رصد رفاه

مولود پاکروان: کشورهای نوردیک همچون سال‌های گذشته برندگان بی‌چون‌وچرای رقابت برای به دست آوردن عنوان مرفه‌ترین کشورهای جهان‌اند. دانمارک و نروژ در رقابتی تنگاتنگ بین جایگاه اول و دوم جدول رده‌بندی، رتبه‌های سال گذشته خود را با هم عوض کردند تا دانمارک هم بتواند طعم خوش صدرنشینی در جدول رفاه را بچشد. سوئیس، سوئد، فنلاند، هلند و نیوزیلند نیز پس از آنها در مقام‌های سوم تا هفتم ایستاده‌اند. انگلستان با سه پله نزول به مقام سیزدهم رسیده، آمریکا جایگاه خود را در رتبه 18 جهانی حفظ کرده، مالزی در رتبه 40، دو پله بالاتر رفته و رتبه 54 جهان هنوز به نام چین است. سودان جنوبی، جمهوری آفریقای مرکزی، یمن، چاد و سومالی نیز قعرنشینان جدول رفاه امسال‌اند.

ایران این‌بار، با یک پله تنزل به مقام 120 رفاه جهانی دست یافته و اگرچه در مقایسه با 10 سال قبل توانسته رتبه رفاه خود را شش‌ پله ارتقا ببخشد اما همچنان، از کشورهایی مانند روآندا، نیکاراگوئه، تانزانیا و کنیا هم کمتر مرفه است. لگاتوم می‌نویسد در سال جاری میلادی ایران در حوزه آموزش و شرایط زندگی بهترین عملکرد را داشته اما در آزادی‌های فردی بدترین رتبه (165) را کسب کرده است؛ رتبه‌ای که تا قعر جدول تنها دو پله فاصله دارد!

این خلاصه‌ای از جدول رتبه‌بندی رفاه شاخص لگاتوم 2020 است که در چهاردهمین گزارش خود می‌کوشد تصویری از رفاه جهان در سال دشوار پاندمی ترسیم کند. یافته‌های کلیدی لگاتوم امسال آمیزه‌ای از بیم و امید است: در حالی که رفاه جهانی در 10 سال گذشته رو به رشد بوده و این نقطه روشنی برای کشورهاست که عبور آنها از بحران پاندمی را تسهیل خواهد کرد اما، تهدید اقتصاد به سبب ضعف حکمرانی و تحدید آزادی‌های شخصی هنوز ترمز قدرتمندی برای رشد رفاه جهانی است. نگران‌کننده آنکه بهبود رفاه جهان در 12 ماه گذشته، همگام و مشابه پیشرفت دو سال قبل نبوده ‌است؛ پیشرفت در آسیا-اقیانوسیه و اروپای غربی متوقف شده و در آمریکای شمالی اندکی رو به زوال گذاشته است.

لگاتوم همچون هر سال می‌گوید ابزاری کاربردی طراحی کرده که در شناسایی اقدامات لازم برای عبور از مسیر فقر به رفاه، به یاری کشورها می‌آید. امسال اما، ماموریت مهم‌تری را نیز بر عهده گرفته است؛ تحلیلگران لگاتوم کوشیده‌اند نقشه راهی برای خروج کشورها از بحران کووید 19 فراهم کنند. بارونس فیلیپا استراود، مدیرعامل لگاتوم، در این‌باره می‌نویسد: «گزارش امسال شاخص رفاه لگاتوم، در زمانی غیر‌عادی منتشر می‌شود. در سراسر جهان کووید 19 بر تمامی گفتمان‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی سلطه افکنده است. هیچ‌یک از ما انتظار نداشتیم سال 2020 این‌گونه باشد. این لحظه‌ای است که در هر کجای جهان که باشیم، اصول و تصمیم‌گیری‌های ما به چالش کشیده می‌شود و آنچه واقعاً بدان باور داریم، بروز می‌یابد. این زمان هرچه هست، فرصتی است برای هر ملت، تا درباره هویت خود و اینکه می‌خواهد چه باشد، تصمیم بگیرد. تصمیماتی که اکنون می‌گیریم بنیانی برای پیشرفت آتی ما ایجاد می‌کند و تعیین‌کننده میراثی است که برای نسل آینده به جای خواهیم گذاشت. پس لازم است با دقت تصمیم بگیریم.»

یافته‌های کلیدی شاخص رفاه

شاخص رفاه 2020 موسسه لگاتوم، بهزیستی را در 167 کشور جهان که در مجموع 4 /‌99 درصد از جمعیت کل دنیا را در خود جای داده‌اند، اندازه‌گیری می‌کند. در این مطالعه 300 شاخص در سطح کشوری، که به 66 عنصر سیاست‌محور گروه‌بندی شده‌اند، به کار گرفته شده تا وضعیت کنونی رفاه و چگونگی تغییر آن از سال 2010 در سراسر جهان، به طور جامع و کامل مورد سنجش قرار گیرد.

علاوه بر ردیابی عملکرد کشورها تا به امروز، شاخص رفاه همچنین چارچوب ارزشمندی برای کشورها فراهم می‌کند تا بتوانند حین عبور از پاندمی کووید 19، نقاط قوت و ضعف‌های خود را ارزیابی کنند. این چارچوب به آنها کمک می‌کند تا گزینه‌های استراتژیکی را که برای ایجاد جوامع دربرگیرنده، اقتصادهای آزاد و مردم توانمندشده نیاز دارند شناسایی کنند و به کمک آن، پیشران سطح بالاتری از رفاه برای تمامی شهروندان خود شوند.

مانند سال گذشته چارچوب شاخص رفاه، 12 رکن هم‌وزن را دربر می‌گیرد که هر یک، از مولفه‌های مختلفی تشکیل شده‌اند. این مولفه‌ها، عناصر ساختمانی و حوزه‌های سیاسی ضروری برای دستیابی به رفاه واقعی در کشورهای جهان هستند. 12 رکن رفاه، در سه حوزه (domain) که زیربنای اصلی رفاه محسوب می‌شوند دسته‌بندی شده‌اند:

 جوامع دربرگیرنده (Inclusive Societies): که شامل ساختارهای روابط در یک جامعه بین افراد، بین افراد و نهادها و میزان تاثیر آنها بر تحکیم یا تضعیف انسجام اجتماعی و توسعه جمعی. این نهادهای اجتماعی و قانونی، برای حفاظت و حمایت از آزادی‌های اساسی افراد و توانایی آنها برای رشد و شکوفایی ضروری هستند. این حوزه، ارکان ایمنی و امنیت، آزادی فردی و سرمایه اجتماعی را دربر می‌گیرد و از 95 شاخص (مولفه) تشکیل شده است.

 اقتصادهای آزاد (Open Economies): این حوزه تعیین می‌کند که هر اقتصاد تا چه اندازه در برابر رقابت آزاد است، نوآوری و سرمایه‌گذاری را تشویق می‌کند، مروج کسب‌وکار و تجارت است و رشد همه‌جانبه را تسهیل می‌کند. برای آنکه یک جامعه به معنای واقعی مرفه باشد، به اقتصادی نیاز دارد که این ایده‌آل‌ها را برآورده کند. ارکان این حوزه، محیط سرمایه‌گذاری، شرایط کسب‌وکار، دسترسی و زیرساخت بازار و کیفیت اقتصاد هستند و بر مبنای 98 زیرشاخص اندازه‌گیری شده است.

 مردم توانمندشده (Empowered People): در حوزه مردم توانمندشده، کیفیت تجربه زیسته مردم و جنبه‌های مرتبط با آن مورد سنجش قرار می‌گیرد. این دو عامل افراد را قادر می‌سازد تا به واسطه استقلال و خودمختاری به حداکثر توان بالقوه خود دست یابند و ظرفیت‌های آنان شکوفا شود. این حوزه، از ارکان شرایط زندگی، سلامتی، آموزش و محیط زیست طبیعی تشکیل شده و بر مبنای 101 زیرشاخص ارزیابی می‌شود.

یافته‌های کلیدی گزارش امسال لگاتوم بدین شرح‌اند:

1- در دهه پیش از آغاز پاندمی، رفاه جهان به واسطه بهبود تجربه زیسته مردم و به سبب اقتصادهای بازتر به طور پیوسته رو به افزایش بوده است.

2- تجربه زیسته مردم به دلیل آموزش و شرایط بهتر زندگی بهتر شده است. بهداشت نیز در تمامی مناطق به جز آمریکای شمالی بهبود یافته است.

3- اقتصادها به سبب پیشرفت در زیرساخت‌های ارتباطی و حمل‌و‌نقل، تقویت حقوق مالکیت، حمایت‌های بیشتر از سرمایه‌گذاران و افزایش دسترسی به فاینانس بازتر شده‌اند.

4- بهبود سرمایه اجتماعی نیز به افزایش رفاه جهانی کمک کرده اما، کاهش کیفیت حکمرانی و محدود شدن آزادی‌های فردی مانع از پیشرفت بیشتر رفاه شده است.

5- عدم رقابت‌پذیری در بازارهای داخلی و محدودیت‌های گسترده در سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی مانند ترمزی در برابر بازتر شدن اقتصاد در نقاط مختلف جهان عمل می‌کند.

6- بهبود رفاه جهانی در 12 ماه گذشته، همگام و مشابه پیشرفت دو سال گذشته نبوده ‌است؛ پیشرفت در آسیا-اقیانوسیه و اروپای غربی متوقف شده و در آمریکای شمالی اندکی رو به زوال گذاشته است.

در گزارش لگاتوم آمده است که چالش‌های جهانی که در پی پاندمی به وجود آمده قابل توجه است اما هنوز می‌توانیم امیدوار باشیم چراکه در یک دهه منتهی به همه‌گیری، رفاه جهانی سال به سال افزایش پیدا کرده و در سال 2020 در بالاترین سطح خود ایستاده است. اینکه رفاه در تمامی هفت منطقه مورد مطالعه بهتر شده و از 167 کشور، 147 تا این دوره، شاهد پیشرفت رفاه خود بوده‌اند بنیان محکمی است که می‌توان با اتکا به آن، برای خروج کشورها از بحران پاندمی راهی پیدا کرد.

لگاتوم در چکیده ویژه‌ای از یافته‌های خود به شرح شاخص رفاه 2020 پرداخته است.

 به دلیل بهتر شدن آموزش و شرایط زندگی در همه مناطق، تجربه زیسته مردم بهبود یافته است.

در یک دهه گذشته پیشرفت تقریباً جهانی «بهداشت»، در تمام کشورها (به جز 12 کشور از جمله ایالات متحده) در افزایش رفاه جهانی نقش داشته است. گسترش برنامه‌های ایمن‌سازی در برابر دیفتری، سرخک و هپاتیت سبب شده که درصد بیشتری از جمعیت جهان در برابر این بیماری‌های مرگبار، ایمن شوند. این دستاورد مهم، همراه با مراقبت‌های دوران بارداری که اکنون بیش از 90 درصد از زنان در سراسر جهان را تحت پوشش قرار داده، منجر به بهبود مداخلات پیشگیرانه شده است.

بهداشت جهانی همچنین در نتیجه افزایش کادر درمانی و پرسنل مراقبت‌های بهداشتی بهبود یافته است. برای مثال، به نسبت یک دهه قبل درصد بیشتری از زایمان‌ها توسط یک متخصص انجام می‌شود و درمان سل نیز پیشرفت قابل توجهی داشته است. جای تعجب نیست که در نتیجه مداخلات پیشگیرانه و بهبود سیستم مراقبت‌های بهداشتی، نرخ جهانی مرگ‌و‌میر در تمام مراحل زندگی کاهش پیدا کرده و امید به زندگی افزایش یافته است. با این حال، این پیشرفت‌ها اکنون در معرض تهدید است چرا که پاندمی، سیستم بهداشتی و درمانی تمام کشورها را به‌شدت تحت فشار قرار داده است.

لگاتوم در این باره می‌نویسد: نگرانی خاص ما در ابتدای سال این بود که کشورهایی که دارای سیستم مراقبت‌های بهداشتی پیشرفته نیستند چگونه با ویروس کنار خواهند آمد. اکنون می‌دانیم که ویروس به طور نابرابری افراد سالمند یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای را درگیر می‌کند و این آرایش جمعیتی است که ویژه کشورهای پیشرفته است. بنابراین سیستم بهداشتی کشورهای پیشرفته‌تر، احتمالاً تحت فشار بیشتری قرار دارد.

افزایش رفاه جهانی همچنین نتیجه «آموزش» بهتر است که خود به سبب بهبود دسترسی رخ داده است. نرخ ثبت‌نام در تمام مقاطع تحصیلی افزایش یافته، به طوری که کودکان آموزش را در سن پایین‌تر آغاز کرده و در سن بالاتری به پایان می‌رسانند. پیشرفت در آموزش و پرورش منفعت دیگری هم داشته است؛ افراد بزرگسال اکنون به نسبت دهه قبل مهارت‌های بیشتری دارند.

لگاتوم نشان می‌دهد در یک دهه گذشته 150 کشور آموزش خود را بهبود بخشیده‌اند و اینک باید مراقب باشند تا از این دستاوردهایی که به سختی حاصل شده، محافظت کنند. انتخاب‌های کنونی دولت‌ها، رفاه اجتماعی آینده و چشم‌اندازهای اقتصادی یک نسل را تعیین می‌کند. برمبنای یک مطالعه جدید، دانش‌آموزان کنونی آمریکا به دلیل افت مهارت‌هایی که کسب می‌کنند باید انتظار سه درصد درآمد مادام‌العمر کمتر را داشته باشند. به علاوه تخمین زده می‌شود که تعطیلی مدارس منجر به کاهش 5 /1درصدی تولید ناخالص داخلی در آینده کشورها می‌شود. این معادل 2 /14 تریلیون دلار ضرر اقتصادی در 80 سال آینده است.

آن‌گونه که لگاتوم نشان می‌دهد «شرایط زندگی» نیز در تمام مناطق کره زمین بهبود یافته است. کاهش فقر در تمامی سطوح، دسترسی بیشتر به آب و خدمات بهداشتی همراه با بهبود اتصال دیجیتال، به‌ویژه در این بهبودی نقش داشته‌اند. از سال 2010 تاکنون، 152 کشور شرایط زندگی شهروندان خود را بهبود بخشیده‌اند. از این میان، چهار کشور از پنج کشور برتر در منطقه آسیا و اقیانوسیه قرار دارند. ویتنام (رتبه 73 جهان) با کاهش قابل توجه فقر بیشترین بهبود را تجربه کرده است.

به‌‌رغم این بهبود کلی جهانی، 15 کشور شاهد زوال شرایط زندگی بوده‌اند. به علاوه تخمین زده می‌شود که پاندمی احتمالاً منجر به افزایش 10درصدی نرخ فقر شود و دستاوردهای مبارزه سخت با فقر در مدت 20 سال گذشته را به باد بدهد. اگر دولت‌ها برای محافظت از رفاه شهروندان خود اقدامات لازم را انجام ندهند احتمالاً این معضل تشدید خواهد شد. تصمیم‌سازان در هر کشور باید آگاه باشند که حتی در این روزهای دشوار، چه عواملی می‌تواند سبب رونق رفاه در کشورشان شود.

 اقتصادها به دلیل پیشرفت در زیرساخت‌های ارتباطی و حمل‌و‌نقل، تقویت حقوق مالکیت، حمایت بیشتر از سرمایه‌گذاران و افزایش دسترسی به منابع مالی، بازتر شده‌اند.

گسترش زیرساخت‌های ارتباطی در سراسر جهان، دلیل اصلی بهبود در حوزه اقتصادهای باز طی دهه گذشته است. به غیر از سوئد، همه کشورها در مولفه ارتباطات در سال 2020 عملکرد بهتری نسبت به 10 سال قبل دارند. پوشش جهانی شبکه برای تلفن‌های همراه گسترش یافته و تقریباً 90 درصد از جمعیت جهان، دسترسی بالقوه به شبکه‌های 3G ، 2G یا 4G دارند. به علاوه بیش از 50 درصد از جمعیت جهان از اینترنت استفاده می‌کنند، در حالی که یک دهه قبل این میزان تنها 23 درصد بوده است.

این شبکه‌های ارتباطی تقویت‌شده، پتانسیل تجارت، بانکداری موبایل و ارتباطات اجتماعی را در سراسر جهان افزایش داده است، آن هم به شیوه‌ای که حتی برای یک نسل قبل، قابل تصور نیست. همچنین بسیاری از مشاغل را قادر ساخته تا در حین قرنطینه‌های اعمال‌شده توسط دولت‌ها، به کار خود ادامه دهند. بهبود زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل نیز به بازتر شدن اقتصادها کمک کرده است؛ از سال 2010، 124 کشور در این رکن شاهد پیشرفت بوده‌اند که دلیل اصلی آن ارتباطات بیشتر از طریق بهبود جاده‌ها، فرودگاه‌ها و حمل‌و‌نقل است. این بهبودهای ترکیبی باعث شده است که 160 کشور از 167 کشور جهان، در دهه گذشته در رکن «دسترسی به بازار و زیرساخت‌ها» شاهد پیشرفت باشند.

جهان در رکن «محیط سرمایه‌گذاری» هم شاهد پیشرفت‌هایی بوده ‌است. بسیاری از حمایت‌هایی که برای اطمینان خاطر سرمایه‌گذاران ضروری است -‌از جمله حقوق مالکیت، حمایت از سرمایه‌گذاران و ضمانت اجرای قراردادها- در اغلب کشورها بهبود پیدا کرده است. اکوسیستم تامین فاینانس‌-‌ میزان فراهم بودن فاینانس برای کسب‌وکار- نیز در سال‌های اخیر بهتر شده است. خارج از آمریکای شمالی و اروپای غربی (در این مناطق حقوق مالکیت به خوبی تثبیت شده است) بهبود حقوق مالکیت به ویژه در مناطقی نظیر اروپای شرقی، خاورمیانه و شمال آفریقا، سبب رشد رفاه شده است.

علاوه بر این، مولفه «محیط راه اندازی کسب‌وکار» نیز بهبود یافته است. این شاخصی است که مشخص می‌کند راه‌اندازی و رشد یک بیزینس با دسترسی به بازار کار درست، چقدر آسان است و کسب‌وکارها تا چه اندازه مورد حمایت‌اند. این پیشرفت با کاهش میزان وقت و انرژی صرف‌شده کسب‌وکارها برای رعایت قوانین و مقررات همراه است. برای مثال در مراکش متوسط تعداد پرداخت مالیات یک کسب‌وکار در سال، از 28 به 6 کاهش یافته که به 50 درصد کاهش در ساعاتی که کسب‌وکارها صرف پرکردن فرم‌های مالیاتی می‌کردند منجر شده است. درصد زمانی که کسب‌وکارها در جهان، صرف رعایت مقررات می‌کردند از 11 به 5‌ کاهش یافته است. در واقع بسیاری از دولت‌ها مزایای ساده‌سازی و کاهش مقررات و قوانین مالیاتی را دریافته‌اند و اقدامات لازم برای بهبود آن را انجام داده‌اند. در مقایسه با 10 سال قبل، 134 کشور شاهد بهبود مولفه «فشار مقررات» بوده‌اند. این پیشرفت‌ها نه‌فقط به سود مشاغل، بلکه به نفع کارمندان دولتی است که مسوول نظارت بر مقررات هستند، به علاوه مقررات بدون اختلاف و چالش رعایت می‌شود.

 بهبود سرمایه اجتماعی نیز به افزایش رفاه جهانی کمک کرده اما، کاهش کیفیت حکمرانی و محدود شدن آزادی‌های فردی مانع از پیشرفت بیشتر رفاه شده است.

شبکه‌های اجتماعی قوی‌تر، اعتماد بیشتر به دیگران و نهادها و افزایش مشارکت و تعامل در جامعه، همگی در بهبود جهانی رکن «سرمایه اجتماعی» و رشد رفاه جهانی طی دهه گذشته نقش داشته‌اند. این پیشرفت، عمدتاً در آسیا-اقیانوسیه و اروپای شرقی رخ داده، در حالی که در آمریکای شمالی با کاهشی جزئی همراه شده است.

«حکمرانی» اما طی دهه گذشته، در سراسر جهان راکد مانده و مانع از رشد بیشتر رفاه جهانی شده است. عملکرد کشورها در عناصر این رکن، آمیخته و گوناگون است. مثلاً یکپارچگی دولت تقویت شده است؛ قرقیزستان و آرژانتین بهترین عملکرد را در این زمینه داشته‌اند. پاسخگویی سیاسی و فشارهای اجرایی -‌که میزان کنترل و نظارت بر دولت منتخب و مقامات را می‌سنجد- اما، به ویژه در سال‌های اخیر تضعیف شده‌اند. ترکیه (94)، لهستان (36) و مجارستان (46) بیشترین زوال را در این مولفه تجربه کرده‌اند. در گزارش‌های قبلی لگاتوم، اهمیت استقرار حکمرانی خوب برای پیشبرد یک اقتصاد قوی اثبات شده و این امر در شاخص 2020 نیز مجدد مورد تاکید قرار گرفته است. این یکی از یافته‌های طلایی لگاتوم 2020 است: از میان 80 کشوری که شاهد بهبود حکمرانی خود در سال جاری بودند 77 کشور طعم بهبود اقتصادی را نیز چشیده‌اند.

لگاتوم امسال نیز نشان داده است که رکود «آزادی‌های فردی» یکی از مهم‌ترین موانع پیشرفت بیشتر رفاه جهانی است. در گزارش شاخص رفاه آمده است که در دهه گذشته، آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات، و آزادی اجتماع و مجامع تضعیف شده‌اند و به ترتیب در 121 و 116 کشور این دو آزادی رو به زوال است. از نظر منطقه‌ای تفاوت قابل‌توجهی در عملکرد آزادی فردی وجود دارد؛ اروپای شرقی، خاورمیانه و آفریقای شمالی از سال 2010 تاکنون با زوال این حقوق روبه‌رو شده‌اند اما اروپای غربی با 16 کشور (از 20 کشور) آزادی‌های فردی بیشتری را به نسبت 10 سال قبل تجربه می‌کند.

 فقدان رقابت‌پذیری در بازارهای داخلی و محدودیت‌های گسترده در سرمایه‌گذاری بین‌المللی، به ترمزی برای بازترشدن اقتصاد در نقاط مختلف جهان تبدیل شده است.

در حالی که بسیاری از کشورها مایل به ایجاد تغییراتی هستند که راه‌اندازی و اداره کسب‌وکارها را آسان‌تر کند در سطح جهانی «باز بودن و رقابت‌پذیری بازارهای داخلی» رو به زوال است. رفع منافع شخصی (vested inerests)، فراهم کردن امکان ورود شرکت‌کنندگان جدید به بازارها و افزایش رقابت می‌تواند این روند نزولی را معکوس کند. برای مثال، گینه و ساحل عاج از کشورهایی هستند که برای رفع این موانع گام برداشته‌اند و در دهه گذشته بیشترین پیشرفت را در زمینه رقابت در بازار داخلی تجربه کرده‌اند. به علاوه مشخص شده که در دهه گذشته، در بیش از 100 کشور موانع موجود بر سر راه سرمایه‌گذاری بین‌المللی رو به افزایش گذاشته است. خوشبختانه نمونه‌های موفقی از رفع این محدودیت‌ها در نقاط مختلف جهان دیده می‌شود؛ کامبوج، کابو ورد و آلبانی از جمله این موارد هستند.

 پیشرفت رفاه جهانی در 12 ماه گذشته با پیشرفت دو سال گذشته همگام نبوده است، زیرا رشد رفاه در آسیا‌-اقیانوسیه و اروپای غربی متوقف شده و در آمریکای شمالی با اندکی زوال همراه شده است.

رفاه جهانی بین سال‌های 2010 و 2020 سال‌به‌سال افزایش یافته، اما نرخ پیشرفت طی 12 ماه گذشته به‌طور قابل ملاحظه‌ای کند شده است. در حالی که بین سال‌های 2017 و 2018، 86 درصد از جمعیت جهان در کشورهایی زندگی می‌کردند که افزایش رفاه را تجربه کردند و 81 درصد ساکن کشورهایی بودند که بین 2018 و 2019 شاهد افزایش رفاه بودند، این میزان بین سال 2019 و 2020 به 61 درصد کاهش پیدا کرده است. این کاهش سرعت در بهبود رفاه نگران‌کننده است، به خصوص با توجه به اینکه مطالعه اخیر لگاتوم، سالی را که به آغاز پاندمی منتهی شده، در‌بر گرفته است.

یافته‌ها نشان می‌دهد که افزایش رفاه جهانی طی دهه گذشته عمدتاً به دلیل بهبود رفاه در سراسر آسیا و اقیانوسیه رخ داده است؛ هشت کشور از 15 کشور موفق دنیا در زمینه رفاه در این منطقه قرار دارند. با وجود این، طی سال گذشته، به دلیل زوال ارکان امنیت و ایمنی، آزادی شخصی، کیفیت اقتصاد و آموزش، همراه با کاهش سرعت بهبود شرایط کسب‌وکار و دسترسی به بازار و زیرساخت، سرعت رشد رفاه در این منطقه با کاهش روبه‌رو شده است.

به طور خاص، تعدادی از کشورهای بسیار پرجمعیت منطقه طی سال گذشته، از جمله هند (101)، فیلیپین (83)، پاکستان (139) و بنگلادش (123) شاهد زوال آزادی‌های فردی بوده‌اند که این امر عمدتاً به دلیل افت در مولفه‌های آزادی در انجمن و اجتماع و آزادی بیان رخ داده است. هنگ‌کنگ (17) بیشترین کاهش آزادی فردی را در سراسر منطقه داشته و در سال گذشته پنجمین افت بزرگ جهانی را در این رکن، تجربه کرده است. این نگرانی جدی‌ای به شمار می‌رود زیرا کشورهای آسیا و اقیانوسیه به طور کلی آزادی‌های فردی ضعیف‌تری نسبت به آنچه از سطح کلی رفاهشان انتظار می‌رود دارند و مواجهه با پاندمی می‌تواند خطر پسرفت آنها در این زمینه را تشدید کند.

گرچه کاهش سرعت رشد رفاه در آسیا و اقیانوسیه با توجه به تاثیر بالقوه پاندمی نگران‌کننده است، اما شاید نگران‌کننده‌تر از آن، زوال رفاه در آمریکای شمالی و رکود آن در اروپای غربی، طی سال گذشته باشد. بر خلاف آسیا و اقیانوسیه، این مناطق همیشه موفق، حالا شاهد نقطه عطف بالقوه‌ای در کیفیت محیط سرمایه‌گذاری و شرایط کسب‌وکار خود هستند. ساختارهای اقتصادی در این کشورها اکنون در مرکز توجه قرار گرفته است و سطح کارآفرینی، نوآوری و پویایی که این مناطق و کل جهان نیاز دارند تا بتوانند رفاه در دوران پساکرونا را تضمین کنند، نیازمند بازسازی است.

درس‌هایی از شاخص رفاه

یک دهه بهبود مستمر رفاه، بنیان محکمی برای ساختن آینده فراهم کرده است. اگرچه در مدت یک سال پس از انتشار آخرین شاخص لگاتوم، جهان به طرز چشمگیری دستخوش تغییر شده، اما چگونگی ایجاد و تداوم رفاه در کشورها تغییر نکرده است. در حالی که بسیاری از کشورها همچنان با پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی کووید 19 دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، لازم است گزینه‌هایی انتخاب شوند که احتمالاً، نتایج مثبت بلندمدتی خواهند داشت.

همزمان با تلاش برای خروج از پاندمی، باید به خاطر داشته باشیم که برای ایجاد جوامع مرفه‌تر، داشتن «حکمرانی خوب» بسیار حیاتی است. اکنون بیش از هر زمان دیگری، وقت آن است که دولت‌ها رهبری قاطع و موثر خود را نشان دهند. رویکردهای خودکامه، چالش‌ها را حل نخواهد کرد. موفقیت منوط به مشارکت و تعامل کامل جامعه‌ای است که در آن از آزادی‌های فردی محافظت می‌شود. نوآوری و پویایی نیز برای ایجاد اقتصادهای قدرتمند پس از پاندمی، حیاتی هستند.

تقویت ارکانی مانند حمایت از سرمایه‌گذاران، حذف منافع شخصی و بازشدن درها به روی بازارهای مالی بین‌المللی، سبب راه‌اندازی، رشد و شکوفایی کسب‌وکارها و رشد اقتصادی پایدار خواهد شد. آموزش نیز باید در اولویت قرار گیرد تا افراد بتوانند به تمام پتانسیل خود دست یابند و نیازهای بازار کار آینده را برآورده کنند. سیستم‌های بهداشتی و درمانی باید از برنامه‌های ایمن‌سازی حمایت کرده و از شهروندان پشتیبانی کنند تا مراقب نیازهای جسمی و روانی خود باشند و همه، در عین حال که از آزادی‌های خود بهره می‌برند باید نسبت به تاثیر احتمالی رفتار خود بر دیگران، هوشیار و مراقب باشند.

برای زمانی مانند این، شاخص رفاه به عنوان ابزاری تحول‌گرایانه عمل می‌کند؛ ابزاری که چارچوبی جامع و کامل برای رهبران کشورها فراهم می‌آورد و آنها را از گزینه‌های استراتژیکی که باید انتخاب کنند آگاه می‌سازد؛ باعث ایجاد جوامع دربرگیرنده و اقتصاد بازتر می‌شود و تجربه زیسته همه شهروندان را بهبود می‌بخشد، تا این همه پیشران سطح بالاتری از رفاه در سراسر جهان باشد.

استراود، مدیرعامل لگاتوم، در مقدمه گزارش امسال بر درس‌های شاخص رفاه در روزگار پاندمی تاکید ویژه‌ای می‌گذارد. او می‌نویسد: هنگام بحران، این اصول بنیادین ماست که باید از آنها پیروی کنیم‌- چیزهایی که می‌دانیم واقعاً درست است. اینجاست که شاخص می‌تواند راهنمای کشورها باشد و به ما یادآوری کند چه چیزی باعث ایجاد رفاه و محافظت از آن در دشوارترین زمان‌ها می‌شود. این شاخص به‌طور هدفمند طراحی شده تا به رهبران سراسر جهان کمک کند که بر آنچه باید محافظت شود و دارای ارزش است، تمرکز کنند. در زمان بحران، این شاخص می‌تواند رهبران را مجهز کند تا مطمئن شوند که تصمیمات آنها باعث شکوفایی شهروندانشان خواهد شد.

باید بدانیم رفاه زمانی ایجاد می‌شود که:

 دولت‌ها به گونه‌ای تصمیم‌گیری کنند که اعتماد ایجاد شود و با رعایت یکپارچگی، سبب تامین آزادی شهروندان خود شوند. ملل مرفه آنهایی هستند که دولت‌هایشان با توافق مردم حکمرانی می‌کنند و شهروندانشان مسوولیت‌پذیرند.

 تصمیمات اقتصادی با مسوولیت‌پذیری اتخاذ می‌شود تا محیطی مناسب برای اشتغال مولد، رشد اقتصادی پایدار و توسعه فردی فراهم شود.

 اصول مسوولیت و آزادی‌های فردی پا‌به‌پای هم عمل می‌کنند. شهروندان آزاد هستند و با پذیرش مسوولیت در قبال خانواده و جامعه، خود بر زندگی خویش فرمان می‌رانند.

 افراد از سلامت جسمی و رفاه ذهنی خود مراقبت می‌کنند و مراقبت‌های بهداشتی برای همه در دسترس است. آنها تصمیماتی نمی‌گیرند که سلامتی دیگران را به خطر بیندازد.

رفاه واقعی به این معناست که هرکس، صرف نظر از وخامت اوضاع، از فرصت و مسوولیت برخوردار است تا ظرفیت‌های منحصر به فرد خود را به کار گیرد و سهم خود را در مستحکم‌شدن و تقویت جامعه و کشور خود ایفا کند. به خاطر داشته باشیم که کشورهای مرفه، بر اساس اعتماد و احترام بنا شده‌اند.