سایه جنگ تجاری در بازارها

 مجید حیدری:‌ پس از چین، این بار نوبت اروپا، کانادا و مکزیک است که وارد جنگ تجاری با آمریکا شوند. آمریکا با وضع تعرفه بر فولاد و آلومینیوم، صدای طبل جنگ تجاری با این کشورها را بلند کرد. این موضوع اگرچه در آمریکا باعث افزایش شاخص سهام شد، اما انتشار واکنش‌های تلافی‌جویانه اروپا، مکزیک و کانادا منجر به تضعیف ارزش سهام شرکت‌های فعال در حوزه خوراکی‌ها و کشاورزی شد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تشدید جنگ تجاری میان قدرت‌های اقتصادی باعث تضعیف رشد اقتصادی متوسط جهان شود و نوسانات قیمتی را در بازارها افزایش دهد.

قیمت نفت هفته گذشته نوسانات قیمتی خود را ادامه داد. غول نفتی روسیه روس‌نفت طی دو روز ابتدای هفته گذشته تولید خود را ۷۰ هزار بشکه در روز افزایش داده است. در روز یکشنبه هفته قبل، بلومبرگ با اشاره به اظهارات مدیر دارایی شرکت رنسانس کپیتال گزارش داد روس‌نفت در آماده‌سازی برای تصمیم اوپک به منظور آغاز تسهیل محدودیت‌های تولید، به سرمایه‌گذاران خود اعلام کرده تولید نفت را طی دو روز ۷۰ هزار بشکه در روز افزایش داده است.

این شرکت ظرفیت تولید شناور بین ۱۲۰ هزار تا ۱۵۰ هزار بشکه را در روز دارد و متوسط تولید روزانه‌اش در سه ماه نخست امسال 56 /4 میلیون بشکه در روز بوده است. طبق اعلام سرویس مطبوعاتی روس‌نفت، این شرکت همچنان با سهمیه‌ای که تحت توافق اوپک با متحدانش تعیین‌شده تولید می‌کند، اما نخستین افزایش تولید نشانه واضحی است که بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت روسیه مشتاق است به سطح تولید روزانه بالاتر بازگردد، به‌خصوص پس از اینکه سود خالص این شرکت در سه ماه نخست به مدد بهبود قیمت‌ها، هفت برابر افزایش یافت. روس‌نفت در زمان انتشار آمار سه‌ماه اول اعلام کرد می‌تواند تولیدش را به سرعت ۱۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد.

قیمت نفت دو هفته پیش و پس از اینکه وزیران انرژی عربستان سعودی و روسیه اعلام کردند این دو کشور در واکنش به افت شدید تولید ونزوئلا و اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، آماده تسهیل محدودیت‌های تولید هستند روند کاهشی پیدا کرد. الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه در مصاحبه با بلومبرگ گفت: هنوز هیچ تصمیمی درباره کم کردن سهمیه‌های کاهش تولید گرفته نشده است. این تصمیم پیش از ۲۲ ژوئن گرفته نمی‌شود. سهیل المزروعی، وزیر نفت امارات‌متحده‌ عربی نیز گفت: این تصمیم باید با موافقت اکثریت اعضا اتخاذ شود. با این حال به نظر می‌رسد اکثر معامله‌گران افزایش تولید از سوی اوپک و روسیه را قطعی می‌دانند. متوسط تولید روزانه عربستان سعودی نیز رو به افزایش بوده و هفته گذشته به بالاترین میزان در هفت ماه گذشته رسید. تحلیلگران کالای موسسه مالی سیتی اوایل ماه گذشته برآورد کردند روسیه ۴۰۸ هزار بشکه در روز ظرفیت تولید غیرفعال دارد که چهار درصد از کل تولید این کشور به میزان 3 /11 میلیون بشکه در روز را تشکیل می‌دهد. با این حال این رقم بسیار کمتر از ظرفیت غیرفعال عربستان سعودی است که به 12 /2 میلیون بشکه در روز می‌رسد.

روز یکشنبه هفته پیش رویترز خبر داد شرکت دولتی بهارات پترولیوم هند درخواست کرده که یک‌میلیون بشکه نفت بیشتر در ماه ژوئن از شرکت ملی نفت ایران خریداری کند. این اقدام شرکت بهارات پترولیوم نشان می‌دهد که پالایشگاه‌های هندی در آستانه مهلت تعیین‌شده تا ماه نوامبر از سوی دولت آمریکا برای اجرای تحریم‌های جدید علیه ایران، تلاش دارند نفت بیشتری از تهران بخرند. پس از خروج ترامپ از برجام و دستور وی مبنی بر وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران، تکلیف صادرات نفت ایران طی ماه‌های آینده چندان مشخص نیست. برخی از این تحریم‌ها پس از یک دوره ۹۰روزه در شش آگوست به اجرا درخواهد آمد و بقیه تحریم‌ها به ویژه تحریم نفتی، پس از یک دوره ۱۸۰روزه در چهارم نوامبر اجرایی خواهد شد. یکی از این منابع گفت: «در مقطع زمانی فعلی، نفت ایران از جذابیت برخوردار است. هزینه حمل نفت ایران پایین‌تر از تک‌محموله‌ها و دیگر نفت‌هاست.» رویترز مدعی است ایران موافقت کرده که به منظور تشویق هندی‌ها به خرید نفت بیشتر از این کشور، در سال 2019-۲۰۱۸ محموله‌های نفتی را تقریباً به‌ صورت رایگان به سواحل هند حمل کند. شرکت بهارات پترولیوم در این باره پاسخی نداده است. هند بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران پس از چین است و یکی از معدود کشورهایی است که در دور قبلی تحریم‌های غرب علیه ایران خرید نفت از این کشور را ادامه داد. تاکنون مکانیسم پرداخت پول نفت ایران توسط هند از تحریم‌های جدید آمریکا آسیبی ندیده است.

داغ شدن جنگ تجاری

کاخ سفید به رایزنی‌های تجاری اروپا، مکزیک و کانادا در خصوص مستثنی شدن از پرداخت تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم پاسخ منفی داد. انتشار این خبر با واکنش تلافی‌جویانه اروپا، مکزیک و کانادا مبنی بر اعمال تعرفه متقابل بر واردات فولاد، موادغذایی و محصولات کشاورزی همراه شد. به این ترتیب، ارزش سهام شرکت‌های آمریکایی فعال در این حوزه‌ها تضعیف شد؛ اما انتشار توئیت ترامپ که نتیجه بهبود اشتغال آمریکا را زودتر از موعد اعلام کرد، تمرکز بازارها را از تبعات جنگ تجاری منحرف کرد.

کاخ سفید، در انتهای دو هفته قبل اعلام کرد که تعرفه واردات بر فولاد و آلومینیوم علیه اروپا، مکزیک و کانادا اعمال خواهد شد. پس از انتشار این خبر، ارزش سهام فولاد و آلومینیوم آمریکا رشد قابل توجهی کرد؛ به‌طوری‌که ارزش سهام فولاد آمریکا ضمن رشد 7 /3درصدی به 57 /37 دلار رسید. البته انتشار واکنش‌های تلافی‌جویانه اروپا، مکزیک و کانادا در ادامه منجر به تضعیف ارزش سهام شرکت‌های فعال در حوزه خوراکی‌ها و کشاورزی شد؛ زیرشاخه صنعت وابسته به خوراکی‌های شاخص S&P500 نزدیک به دو درصد از ارزش خود را از دست داد تا جنبه تاریک جنگ تجاری در وال‌استریت نمایان شود. برآیند اخبار مرتبط با جنگ تجاری که در ابتدای روز پنجشنبه شرکت‌های فعال در حوزه فولاد و آلومینیوم را تقویت کرده بود، در پایان این روز، افت 7 /0درصدی (با توجه به شاخص S&P500) را برای آنها به ثبت رساند. علاوه بر این، بازدهی شرکت‌های خوراکی، فرآورده‌های گوشتی و محصولات کشاورزی در کنار ابرکمپانی‌هایی مانند کاترپیلار، بوئینگ و شرکت تولیدکننده ماشین‌آلات کشاورزی Deere & Co وارد محدوده منفی شد.

«جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا بار دیگر به اعلان جنگ تجاری آمریکا علیه کشورش واکنش نشان داد و رفتار «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا را «توهین‌آمیز» خواند. ترودو همان ابتدا از تصمیم ترامپ انتقاد کرده و گفته بود که واشنگتن باید منتظر اقدامات تلافی‌جویانه همسایه شمالی خود باشد. مقامات ارشد اروپایی هم واکنشی منفی به این اقدام آمریکا داشتند.

عوامل موثر در رشد نرخ تورم اروپا

رشد نرخ تورم در ناحیه یورو شتاب قابل ‌توجهی را ظرف یک ماه گذشته تجربه کرد. بر اساس داده‌هایی که در هفته گذشته منتشر شد، بانک مرکزی اروپا ممکن است با چالش جدیدی در خصوص سیاست پولی انبساطی که تاکنون طبق آن پیش رفته مواجه شود. نرخ سالانه تورم نقطه‌به‌نقطه ماه می میلادی به 9 /1درصد رسید؛ در حالی که این نرخ برای ماه پیش از آن (آوریل)، تنها 2 /1 درصد ثبت شده بود. عامل مهمی که در رابطه با شتاب رشد سطح قیمت‌های اتحادیه اروپا نقش داشت، با توجه به آمار «یورواستت»، رشد بهای نفت خام به ۸۰ دلار برای هر بشکه است. در واقع، نرخ تورم سالانه در بخش انرژی نزدیک به 1 /6 درصد گزارش شده است. بخش‌های دیگری مانند دخانیات، خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها نیز 6 /2 درصد رشد داشته‌اند. اگر این دو بخش از محاسبه نرخ تورم خارج شوند، نرخ تورم در ماه می میلادی نزدیک به 1 /1 درصد و نرخ تورم در ماه آوریل حدود 7 /0 درصد خواهد شد.

گزارش تورم ماه آوریل، سیاستگذاری پولی بانک مرکزی اروپا را با چالش مواجه کرده بود. با توجه به هدف‌گذاری تورمی اروپا که نرخ نزدیک به دو درصد را نشانه گرفته، نرخ تورم 2 /1درصدی این ماه، خطر نارسایی تورم را افزایش داده بود. همزمان، رشد اقتصادی ناحیه یورو و روند پایان دادن به بسته انبساطی نیز دچار خدشه شدند که باعث کاهش قدرت نرخ برابری یورو به دلار نیز شد. بانک مرکزی اروپا بر اساس برنامه پیشین خود، قرار بود از ماه سپتامبر روند خرید اوراق خود را متوقف کند و تا پایان سال جاری نیز، برنامه انبساطی دوران پسابحران مالی خود را نیز به‌کل خاتمه دهد. تحقق این برنامه نیازمند حفظ نرخ رشد اقتصادی در ناحیه و رسیدن نرخ تورم به نزدیک نرخ دودرصدی است. نرخ تورم ماه می، اندکی از نگرانی‌ها در رابطه با آتیه سیاست پولی یورو کاست.

بحران سیاسی ایتالیا نگرانی‌های زیادی را در خصوص وضعیت منطقه یورو ایجاد کرده است. بن‌بست سیاسی ایتالیا که سومین اقتصاد بزرگ منطقه یورو به‌شمار می‌رود، قادر است تبعات اقتصادی و مالی بزرگی را برای سایر کشورهای اروپایی به همراه داشته باشد. یکی دیگر از تاثیرات ناشی از تداوم بحران سیاسی در «رم»، تضعیف نرخ برابری یورو به دلار است که بستر تقویت دلار آمریکا را فراهم می‌کند. به عقیده تحلیلگران اقتصادی، نوسانات یورو در کوتاه‌مدت، مسیر آتی قیمت جهانی طلا را تا حد قابل‌ملاحظه‌ای تعیین خواهد کرد. در صورتی که یورو به مسیر نزولی خود در برابر دلار آمریکا ادامه دهد، قیمت جهانی طلا نیز با خطر کاهش همراه خواهد بود. کاهش تنش‌های سیاسی بین آمریکا و کره شمالی نیز تاثیر زیادی بر روند آتی شاخص دلار و اونس طلا در برابر سایر ارزها دارد. از سوی دیگر، ایالات‌متحده تعرفه واردات آلومینیوم و فولاد از اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک را بدون استثنا قائل شدن اعلام کرده است. با اینکه تشدید تنش‌های مبتنی بر جنگ تجاری در روزهای آتی بر روند بازارهای جهانی تاثیرگذار خواهد بود؛ در هفته گذشته، بازار جهانی ارز، واکنش قابل‌ توجهی به این نااطمینانی نشان نداد.

دورنمای رشد اقتصادی جهان

هفته گذشته خبرگزاری رویترز، آخرین پیش‌بینی سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه را در مورد رشد اقتصادی جهان منتشر کرد. بر این اساس به دلیل تقویت تجارت، سرمایه‌گذاری بیشتر، ایجاد اشتغال، سیاست پولی تطبیقی و سیاست‌های مالی انبساطی، اقتصاد جهانی در حال تجربه کردن رشدی قوی‌تر است.

بدین ترتیب انتظار می‌رود اقتصاد دنیا طی سال‌های 2018 تا 2019 به طور متوسط به رشدی حدود چهار درصد که رقمی نزدیک به میانگین بلندمدت است، دست یابد. همچنین دورنمای اعلام‌شده بر ریسک‌های قابل توجه ناشی از تنش‌های تجاری، آسیب‌پذیری‌های بازار مالی، افزایش بی‌رویه قیمت نفت و لزوم اتخاذ تدابیری به منظور تضمین بهبود منعطف و قوی میان‌مدت در استانداردهای زندگی تاکید دارد. افزایش اندک و تدریجی نرخ‌های بهره توام با اتخاذ سیاست مالی انبساطی در بسیاری از کشورها، به حمایت از رشد اقتصادی تداوم بخشیده و افزایش ملایم رشد دستمزدها و نرخ تورم را در پی خواهد داشت.

آنجل گوریا، دبیر کل سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه، اظهار کرد: رشد اقتصاد دنیا در مسیر تداوم طی دو سال آینده قرار گرفته و دورنمای کوتاه‌مدت آن مطلوب‌تر از بسیاری از سال‌های گذشته است. با وجود این، بهبود فعلی اقتصاد جهانی به میزان قابل ملاحظه‌ای برگرفته از اتخاذ سیاست‌های پولی تطبیقی و مالی انبساطی بوده که این امر همچنان نشانه عدم نیل به رشد پایدار و درون‌زای اقتصادی است. به گفته او، به منظر دستیابی به رشد قوی، پایدار، درون‌زا و فراگیر لازم است، سیاستگذاران تمرکز بیشتری بر سیاست‌های ساختاری معطوف به ارتقای مهارت‌ها و بهبود بهره‌وری داشته باشند.

به گزارش بانک مرکزی بررسی حاضر، محدوده‌ای از ریسک‌های پیش روی رشد اقتصادی جهان را برجسته می‌سازد. در حالی که رشد درآمدهای واقعی خانوارها در حال کاهش است، قیمت نفت به میزان قابل توجهی در سال گذشته تقویت شده که در صورت تداوم، افزایش نرخ تورم را در پی خواهد داشت. تهدید ناشی از محدودیت‌های تجاری، بر شاخص اعتماد سرمایه‌گذاری اثر نامطلوب داشته و در صورت اعمال، بر سرمایه‌گذاری و اشتغال تاثیر منفی برجای خواهد گذاشت. همچنین، ریسک‌هایی مانند عادی‌سازی نرخ‌های بهره در برخی اقتصادهای دنیا به ویژه آمریکا، به قوت خود باقی بوده که می‌تواند آسیب‌پذیری‌های مالی و تنش‌های ناشی از ریسک‌پذیری افزایش‌یافته در بازارهای مالی و کشورهای دارای بدهی بالا به‌خصوص اقتصادهای نوظهور را در پی داشته باشد که سیاست‌های مالی انبساطی ادواری نیز می‌تواند این مخاطرات را تشدید کند.

اوج‌گیری قیمت سکه

قیمت سکه در دو هفته گذشته اوج جدیدی را تجربه کرد و بهای دلار در بازار غیررسمی در مقطعی خود را به مرز شش هزار و ۵۰۰ تومان نزدیک کرد؛ با این حال، کاهش دامنه نوسانات در روزهای ابتدای هفته گذشته نزدیک شدن به سطوح مقاومتی قوی و احتمال اصلاح قیمت‌ها در کنار تعطیلات خردادماهی از جمله عواملی هستند که این ذهنیت را در میان برخی بازیگران ایجاد کرده است که هفته جاری وقت استراحت بازارها خواهد بود؛ از نظر آنها، اگر افزایش قیمتی در کار باشد، در دامنه محدودتری صورت خواهد گرفت و از نوسانات صعودی کانالی هفته‌های پیشین، خبری نخواهد بود. این در حالی است که بیشتر افرادی که به ایده استراحت بازار باور دارند، انتظار دارند در غیبت تقاضا و با فرض ثابت بودن شرایط (عدم وقوع اتفاق غیرمترقبه) قیمت‌ها در مسیر نزولی قرار بگیرند. طی یک هفته سکه تمام بهار آزادی حدود بیش از 100 هزار تومان افزایش قیمت را به ثبت رساند و از مرز مقاومتی مهم دو میلیون و ۱۰۰ هزار تومان عبور کرد. با این حال دلار هنوز در حال رصد اتفاقات پیش روی بازار است و با توجه به تعدیل قیمت رسمی و اتفاقات سیاسی ناشی از افزایش تحریم ممکن است، روند افزایشی خود را ادامه دهد.

بورس بر مدار صعودی

شاخص بورس بهادار در هفته‌ای که تنها دو روز کاری فعالیت داشت از مرز 96 هزارتا گذر کرد و بازدهی خود را در یک هفته به 22 /0 درصد رساند. نمادهایی مانند شرکت ملی مس ایران، پتروشیمی فناوران و بانک ملت بیشترین اثر مثبت را در آخرین روز معاملاتی بر شاخص کل داشتند. این در حالی است که شاخص کل هم‌وزن در بازه زمانی یک هفته منتهی به 13 خردادماه سال جاری بازدهی منفی 3 /0درصدی را کسب کرد که نشان از عدم رشد یکدست نمادهای بازار می‌دهد. برداشت اغلب کارشناسان این است که جذابیت بنیادی سهام صنعت فلزات اساسی و کانه‌های معدنی همزمان با ضعف سیستماتیک بزرگان گروه پتروشیمی و پالایشی منجر به رشد محسوس گردش نقدینگی در دادوستدهای این دو صنعت و در نتیجه تاثیرگذاری بر روند کلی بازار شده است.

در هفته مورد بررسی گروه استخراج کانه‌های فلزی با بازدهی مثبت 6 /6 درصد از بهترین‌های بازار و گروه استخراج زغال‌سنگ با بازدهی منفی 1 /6 درصد از ضعیف‌ترین گروه‌های بازار بودند.

گروه فلزات اساسی نیز با رشد 2 /2درصدی شاخص نقش خود را در رشد شاخص ایفا کرد. در هفته گذشته در این گروه شرکت فولاد آلیاژی ایران تعدیل مثبت ۲۷درصدی در پیش‌بینی درآمد هر سهم اعلام کرد. براین اساس، «فولاژ» با توجه به تغییر پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی 96 از 184 به 234 ریال و تعدیل مثبت 27درصدی اعلام کرد: با افزایش درآمدهای غیرعملیاتی ناشی از سود سهام شرکت آهن غدیر ایرانیان با توجه به تقسیم سود در مجمع این شرکت، درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری، از 30 به 55 میلیارد تومان افزایش یافت.

از دیگر اخبار هفته گذشته بازگشایی نماد بانکی وبملت و بازگشت آن به تابلوی معاملات بود که پس از تعدیل 40 درصدی در پیش‌بینی سود این نماد بزرگ بانکی صورت گرفت. به این ترتیب، بانک ملت پس از تعدیل مزبور از سوی ناظر بازار باز شد و قیمت هر سهم آن بلافاصله پس از بازگشایی حدود ۱۰ درصد افزایش یافت.

اولین عرضه اولیه در سال جاری

در گروه انفورماتیک، عرضه اولیه سهام شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش با نماد «سپ» روز یکشنبه ۱۳ خردادماه در بورس تهران انجام شد. بر اساس اعلام معاونت بازار بورس تهران، تعداد ۱۸۰ میلیون سهم معادل ۱۰ درصد از سهام شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش به‌عنوان پانصد و بیستمین شرکت پذیرفته‌شده در بورس، عرضه شد. بر اساس این گزارش، حداکثر سهمیه هر کد حقیقی و حقوقی تعداد پنج هزار سهم و کف و سقف قیمتی از ۶۲۰ تومان تا ۶۵۰ تومان بوده است. همچنین شرکت کارگزاری بانک سامان مدیر عرضه این سهم بوده و تامین سرمایه کاردان متعهد خرید ۵۰ درصد از کل سهام قابل عرضه در صورت نبود مشتری است. ترکیب سهامداران این تازه‌وارد بورسی شامل بانک سامان با 87 /27 درصد، بانک رفاه با ۳۰ درصد، گروه توسعه مالی و اقتصادی سامان با 21 /15 درصد، بیمه سامان با ۱۵ درصد، شرکت سرآمد اندوخته‌سازان با پنج درصد، توسن با 94 /3درصد، سهامداران حقیقی 52 /2 درصد و مابقی آن در اختیار سایر سهامداران حقوقی است. علاوه براین، درآمدهای «سپ» ناشی از درآمدهای حاصل از ارائه خدمات کارتخوان، کلیه درآمدهای حاصل از اجاره دستگاه‌های کارتخوان به بانک‌ها و شرکت‌های طرف قرارداد و درآمدهای شاپرکی بابت تراکنش‌ها روی دستگاه‌های کارتخوان است. درصد سود تقسیمی نیز برای سال‌های ۹۷ تا ۹۹ معادل ۸۵ درصد سود خالص فرض شده است.