فرار کارت‌خوان‌ها
آیا پوزهای ایرانی در خارج کشور ابزار خروج سرمایه است؟
رئیس‌کل بانک مرکزی در یک سخنرانی، فعال شدن کارت‌خوان‌های ایرانی در خارج کشور را ابزاری برای عدم بازگشت منابع ارزی حاصل از صادرات عنوان می‌کند. روزنامه جوان از رئیس‌کل بانک مرکزی نقل کرده است: «(برخی) چک‌پول بانک مرکزی را در ایلام و قصر شیرین ۶۰ تومان می‌خرند، می‌برند آن طرف تبدیل می‌کنند و می‌گویند ما صادرات کردیم و ریالش را برمی‌گردانند این طرف.
مجید حیدری: رئیس‌کل بانک مرکزی در یک سخنرانی، فعال شدن کارت‌خوان‌های ایرانی در خارج کشور را ابزاری برای عدم بازگشت منابع ارزی حاصل از صادرات عنوان می‌کند. روزنامه جوان از رئیس‌کل بانک مرکزی نقل کرده است: «(برخی) چک‌پول بانک مرکزی را در ایلام و قصر شیرین ۶۰ تومان می‌خرند، می‌برند آن طرف تبدیل می‌کنند و می‌گویند ما صادرات کردیم و ریالش را برمی‌گردانند این طرف. من اطلاع دارم، پوز را در سلیمانیه می‌کشند، ریالش را از داخل کشور برداشت می‌کنند و ارز را آن طرف می‌فروشند که پایه‌ای می‌شود برای ارز تهران. در حالی که من تلاش می‌کنم ارز را کنترل کنم، آنها قیمت را بالا می‌برند و عملاً من نمی‌توانم ارز را کنترل کنم. این مصداق بارز فساد است.» نکته مورد بحث رئیس‌کل بانک مرکزی، صادرات ریالی کالاهاست، اما یک نکته نیز در میان صحبت‌های این مقام مسوول وجود دارد و آن فعال شدن کارت‌خوان‌های ایرانی، در خارج از کشور است. بسیاری از افراد در کشورهایی نظیر ترکیه یا افغانستان روایت‌های متفاوتی را در خصوص خرید با کارت شتاب عنوان کردند. برخی می‌گویند شما در میدان تقسیم استانبول نیازی به لیر و دلار ندارید، زیرا می‌توانید با ریال خریدهای خود را انجام دهید. در مغازه‌های شهر وان ترکیه، که شهری نزدیک به مرزهای ایران است، بسیاری از فروشندگان نوشته‌اند که کارت‌خوان موجود است و می‌توان خریدها را با دستگاه پوزهایی که متعلق به بانک‌های ایرانی است، انجام داد. این روندی است که در کشورهای همسایه وجود دارد، اما دیگر مشاهدات حاکی از آن است که کارت‌خوان‌ها سفرهای دور و درازی حتی تا تورنتو کانادا نیز طی کردند و معاملات ریالی در این شهرها نیز انجام می‌شود. به نحوی که مغازه‌داران ایرانی در کشور کانادا، به تبدیل نرخ ارز نیز روی آورده‌اند. اما این کارت‌خوان‌ها، چگونه از مرزهای ایران خارج شدند و چرا افراد در هر جای دنیا می‌توانند معاملات را با کارت‌خوان‌های ایرانی انجام دهند. آیا این کار قانونی است یا آیا نهادی وجود دارد که بر کارکرد کارت‌خوان‌ها نظارت داشته باشد؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر قانونی مبنی بر منع فعالیت این کارت‌خوان‌ها در کشورهای دیگر وجود ندارد، هر چند به نظر نمی‌رسد که فعالیت این کارت‌خوان‌ها در کشورهای خارجی بدون اشکال نیز باشد. به نظر می‌رسد که فرار کارت‌خوان‌ها به خارج از مرزها هم روی مثبت دارد و هم روی منفی. روی مثبت آن این است که مسافران ایرانی به دیگر شهرها راحت می‌توانند با ریال خریدهای خود را انجام بدهند و نیاز به تامین ارز از داخل کاهش می‌یابد.
اما روی منفی آن نیز این موضوع است که نظارتی در خصوص خرید و فروش معاملات صورت‌گرفته که با ریال انجام می‌شود وجود ندارد. به نظر می‌رسد این موضوعی است که هنوز مسوولان نسبت به آن موضع رسمی را اتخاذ نکرده‌اند و نیاز است مقررات نظارتی برای فعالیت این کارت‌خوان‌ها به وجود آید.
