آدم‌ربایی در نیجریه

بی‌کفایتی دولت و رئیس‌جمهور نیجریه به اعتبار کشور در داخل و خارج صدمه وارد کرده است.
جاناتان گودلاک، رئیس‌جمهور نیجریه، علناً از موضوع مرگ هزاران انسان در شمال شرقی کشورش، طفره رفته است و این مساله را مایه تاسف و نتیجه غیرقابل‌اجتناب شورش متعصبانه‌ای دانسته که در قبال این حادثه، دولت او را نمی‌توان مورد سرزنش قرار داد. طی چند هفته گذشته، گرفتاری بیش از 200 دختر ربوده‌شده از مدرسه توسط گروه بوکوحرام، یک گروه تندرو آشوبگر، آقای جاناتان و دولت او را تحت توجه بین‌المللی قرار داده و آنها را به عنوان افرادی بی‌کفایت و سنگدل شناسانده است.
با گسترش خشونت در بیرون از مرزهای نیجریه، باراک اوباما و دیگر رهبران غربی احساس کردند که برای ابراز همدردی و کمک نباید ساکت بنشینند. رهبران آفریقای غربی به رهبری جمهوری غنا، انسجامی غیرعادی را در این زمینه اتخاذ کردند. درست وقتی که آقای جاناتان در شرف میزبانی مجمع جهانی اقتصاد با حضور پررنگ رهبرانی از قبیل نخست‌وزیر چین در ابوجا بود تا پیشرفت‌های اخیر اقتصاد نیجریه به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد آفریقا و حتی بالاتر از آفریقای جنوبی را جشن بگیرد، افزایش موجی از ترس و وحشت جهانی از این حادثه بسیار نگران‌کننده جلوه کرد.
رهبر گروه بوکوحرام در فیلم ویدئویی که در پنجم ماه می منتشر شد، تهدیدات وحشیانه‌ای را برای کشتن تمام مسیحیان اعلام کرد. در این فیلم ویدئویی که او در مقابل یک تانک جنگی و در کنار مردان یونیفورم پوشیده ماسک‌زده ایستاده است، اعلام می‌کند: «من این دختران را ربودم و آنها را در بازار خواهم فروخت... من آنها را در 9 یا 12‌سالگی شوهر خواهم داد.» گمان می‌رود که برخی از این دختران به اجبار و با دادن شیربهای معادل با 12 دلار به عقد ربایندگان خود در آمده‌اند. سازمان ملل متحد به اعضای بوکوحرام هشدار داده است چنانچه این گروه به اجرای تهدیدات رهبرشان مبادرت ورزند، به عنوان جنایتکاران جنگی محسوب
خواهند شد.
دخترانی که در روز چهاردهم آوریل از مدرسه ربوده شدند، احتمالاً در اردوگاه شورشیان نگهداری می‌شوند. یکی از این اردوگاه‌ها در جنگل سامبیزا، در شمال شرقی نیجریه است که مساحتی بالغ بر 60 هزار کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد. اردوگاه دیگر در مناطق کوهستانی در نزدیکی مرز کامرون است.
گروه بوکوحرام در سال 2002 تاسیس شد اما شورش‌های وحشیانه‌اش را در سال 2009 آغاز کرد. این گروه مسوول مرگ حداقل چهار هزار نفر در شمال شرقی نیجریه است. این گروه توانایی خود را در حمله به مرکز کشور با بمبگذاری در ایستگاه اتوبوس ابوجا و کشتار حداقل 70 نفر در این حادثه و همچنین بمبگذاری در نزدیکی ایست بازرسی پلیس ابوجا و قتل‌عام حداقل 20 نفر نشان داده است. پایتخت مملو از ایستگاه‌های بازرسی است که منجر به ایجاد ترافیک‌های سنگین می‌شود در حالی که دولت خواهان نشان دادن مکان به بازدیدکنندگان خارجی است.
این گروه قبلاً تلاش در آدم‌ربایی دسته‌جمعی نداشته، اما طی ماه‌های اخیر، گروه بوکوحرام هدف خود را با اعمال وحشیانه افزون‌تری معطوف به مدارس و بازار کرده است. در پنجم ماه می گزارش شد که این گروه، هشت دختر را از مکانی دیگر در ایالت برونو ربوده است. همچنین در همان روز گزارش شد گروه بوکوحرام 300 نفر را در شهر گمبرونگالا واقع در ایالت برونو به قتل رسانده است. قبل از این آدم‌ربایی دسته‌جمعی، اکثر دبیرستان‌ها در ایالت به خاطر ترس از حمله این گروه تعطیل شده بودند، اما مراجع آموزشی این دختران را در مدرسه شبانه‌روزی جمع کرده بودند تا آنها امتحانات نهایی‌شان را برگزار کنند. خشم و نفرتی سراسری علیه این آدم‌ربایی‌ها به وجود آمده است و در این خصوص دولت‌های آمریکایی و بریتانیایی پیشنهاد کمک داده‌اند. سخنگوی کاخ سفید اعلام کرده که متخصصان سازمان‌های جاسوسی، گروگانگیری و کمک به قربانیان به نیجریه خواهند رفت. دولت بریتانیا پیشنهاد فرستادن هواپیماهای شناسایی به همراه شماری از نیروهای ویژه‌اش را ارائه کرده است.
نیجریه مخالف پذیرش چنین کمک‌هایی در گذشته بوده و از نیات تجاوزگرانه آنها در قلمرواش آگاه است. آمریکا عملیات مانور هواپیمای بدون سرنشین را در سال 2012 از پایگاهی در نیجر آغاز کرد، اما دولت نیجریه درخواست آمریکا را برای انجام دادن چنین مانورهایی در قلمرو کشورش رد کرده است. علاوه بر این نیجریه همواره به توانایی‌های ارتش خود که جزو بزرگ‌ترین ارتش‌ها در آفریقاست و دارای تاریخی طولانی در اجرای ماموریت‌های حافظ صلح به خصوص اخیراً در کشور مالی بوده، کاملاً واقف است. اگرچه آقای جاناتان وضعیت کاملاً اضطراری از یک سال پیش در شمال شرقی کشورش اعلام کرده، اما ارتش او از شکست دادن گروه بوکوحرام ناتوان بوده است.
همچنین ارتش نیجریه مرتکب چندین جنایت علیه افراد غیرنظامی مظنون به همدردی یا پناه دادن به شورشیان گروه بوکوحرام شده است. ضد‌حمله ارتش پس از اقدام فرار از زندان در چهاردهم مارس منجر به بازداشت اعضای مظنون در گروه بوکوحرام شد. به گفته منابع بیمارستانی، حدود 500 نفر از بازداشتی‌ها به دست سربازان کشته شدند و این امر باعث توبیخ شدید ارتش شد. نقض حقوق بشر توسط ارتش نیجریه دولت‌های غربی را درباره پیشنهاد پیوستن به این درگیری به خاطر ترس از همدست تلقی شدن، نگران ساخته است.
یکی دیگر از بزرگ‌ترین مشکلات نیجریه یعنی فساد، موجب فاصله گرفتن مشاوران ارتشی خارجی شده است. بنا به گفته سربازان نیجریه‌ای، فرماندهان ارتشی قسمت اعظمی از حقوق‌های سربازان را به جیب می‌زنند و همین امر انگیزه سربازان را در جنگیدن با جنبش‌های چریکی مجهز که کاملاً آشنا به جنگل‌ها و نواحی ناهموار هستند، کاهش می‌دهد. چرا باید بدون هیچ‌گونه پاداشی تن به خطر مرگ در دستان گروه بوکوحرام داد؟ در چنین شرایطی ارتقای روحیه سربازان نیجریه‌ای یا حتی بهبود بخشیدن به مهارت‌های ارتشی آنان توسط نیروهای خارجی بسیار مشکل به نظر می‌رسد.

صبر همیشه یک فضیلت نیست
شاید بدترین جنبه برخوردی دولت نیجریه با مساله آدم‌ربایی، بی‌تفاوتی آن نسبت به گرفتاری خانواده‌های دختران است. مورد خطاب قرار دادن مساله به صورت عمومی از طرف آقای جاناتان بیش از دو هفته به طول انجامید. پاسخ سرسری دولت او و شکست آن در مشخص کردن تعداد دختران ربوده‌شده موجب اعتراض‌های سرتاسری در چندین شهر نیجریه شد.
همسر رئیس‌جمهور دستور دستگیری دو تن از رهبران این اعتراض‌ها را صادر کرد و آنها را متهم به همدستی در گروهک بوکوحرام و دست داشتن در گزارش‌های ساختگی آدم‌ربایی به منظور خدشه‌دار کردن دولت کرد که همه این مسائل باعث وخیم‌تر شدن اوضاع شد. در یک برنامه تلویزیونی که در 4 ماه می بر روی آنتن رفت، همسر رئیس‌جمهور که هیچ‌گونه مقام دولتی را بر عهده ندارد، به تظاهرکنندگان هشدار داد و اعلام کرد: «شما نقش بازی می‌کنید. کودکان مدرسه‌ای و زنان را دوباره در تظاهرات به کار نگیرید. این مساله را در ایالت برونو نگه دارید و بگذارید که این مساله همان جا پایان یابد.»
این اظهارات بیانگر آن است که نگرانی‌های افراد عادی برای آقای جاناتان و همکاران او که سال آینده در انتخابات شرکت خواهند کرد، اهمیتی ندارد.