کره شمالی
برخورد با خطرناکترین رژیم جهان
وضعیت کنونی کرهشمالی هم گیجکننده و هم هشداردهنده است. رژیم این کشور نوعی سلطنت موروثی مارکسیستی قلمداد میشود.
وضعیت کنونی کرهشمالی هم گیجکننده و هم هشداردهنده است. رژیم این کشور نوعی سلطنت موروثی مارکسیستی قلمداد میشود. کره جوانترین و همچنین مسنترین رهبر ارشد جهان را دارد. دیکتاتور حاکم کنونی کیم جونگاون در دهه 30 زندگی به سر میبرد و پدربزرگش کیم ایلسونگ که در سال 1994 درگذشت رئیسجمهور دائمی کشور است. در 15 آوریل کیم جونگاون تولد پدربزرگش را جشن گرفت. او دستور داد هواپیماهای جنگی به آرایشی پرواز کنند که عدد 105 (سن کیم ایلسونگ) را به نمایش گذارند. او همچنین فرمان داد رژه باشکوهی با حضور سربازان و موشکهای سوارشده بر کامیون ترتیب داده شود. گروهی از خوانندگان مرد آواز «صلح با سلاحهایمان تضمین میشود» سر دادند. این در حالی است که رژیم کره دشمنانش را با سلاح هستهای تهدید میکند و در حال ساخت موشکی قارهپیماست که بتواند ایالات متحده را هدف گیرد.
یکی از دشوارترین کارهای دونالد ترامپ برخورد با این جوان مبارزهطلب است که خود را شاه-خدا میداند. علاوه بر این، نحوه برخورد او اولین آزمون چگونگی اداره روابط با چین خواهد بود. ابرقدرتی که صلح آمریکایی را در آسیا به چالش کشیده است. در حال حاضر هیچ گزینه مناسبی وجود ندارد اما حتی انتخاب گزینه بد از میان گزینههای بدتر مستلزم درک رژیم کره و معمای ژئوپولتیک آسیایی است. این کار همچنین به صبر نیاز دارد. متاسفانه ترامپ میگوید برنامهای برای کرهشمالی ندارد در حالیکه معاون او مایک پنس میگوید تمام گزینهها روی میز قرار دارند. تقاضا برای یک واکنش سریع از نظر احساسی پسندیده است. رژیم کرهشمالی یک دیکتاتوری فاسد و خونآشام است که هرگونه اعتراض را با فرستادن به اردوگاههای کار اجباری یا اعدام مجازات میکند. آقای کیم بچهها را به ظن اینکه والدینشان خلافکار هستند زندانی میکند و بسیاری از اقوام خودش را با یک اشاره به جوخه اعدام سپرده است. تهدیدهای او علیه لسآنجلس آزاردهنده هستند. اما پیشدستی در حمله علیه پیونگ یانگ بیاحتیاطی بسیار بزرگی خواهد بود. سلاحهای هستهای این کشور پنهان شدهاند و احتمالاً در اعماق زمین قرار دارند. موشکهای آن بر روی موشکاندازهای سیار و در نقاط مختلف قرار دارند. شهر توکیو در فاصلهای نزدیک و آنسوی دریای ژاپن واقع شده است و سئول پایتخت کرهجنوبی فقط چند مایل با مرز فاصله دارد. توپخانهها و موشکهای متعارف کرهشمالی میتوانند سئول را ویران کنند. هرگونه برخورد میتواند به سرعت به رویارویی هستهای منجر شود و میلیونها کشته بر جای گذارد.
ترامپ نمیتواند آغازگر جنگ باشد. اقدامات نظامی او در افغانستان و سوریه حاکی از آن است که او بیشتر از آنچه نشان میدهد احتیاط میکند. اما حتی ایجاد این تصور که ممکن است او ابتدا دست به حمله بزند خطرناک است. اگر آقای کیم به این باور برسد که حمله آمریکا قریبالوقوع است ممکن است خود دستور حمله هستهای اولیه را صادر کند. عواقب چنین رویدادی فاجعهبار خواهد بود. بنابراین لازم است آقای ترامپ لحن گفتماناش را آرامتر کند.
پیمانساز و پیمانشکن
آقای کیم با وجود تمام ویژگیهای عجیب و غریبش رفتاری منطقی دارد. او شاهد بود که معمر قذافی رهبر لیبی حاضر شد برنامه هستهایاش را در قبال روابط بهتر با غرب کنار گذارد اما سرانجام مرگ گریبانش را گرفت. کیم زرادخانه هستهای را تضمینی برای ادامه حیات خود و حکومتش میداند هرچند استفاده از آن نوعی خودکشی خواهد بود. آقای ترامپ برای عوض کردن ذهنیت او نمیتواند کاری انجام دهد. تحریمهای اقتصادی ملت کره را فلج میکند اما به رهبر کشور آسیبی نمیرساند. حملات سایبری که عامل شکست برنامههای موشکی اخیر بودند میتوانند حرکت کره را کند کنند اما مانع آن نمیشوند. آمریکا فقط با کمک چین میتواند بحران و معمای کرهشمالی را حل کند.
چین اهرم فشار بر آقای کیم را در اختیار دارد. 85 درصد از تجارت خارجی کرهشمالی با چین است و این کشور میتواند عرضه نفت به کره را متوقف سازد. اما منافع چین با منافع آمریکا تفاوت دارند. کرهشمالی متحد چین است. رهبران چین از رژیم کره دل خوشی ندارند اما تمایل ندارند این کشور همانند آلمان با کرهجنوبی متحد شود. چین نگران است که با اتحاد دو کره یک سپر محافظتی ارزشمند را از دست بدهد. حدود 28 هزار و 500 نیروی آمریکایی در کرهجنوبی مستقر هستند و چین نمیخواهد آنها را در نزدیکی مرزهایش ببیند.
آقای ترامپ باید یاد بگیرد چگونه با چین صحبت کند تا بتواند کرهشمالی را مهار و سیاست خارجی خود را به صورت گسترده اجرا کند. ترامپ به طور غریزی اهل معامله است. او در توئیت دو هفته قبل اشاره کرد به شی جینپینگ رئیسجمهور چین گفته است اگر آنها بتوانند مشکل کرهشمالی را حل کنند پیمان تجاری با آمریکا پیشرفت بیشتر و بهتری خواهد داشت. بعدها او توضیح داد تصمیمش برای اینکه برچسب دستکاری ارز را به چین نزند در ازای کمک چین در موضوع کرهشمالی اتخاذ شده بود. کنار گذاشتن سیاست تهدید ارزی اقدامی صحیح بود اما رویکرد معاملهوار ترامپ در دیپلماسی کاملاً اشتباه است.
چین علاقهمند است جهان را به مناطق تحت نفوذ تقسیم کند که در آن قدرتهای بزرگ بر مناطق خود مسلط هستند و از تجارت در همه جا بهرهمند میشوند. آمریکا از گذشته پاسدار امری دیگر بوده است: نظمی مبتنی بر قانون که در مورد هر کشور کوچک و بزرگ اعمال میشود و از سال 1945 عامل اصلی صلح نسبی و رشد قابل توجه جهان بوده است. موضوع نگرانکننده آن است که آقای ترامپ این نظم جهانی مبتنی بر قانون را تحقیر میکند. اگر آمریکا در قبال کمک چین برای حل مشکلات به این کشور اجازه دهد قوانین را (مثلاً در دریای چین جنوبی) زیر پا بگذارد آنگاه جهان به مکانی خطرناکتر تبدیل خواهد شد. واکنش بهتر در مقابل قدرتگیری چین آن است که آمریکا این نظم مبتنی بر قانون را تقویت و از چین دعوت کند به طور فعالانه به آن بپیوندد. اما متاسفانه احتمال اینکه ترامپ چنین کاری انجام دهد کم است.
بنابراین بهترین نقطه امیدواری آن است که ترامپ یا دیپلماتهایش چین را قانع سازند مهار کرهشمالی در جهت منافعش خواهد بود. راه انجام چنین کاری آن است که به جای گفتوگو درباره یوآن یا تولید فولاد آمریکا مستقیماً درباره کرهشمالی مذاکره شود.
سه نسل خاندان کیم
اگر کرهشمالی شرق آسیا را بیثبات کند یا مسابقهای تسلیحاتی در منطقه راه بیندازد که در آن ژاپن و کرهجنوبی به ساخت سلاحهای هستهای روی آورند چین هیچ نفعی نخواهد برد. آقای ترامپ باید مجدداً به متحدان آمریکا در توکیو و سئول اطمینان دهد که آنها همچنان تحت حمایت عمو سام باقی خواهند ماند. اما او همزمان باید به نگرانیهای چین توجه داشته باشد. به این منظور او باید به صراحت اعلام کند که هدف او توقف و سپس به عقب بازگرداندن برنامه هستهای کرهشمالی است نه تغییر رژیم در این کشور. او همچنین میتواند تضمین دهد که اگر کرهشمالی با کرهجنوبی متحد شود آنگاه آمریکا نیروهایش را از مرز شمالی به سمت مرز جنوب بکشاند. چین نمیخواهد بپذیرد که سلسله کیم دوام نمیآورد اما به هر حال باید برای چنین رویدادی برنامهریزی کند.
پیام اصلی برای کیم و جانشینانش آن است که اگر قرار باشد کرهشمالی از موشکهای هستهایاش استفاده کند نظام حکومتی آنها از بین خواهد رفت. در درازمدت، اتحاد مجدد دو کره اجتنابناپذیر و البته امری مطلوب است. در این مدت باید جلوی این شاه-خدای جوان را گرفت.