عالم اهل عمل

آیت‌الله محمدرضا مهدوی‌کنی یکی از روحانیون و شخصیت‌های سیاسی مهم قبل و بعد از انقلاب است. ایشان هنگام ورود به حوزه علمیه با دیدگاه و اندیشه‌های حضرت امام آشنا شدند و بر اساس مشی و روش امام در جهت احیای دین اسلام و مذهب تشیع فعالیت خود را آغاز کردند. به دلیل مشکلات بسیاری که در آن دوران علیه علما، مردم و از همه مهم‌تر دین اسلام صورت می‌گرفت، با اعتقاد به مبانی اسلامی فعالیت خود را آغاز کردند. در دوره جوانی به دلیل فعالیت‌های تبلیغی دستگیر و زندانی شدند. اما پس از آزادی همچنان به فعالیت‌های خود بر اساس ایمان و عقیده‌ای که داشتند، ادامه دادند. به دلیل فعالیت‌های سیاسی که در حوزه علمیه قم داشتند با برخی از علمای هم‌عصر خود به تحلیل فضای سیاسی کشور پرداختند و با مطالعه دقیق علوم و مکاتب دیگر سعی کردند از موضوعات رایجی که در فضای اجتماعی و سیاسی کشور جریان داشت، باخبر باشند. در دوره‌ای که ایشان فعالیت داشتند برخی از روحانیون مبارز همچون شهید مطهری، شهید بهشتی و... حضور داشتند. آنها برای اطلاع از جو سیاسی و اجتماعی حاکم بر کشور، در جلسات به بررسی مباحث مختلف درباره حکومت و اقتصاد اسلامی پرداختند که همین فعالیت‌ها منجر به تاسیس جامعه روحانیت مبارز تهران شد. در همین راستا تلاش آنان برای پیگیری آرا و اندیشه‌های مبتنی بر اسلام در جامعه و ایجاد آگاهی در میان اقشار مختلف به خصوص در انتقال اندیشه‌های امام بیش از گذشته شد. مبارزات آیت‌الله مهدوی‌کنی علیه حکومت طاغوت تا پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی بر اساس رهنمودهای حضرت امام ادامه یافت. بعد از انقلاب نیز ایشان تلاش‌های بسیاری در راستای آرام کردن فضای کشور و توفیق انقلاب انجام دادند. به طوری که امام به دلیل ویژگی‌های شخصیتی که در آیت‌الله مهدوی‌کنی دیدند، ایشان را به عنوان رئیس کمیته انقلاب اسلامی انتخاب کردند. آیت‌الله مهدوی‌کنی یک عالم آگاه به معنای واقعی کلمه بود زیرا در همه امور مواضع دینی خود را اعلام می‌کرد. از سوی دیگر یک سیاستمدار معتدل بود که محور امور را بر اخلاق و صداقت قرار داده بود. فعالیت‌های ایشان هیچ‌گاه تحت‌تاثیر دیدگاه‌ها و ملاحظات شخصی و انگیزه‌های جناحی نبود و همیشه حق و حقیقت را مبنای کار خود قرار داده بود. ایشان هیچ‌گاه قائل به استبداد رای نبودند و عنصر مشورت را در مناصب خود فراموش نکردند. نکته مهم دیگری که در شخصیت آیت‌الله مهدوی‌کنی وجود داشت روحیه اعتدال‌گرایی ایشان بود. ایشان هیچ‌گاه اهل افراط و تفریط در مسائل دینی و سیاسی نبودند و شخصیت بسیار متوازنی داشتند. به دلیل همین خصوصیات همه جناح‌های سیاسی اعم از اصلاح‌طلبان و اصولگرایان برای ایشان احترام بسیار زیادی قائل هستند و علاقه بسیار داشتند. این علاقه‌مندی از سوی دو جناح به دلیل روحیه اعتدالی و همچنین مبانی فکری و رفتار سیاسی و اجتماعی ایشان بوده است. ایشان روحیه‌ای لطیف و در عین حال شخصیت باصلابتی داشتند که جاذبه بسیاری را ایجاد می‌کرد. پیروی از اصول اخلاقی و عرفانی نیز باعث شده بود نگرش، رفتار و کنش فردی و اجتماعی بسیار متفاوتی داشته باشند که بازتاب آن آرامش در میان شاگردان و دوستان‌شان بوده است. همین رفتار و سکنات باعث محبوبیت شخصیت ایشان نزد همه افراد با افکار متفاوت بوده است. آیت‌الله مهدوی‌کنی عالم اهل عمل بودند. ایشان علمی که تحصیل ‌کرده بودند را در عمل به کار می‌گرفتند و در سیاست و خدمت به جامعه از این علم بهره می‌گرفتند و همه تلاش‌شان این بود که بر اساس همین مشی رفتار کنند. در هر صورت یک عالم مفید به حال مردم بودند که در کنار شخصیت سیاسی‌شان روحیه بسیار مردمی داشتند، طوری که بسیاری از افراد جامعه از وجود، علم و تدبیر ایشان بهره‌مند می‌شدند. بسیاری از اهل دین و سیاست نیز مشورت‌های بسیاری با ایشان داشتند که دلیل آن نبود تندروی و کندروی در باورها و رفتار ایشان بوده و در هر صورت شخصیت او بسیار برجسته بوده است. موضوع مهم دیگری که باعث شده آیت‌الله مهدوی‌کنی به عنوان یک عالم و روحانی نقش ممتازی داشته باشد، چشم‌اندازی بود که ایشان نسبت به مسائل داشتند. هر چند بسیاری از افراد در مسائل دینی نگاه و اندیشه‌شان بیشتر به گذشته است اما ایشان از علمایی بودند که چشم و نگاهشان بیشتر به آینده دین و به خصوص اسلام بود. در واقع اسلام را به گونه‌ای تفسیر و تبیین می‌کردند که در آینده کاربردی بوده و در زندگی مردم اثر داشته باشد. بنابراین شرایط زمان، مکان و جهان را در نظر می‌گرفتند و متناسب با واقعیت‌های روز جوامع بشری و انسان امروز به تفسیر می‌پرداختند. یکی دیگر از خصوصیات آیت‌الله مهدوی‌کنی جوان‌گرایی بود. به این معنا که توجه زیادی به نسل جوان داشتند. تاسیس دانشگاه امام صادق (ع) به منظور تربیت نسل جوان دیندار اما متخصص صورت گرفت. آن هم در زمانی که بسیاری در فکر توسعه بخش‌های سنتی جامعه بودند. در هر صورت ایشان با پایه‌گذاری دانشگاه امام صادق محملی برای تربیت اندیشمندان مسلمان ایجاد کرد. اندیشمندانی که توانایی اداره کشور در آینده را دارند. ایشان با اینکه سن بالایی داشتند اما روحیه جوان‌گرایی‌شان باعث شده بود که همواره در حال آموزش دروس اخلاق و معرفت به جوانان باشند و معتقد بودند آینده مملکت متعلق به جوان‌هایی است که با دو بال علم و دین می‌توانند نقش‌آفرین باشند. به همین دلیل باور عمیقی به نقش تعلیم و تربیت در انسان‌سازی و پرورش جوانان داشتند و معتقد بودند در پیشبرد امور باید از فرهنگ، علم و اندیشه شروع کرد و افراد درون جامعه را پرورش داد. باور به نقش جوانان در اداره امور جامعه از نظر این عالم بزرگوار با عنصر علم، دین و اخلاق همراه بود که نتیجه‌اش باید به سمت پرورش روح و جسم سوق داده شود. به هر حال علوم و دانشی که بشر امروز دارد، گشایش‌هایی را در زندگی مادی فراهم کرده اما این علوم بدون اخلاق، تقوا و دیانت نمی‌تواند روح انسان‌ها را سالم کند. به همین دلیل آیت‌الله مهدوی‌کنی باور داشتند که با مجموع این عناصر باید نسل جوان را رشد داد و بر اساس همین تفکر نیز عمل کردند. امروز جای خالی ایشان در میان فقها و جامعه روحانیت احساس می‌شود. به خصوص اینکه ایشان فردی معتدل بودند و آرامش بسیاری در رفتار فردی و اجتماعی‌شان داشتند. اما این موضوع به معنای آن نیست که در حال حاضر شخصیت‌های دیگری چون آیت‌الله مهدوی‌کنی نداریم. کسی می‌تواند جایگزین ایشان باشد که از صفات ایشان برخوردار بوده و به ویژه اهل اعتدال‌گرایی باشد. امروز در عرصه سیاسی و اجتماعی کشور شخصیتی چون آقای هاشمی‌رفسنجانی را داریم که چنین ویژگی‌هایی را دارند. ایشان نیز شخصیت بسیار معتدلی دارند و در طول سالیان متمادی رفتار اجتماعی و سیاسی سنجیده‌ای داشتند و رفتارشان همواره در خدمت نظام و انقلاب بوده است. از سوی دیگر ایشان رفاقت بسیار دیرینه‌ای با مقام معظم رهبری دارند. از دیگر ویژگی‌های پسندیده آقای رفسنجانی اعتقاد جدی به وحدت، انسجام، همدلی و عطوفت است که امروزه عناصر بسیار مهمی در اداره امور جامعه به حساب می‌آیند. امروز جامعه ما نیازمند وحدت و همدلی است. از آنجا که آیت‌الله مهدوی‌کنی همواره بر عنصر وحدت تاکید داشتند بنابراین ما وظیفه داریم همانند این علما همه افراد جامعه را به سمت انسجام کشور هدایت کنیم. ایشان از مصادیق کسانی بودند که به تعبیر قرآن کریم «ولد سعیدا، عاش سعیدا و مات سعیدا»؛ نیکو به دنیا آمد، نیکو زیست و نیکو دار فانی را وداع گفت.