاپ 28 است. در زمان ورود به این محل با دو منطقه سبز و آبی مواجه می‌شوید که یک تقسیم‌بندی قدیمی برای کاپ‌هاست. تمام جلسات رسمی، نشست‌ها، رویدادهای جانبی و نشست‌های مطبوعاتی کنفرانس رسمی و فضای مذاکره که از سوی سازمان تغییر آب‌وهوای ملل متحد مدیریت می‌شود، در «منطقه آبی»، برگزار می‌شود. فقط هیات‌های حزب، سران کشورها، ناظران پذیرفتهشده و مطبوعات معتبر می‌توانند وارد منطقه آبی شوند.
همان‌طور که پیشتر هم به آن اشاره شد، علاوه بر اعضا، مردم و رسانه‌ها و کارشناسان غیرعضو هم می‌توانند از کاپ 28 بازدید کنند. بنابراین فراتر از بخش رسمی کنفرانس سازمان ملل متحد، در COP28 بستری برای نمایش راه‌حل‌ها و مسیرهای جامعه جهانی و جامعه مدنی وجود دارد. «منطقه سبز» که به‌وسیله کشور میزبان COP28، امارات مدیریت می‌شود، فضایی برای نمایندگان جوانان، هنرمندان، کسب‌وکارها، تصمیم‌گیران منطقه‌ای و محلی و بسیاری دیگر از بازیگران جامعه مدنی جهت بحث، ارائه و تبادل ایده‌ها و راه‌حل‌ها برای یک شبکه است.
چه کسانی می‌توانند در COP28 شرکت کنند؟
از آنجا که اعلام شده انتظار می‌رود کاپ 28 در مجموع حدود 70 هزار شرکت‌کننده داشته باشد، شرکت در COP28 و دسترسی به منطقه آبی محدود به نمایندگان، سازمان‌های ناظر پذیرفتهشده و اعضای معتبر مطبوعات و رسانه‌هاست. تاکنون مشخص شده هیات‌هایی از 199 عضو کنوانسیون چهارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب‌وهوا در این کنفرانس شرکت خواهند کرد.
در حالی که مردم نمی‌توانند شخصاً در کنفرانس اصلی شرکت کنند، بسیاری از رویدادها در منطقه آبی، مانند جلسات عمومی نهادها، بخش‌های سطح بالا با سران کشورها، بسیاری از کنفرانس‌های مطبوعاتی و رویدادهای جانبی به صورت زنده برای عموم پخش می‌شود. unfccc.int. COP TV فرصت دیگری برای عموم مردم برای پیگیری کنفرانس و تماشای مصاحبه‌های جالب و بخش‌های موضوعی است. با توجه به اینکه دسترسی به منطقه آبی به شدت محدود است، منطقه سبز که از سوی کشور میزبان COP28، امارات متحده عربی مدیریت می‌شود، به‌طور گسترده در دسترس است. اطلاعات بیشتر را می‌توانید در وب‌سایت این رویداد مشاهده کنید.
چه کسی میزبان COP 28 است؟
دولت میزبان و ریاست COP28، امارات متحده عربی است. هر COP در یک منطقه متفاوت بر اساس یک برنامه چرخشی بین پنج گروه منطقه‌ای سازمان ملل میزبانی می‌شود: گروه آفریقا، گروه آسیا و اقیانوسیه، گروه اروپای شرقی، گروه آمریکای لاتین و کارائیب (GRULAC) و گروه اروپای غربی و گروه دیگران (WEOG). نقش دولت میزبان این است که مکان‌ها و امکانات، تجهیزات، تاسیسات و خدمات را برای COP فراهم کند. به عنوان ریاست‌جمهوری، نقش دولت میزبان نیز این است که دولت‌های دیگر را در سطوح وزارت، رئیس هیات و فنی درگیر کند تا با هدف ارائه COP 28 موفق همکاری کنند. سلطان احمد الجابر، وزیر صنعت و فناوری پیشرفته و فرستاده ویژه امارات متحده عربی برای تغییرات آب‌وهوایی، به عنوان رئیس COP28 منصوب شده است.
تامین مالی آب‌وهوا چگونه به دیافراگم COP28 بدل شده است؟
تامین مالی آب‌وهوا برای کشورهای در حال توسعه که به‌طور نامتناسبی تحت تاثیرات تغییرات آب‌وهوایی قرار دارند، بسیار مهم است. گزارشی که روز دوشنبه هفته گذشته از سوی سازمان ملل منتشر شد، تخمین زد که بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه به 4 /2 تریلیون دلار در سال سرمایه‌گذاری برای محدود کردن انتشار گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با تغییرات آب‌وهوایی نیاز دارند.
به نشانه حرکت مثبت برای تامین مالی تغییرات آب‌وهوا، چندین اعلامیه بودجه در هفته اول COP28 طرح شده است. به عنوان مثال، هشت دولت کمک‌کننده تعهدات جدیدی را به صندوق کشورهای کمتر توسعه‌یافته و صندوق ویژه تغییرات آب‌وهوایی به مبلغ 2 /174 میلیون دلار اعلام کردند. صندوق انطباق همچنین نزدیک به 160 میلیون دلار در تعهدات جدید در COP28 برای آسیب‌پذیرترین افراد در شرایط آب‌وهوایی بسیج کرده و بیش از 650 میلیون دلار برای صندوق ضرر و زیان تعهد شده است.
سهام جهانی چیست؟
بورس جهانی مانند گرفتن موجودی است. این به معنای نگاه کردن به همه چیز مربوط به جایگاه جهان در مورد اقدامات و حمایت‌های آب‌وهوایی، شناسایی شکاف‌ها و کار با یکدیگر برای ترسیم مسیر بهتری برای تسریع اقدامات اقلیمی است.
ذخیره‌سازی هر پنج سال یک‌بار انجام می‌شود و اولین ذخیره‌سازی در COP28 به پایان می‌رسد.
در نظر گرفته شده است که دور بعدی برنامه‌های اقدام اقلیمی تحت توافق پاریس (مشارکت‌های تعیین‌شده ملی یا «NDCs») که تا سال ۲۰۲۵ ارائه می‌شود، اطلاع‌رسانی شود.
با ارزیابی وضعیت جهان در مورد دستیابی به اهداف توافقنامه پاریس و استفاده از ورودی‌های آن، سرمایه‌گذاری می‌تواند به سیاستگذاران و ذی‌نفعان کمک کند تا سیاست‌ها و تعهدات اقلیمی خود را در دور بعدی NDCها تقویت و راه را برای اقدام تسریع‌شده هموار کنند.
چگونه سهم کشورها در کاپ 28 مشخص می‌شود؟
باید خاطرنشان کرد بر اساس آمار و نشانه‌ها، توافق پاریس در همه زمینه‌ها اجرایی نشد و آثار عملی آن دیده نمی‌شود. در واقع این توافقنامه در مسیری که باید باشد، نیست. درست است که موافقتنامه پاریس به دلیل الهام بخشیدن به اقدامات اقلیمی تقریباً جهانی شده و در ایفای نقش محوری در تسریع اقدامات مشارکتی به منظور مقابله جهان با بحران آب‌وهوا مورد ستایش قرار می‌گیرد؛ اما حقیقت آن است که با ایده اصلی خود فاصله معناداری دارد. در حقیقت یک شکاف بزرگ شناخته‌شده میان حقیقت و واقعیت وجود دارد. با خط سیر فعلی و انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی، محدود کردن افزایش دمای جهانی به 5 /1 درجه سانتی‌گراد (توافقنامه پاریس) امکان‌پذیر نیست. بر کسی پوشیده نیست که این تحول مستلزم دگرگونی سیستمی است که از رویکرد کل جامعه و کل اقتصاد پیروی می‌کند. در واقع ایجاد تغییرات در سطوح کلان و خرد است که تاب‌آوری و توسعه آب‌وهوا را با انتشار کم گازهای گلخانه‌ای همسو می‌کند. چنین تلاش‌هایی باید در طول دهه‌ها ادامه یابد و این امر از طریق توسعه پایدار و ریشه‌کنی فقر محقق می‌شود. همچنین در این راستا باید به شکاف فزاینده میان نیازهای کشورهای در حال توسعه و حمایت‌های منسجم ارائه‌شده آنان از یکدیگر یا مقاومتشان در برابر دیگری نیز اشاره کرد. به همین دلیل است که کاپ 28 سهم هر کدام از کشورها را در این موارد مطرح‌شده مشخص می‌کند و خواستار بازگشایی مسیر مالی تریلیون‌ها دلار به سمت اقدامات اقلیمی و توسعه مقاوم در برابر آب‌وهواست.
مهم‌ترین اقدام کاپ 28 چه خواهد بود؟
از مدت‌ها پیش از آغاز اجلاس مذکور، انتظار می‌رفت اولین تصمیم آن، ایجاد صندوقی تحت نظارت بانک جهانی برای کمک به فقیرترین و آسیب‌پذیرترین کشورها برای مقابله با اثرات منفی تغییرات اقلیمی باشد. در همین راستا خبرگزاری رویترز سوم دسامبر، در گزارشی درباره کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل نوشت، سندی را مشاهده کرده است که نشان می‌دهد ۱۰ بانک بزرگ توسعه جهان متعهد شده‌اند تلاش‌های اقلیمی خود را افزایش دهند، اما درباره توقف تامین مالی پروژه‌های سوخت فسیلی چیزی نگفته‌اند.
به نوشته خبرگزاری رویترز، تامین مالی این صندوق قرار است از سوی کشورهای صنعتی ثروتمند و اقتصادهای نوظهور و کشورهای تولیدکننده سوخت فسیلی مانند چین و کشورهای عرب خلیج‌فارس، از جمله میزبان کاپ ۲۸ یعنی امارات متحده عربی صورت بگیرد.
سه روز پیش از نشست اصلی کاپ ۲۸، ۷۰ شخصیت بین‌المللی به رهبری گوردون براون، نخست‌وزیر سابق بریتانیا، خواستار پرداخت مالیات ۲۵ میلیارددلاری از سوی تولیدکنندگان نفت برای کمک به پرداخت هزینه بلایای آب‌وهوایی در جوامع فقیر شده بودند. توافق بر سر پیش‌نویس طرح صندوق یادشده طی چندین ماه مذاکره سخت میان کشورهای ثروتمند و کشورهای در حال توسعه شکل گرفته است. دیپلمات‌های اروپایی به رویترز گفته بودند علاوه بر انتظاری که از کشورهایی چون آلمان، دانمارک و هلند می‌رود، اتحادیه اروپا متعهد شده است مشارکت «قابل توجهی» داشته باشد، اما خواهان آن شده که کشورهایی که اقتصادشان در دهه‌های اخیر شکوفا شده است، مانند چین و امارات، نیز از آن پیروی کنند. فراموش نکنیم که یکی از مهم‌ترین نزاع‌های عیان کنفرانس پاریس میان کشورهای ثروتمند توسعه‌یافته و کشورهای در حال توسعه بود. هر کدام از آنان ادعا می‌کردند که سهم گروه مقابل در پرداخت‌های مالی، بیش از دیگری است. این در حالی است که گزارش گروهی از کارشناسان نشان می‌دهد کشورهای در حال توسعه هر سال به 4 /2 تریلیون دلار منابع مالی برای سرمایه‌گذاری در راستای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی و کاهش انتشار گازهای کربنی نیاز دارند. در مقابل، کشورهای توسعه‌یافته نیز باید سهم خود را در راستای تغییراتی که در محیط زیست جهانی ایجاد کرده‌اند، بپردازند.
صندوق ضرر و زیان چیست؟
سال گذشته (۲۰۲۲) در نشست کاپ ۲۷ بر سر تاسیس صندوق «ضرر و زیان» توافق شد و اکنون ضوابط و قوانین مرتبط با نحوه عملکرد آن نهایی می‌شود. این صندوق برای چهار سال اول پس از راه‌اندازی، تحت نظارت بانک جهانی اداره می‌شود. کشورهای توسعه‌یافته و سایرین به‌طور داوطلبانه متعهد به پرداخت پول به آن خواهند شد.
امارات، آلمان، ژاپن و سایر کشورها تاکنون در مجموع متعهد به پرداخت ۴۲۰ میلیون دلار به این صندوق شده‌اند. کشورها و شرکت‌های نفتی حاضر در گفت‌وگوهای اقلیمی سازمان ملل در کاپ ۲۸ دوبی وعده داده‌اند که در زمینه مهار گرمایش زمین گام‌های بلندی بردارند.
حدود ۱۰۰ کشور قول دادند استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را تا سال ۲۰۳۰ سه برابر کنند. حدود ۵۰ شرکت نفت و گاز از جمله شرکت عظیم نفتی آرامکو عربستان وعده دادند که بعد از سال ۲۰۵۰ میلادی دیگر گازهای گرمایشی وارد اتمسفر زمین نکنند. البته این وعده‌ها فقط مرحله تولید را دربر می‌گیرد، نه سوزاندن سوخت‌های فسیلی و به همین خاطر منتقدان گفته‌اند که این وعده‌ها، تاثیری قابل توجه بر مقابله با تغییر اقلیم نخواهد داشت.
اما کشورهای حاضر در اجلاس کاپ ۲۸ در دوبی که قول دادند انرژی‌های نوین را سه برابر کنند معتقدند که این اقدام کمک خواهد کرد سوخت‌های فسیلی حداکثر تا سال ۲۰۵۰ از سیستم انرژی جهان حذف شود. حامیان این برنامه از جمله اتحادیه اروپا و امارات، میزبان کاپ ۲۸، می‌خواهند که این قول در توافق نهایی این اجلاس گنجانده شود تا تقریباً همه ۲۰۰ کشور حاضر در کنفرانس آن را امضا کنند. گروه‌های اقلیمی با احتیاط از قول گسترش تولید انرژی‌های تجدیدپذیر استقبال کردند اما گفتند که تعهد ارائه‌شده از سوی شرکت‌های نفت و گاز «سبزنمایی» (تظاهر به انجام کارهایی در جهت حفظ محیط زیست) است.
میزبان کاپ 28 چه وعده‌هایی داده است؟
امارات متحده عربی، میزبان کنفرانس امسال تغییرات اقلیمی، متعهد شد تا ۲۰۳۰ میلادی، ۲۷۰ میلیارد دلار از طریق بانک‌های خود برای «تامین مالی سبز» بپردازد. تامین مالی سبز، هرگونه فعالیت مالی ساختارمندی است که برای کسب اطمینان از نتیجه بهتر زیست‌محیطی ایجاد می‌شود. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به مجموعه‌ای از تسهیلات، سازوکارهای بدهی و نیز سرمایه‌گذاری‌هایی اشاره کرد که برای تشویق توسعه پروژه‌های سبز یا به حداقل رساندن پروژه‌هایی با تاثیر منفی بر آب‌وهوا اشاره کرد. در کنار این وعده‌های اقتصادی، ابوظبی اعلام کرده است که با موسسه‌های بخش خصوصی، از جمله بلک راک و اچ‌اس‌بی‌سی، برای راه‌اندازی یک مرکز تحقیقاتی و مشاوره آب‌وهوایی به منظور تقویت گزینه‌های تامین مالی در منطقه همکاری می‌کند. سلطان احمد الجابر، وزیر صنعت و فناوری پیشرفته و رئیس کنفرانس آب‌وهوایی سازمان ملل در دوبی، در این راستا گفته که بحران آب‌وهوا نیازمند راه‌حل‌های فوری است و تامین مالی، نقش مهمی در تبدیل ایده‌های ما به عرصه عمل، ایفا می‌کند. البته او که علاوه بر میزبان این نشست مدیرعامل شرکت نفت دولتی ADNOC امارات است، در یک سخنرانی جنجالی گفت که هیچ علمی وجود ندارد یا هیچ سناریویی وجود ندارد که بگوید حذف تدریجی سوخت فسیلی چیزی است که به محدود کردن گرمایش زمین به 5 /1 درجه سانتی‌گراد می‌انجامد. او در ادامه گفته است: لطفاً به من کمک کنید، نقشه راه برای حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی را به من نشان دهید که توسعه اجتماعی-اقتصادی پایدار را نیز تحت تاثیر قرار ندهد، مگر اینکه بخواهید جهان را به زمان غارنشینی برگردانید. این اظهارات او شگفت‌انگیز است و می‌تواند ماهیت کاپ 28 را زیر سوال ببرد.
