تاریخ انتشار:
گفتوگو با عضو سابق کمیته تحقیق و پژوهش کارگروه ساماندهی مد و لباس
مشکلات صنعت مد فقط مدلینگ نیست
فرحناز قندفروش مدیرکل سابق امور زنان و خانواده استانداری تهران و عضو سابق کمیته تحقیق و پژوهش کارگروه ساماندهی مد و لباس است. او در حال حاضر مدیریت یک تشکل مردم‌نهاد غیردولتی (NGO) با عنوان «موسسه زنان سرزمین من» را بر عهده دارد. او در این گفتوگو به سیاست‌های موجود در عرصه مدلینگ انتقاداتی دارد و از مشکلات چرخه مد می‌گوید.
اسفندماه سال گذشته، در آخرین جشنواره مد و لباس فجر بحث اعطای مجوز قانونی برای راه‌اندازی مرکز مدلینگ اسلامی مطرح شد. فکر می‌کنید این مجوز تا چه حد می‌تواند به تجاری‌سازی صنعت مدلینگ در ایران کمک کند؟
به عنوان فردی که پیش از این در بحث مد و لباس مسوولیت اجرایی داشتم و سه دوره عضو کمیته علمی برگزاری جشنواره مد و لباس در ایران بودم معتقدم که مشکلات موجود برای تجاری‌سازی در صنعت مد، فقط بحث مدلینگ و قانونی شدن آن نیست. یکی از مسائلی که در این سال‌ها همواره وجود داشته، این بوده است که مسوولانی که وارد حوزه مد و لباس شده‌اند خودشان از جنس افرادی نبوده‌اند که هنرمند و فعال عرصه مد هستند. به همین دلیل هیچ‌گاه این حوزه آن‌طور که باید، در مسیر درست پیش نرفته است. بنابراین فقط به واسطه واگذاری این حوزه به بخش خصوصی نمی‌توان کمکی به فعالان صنعت مدلینگ کرد. البته من این موضوع را می‌پذیرم که ما به واسطه برخی محدودیت‌ها در ایران باید یکسری مسائل را در نظر بگیریم و نگذاریم این موضوع به انحراف برود؛ اما به طور کلی از سال 1386 که قانون ساماندهی مد و لباس در مجلس تصویب شد تا به امروز، هیچ خروجی قابل‌قبول و منطقی در مدلینگ وجود نداشته یا اگر خروجی هم بوده مورد استقبال قرار نگرفته و کسی حاضر به استفاده از این خروجی‌ها نشده است.
یعنی حتی برگزاری نمایشگاه‌ها هم موفقیت‌آمیز نبوده است؟
نمایشگاه‌ها سطح بسیار نازلی داشته و به نظر من نوعی توهین به افرادی است که در سطح بالایی در این حوزه دارند فعالیت می‌کنند. متاسفانه بنیاد ملی مد و لباس نتوانسته طی این سال‌ها در این جشنواره‌ها نظرات هنرمندان فعال در عرصه مد را جلب کند و در تمام این جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها، جای خالی طراحان حرفه‌ای و درجه اول محسوس است. در چنین شرایطی، طراحان نیز ترجیح می‌دهند یا بهتر است بگویم مصلحت می‌بینند که به صورت مستقل فعالیت کنند.
بحث من هم همین است. به نظر شما با مطرح شدن بحث اعطای مجوز به مدلینگ می‌توان انتظار داشت که پیشرفتی حاصل شود یا حمایت دولتی از این حوزه بیشتر شود؟
به طور کلی در کشور ما با تغییر مدیران و مسوولان این مساله دستخوش تغییراتی شده و هر مدیری که آمده سلیقه شخصی خود را اعمال کرده است. چون حوزه مد و لباس همواره در معرض سلیقه مدیران است. مثلاً یک مدیری نظرات شخصی خود را ملاک قرار داده و مدیر دیگری آمده و نظر قشر خاصی از جامعه را ملاک انتخاب چارچوب مناسب برای مدلینگ دانسته است. تا زمانی که وضعیت به همین شکل پیش برود نمی‌توان انتظار داشت که اصلاحاتی اساسی صورت بگیرد، نه‌تنها در حوزه فعالیت‌های عرصه مدلینگ بلکه در ویترین‌های مغازه‌ها هم تغییری دیده نخواهد شد. متاسفانه حتی در عرصه فرهنگ‌سازی مد نیز هیچ کاری صورت نگرفته است. در حالی که باید سلایق و علایق مردم در این عرصه مورد توجه قرار گیرد. باید از طریق رسانه‌ها و تاثیری که افراد موثر و محبوب بر اذهان مردم دارند، فرهنگ درست پوشش به مردم آموزش داده شود. در حالی که بنیاد ملی مد و لباس هیچ فعالیتی در این زمینه ندارد و تنها به برگزاری نمایشگاه‌های مد و لباس آن هم سالی یک‌بار قناعت می‌کند.
به نظر من این اجازه دولت فقط فضایی را برای اعمال نظرات شخصی یک مدیر ایجاد می‌کند. چون در مدیریت میانی، همه چیز سلیقه‌ای است. مدیری روی کار می‌آید، نظری می‌دهد و نفر بعدی نظری کاملاً متفاوت با مدیر پیشین دارد.
خب از این نظرات هم گاهی نمی‌توان نتیجه مطلوب گرفت؟
نظر دادن ایرادی ندارد، هر کسی می‌تواند نظرش را بیان کند اما بهتر است با رسانه‌ای کردن و اعلام رسمی این مجوزها و این نظرات هیاهو ایجاد نشود. بهتر است اجازه دهیم مجموعه‌های تولید مد به کارشان ادامه بدهند و نظارت نیز از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا بنیاد ملی مد و لباس یا هر مجموعه دیگری بر آنها صورت بگیرد. مثلاً به این شکل که مجموعه‌های فعال از نمونه کارهای خود تصاویری تهیه کنند و برای بنیاد ملی مد و لباس یا وزارت ارشاد ارسال کنند و در صورت تایید این طرح‌ها وارد بازار شود. اما با تداوم سازوکار فعلی، صنعت مد به جایی نمی‌رسد.
پس شما به طور کلی حضور پررنگ دولت در این عرصه را زیانبار می‌دانید؟
ببینید به دلیل گستره کاری بحث مد و همه‌گیری آن، مردم به دنبال خوب پوشیدن هستند. خوشبختانه بخش عمده‌ای از مردم ایران از یک رفاه نسبی برخوردارند که به دنبال پوشش خوب و متناسب با مد روز هستند. به طور کلی عرصه مد و لباس یک عرصه خصوصی است. مردم پوشش خوب می‌خواهند؛ در عین حال، طراح، عرصه نمایش خوب می‌خواهد و تولیدکننده هم به دنبال سود است. اما ورود دولتی‌ها به این حوزه نمی‌تواند به تغییر وضعیت موجود کمک کند. به دلیل تجربه‌هایی که در نمایشگاه‌های قبلی وجود دارد، طراح مد نمی‌تواند به این‌گونه نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها اعتماد کند. چون زمانی به‌قدری سطح نمایشگاه‌ها پایین است که برای یک هنرمند حرفه‌ای در این زمینه، حضور در نمایشگاه کارایی ندارد و تنها برای تازه‌کارها و برای اولین حضور مناسب است. به نظر من باید شرایطی فراهم شود که کارهای طراحی افراد به عنوان مجموعه‌ای از ایده‌های آن فرد طراح ارائه شود.
در بسیاری از همین نمایشگاه‌ها دیده شده که وقتی از مدل‌ها سوال شده که آیا حاضرند خودشان این لباس را بپوشند پاسخ منفی می‌دهند. نظر شما در مورد اجرای زنده چیست؟ فکر می‌کنید اگر مدلینگ قانونی باشد چه بازخوردی خواهد داشت؟
ببینید ما در دولت قبل هم در مورد اجرای زنده هشدار دادیم و گفتیم که این کار به صورت زیر‌زمینی و غیر‌قانونی در حال انجام است. اما اگر این کار قانونی شده و چارچوبی برای آن تعیین شود بهتر است. متاسفانه در دولت قبل کاری در این زمینه انجام نشد. در حالی که در این کار هدف ما حفظ ارزش‌های دینی، ملی و فرهنگ ایرانی اسلامی است. متاسفانه تنها کارهایی که انجام شد در حد برگزاری بازارچه‌های کوچکی در گوشه و کنار شهر بود و همین جشنواره‌هایی که سالی یک‌بار برگزار شده است.
به نظر من مد از «طبقات بالای یک جامعه به طبقات پایین» سرایت می‌کند. در حالی که مد باید به گونه‌ای ارائه شود که طبقات مختلف جامعه را در بر بگیرد. شاید یک مد خاص در ابتدا بیشتر با استقبال طبقات بالای جامعه مواجه شود. اما می‌توان کم‌کم با فرهنگ‌سازی و با برخی تغییرات کوچک مدی ارائه کرد که مورد توجه مخاطب جوان قرار بگیرد و این مخاطب جوان توانایی استفاده از این مد را در بستر جامعه پیدا کند.
شما در «موسسه زنان سرزمین من» فعالیت دارید. این موسسه به عنوان یک NGO اقداماتی در زمینه فراگیر شدن مدلینگ یا تجاری‌سازی آن انجام می‌دهد؟
در این موسسه تیمی از طراحان با‌سابقه و تحصیل کرده برای طراحی و ارائه مدل‌ها گرد هم آمده‌اند. یک کمیته علمی نیز بر کار طراحان نظارت می‌کند و به بررسی مباحث نظری می‌پردازند. بیشتر تمرکز این موسسه تلاش برای تاثیرگذاری بر برخی از متغیرهای ساختاری جامعه است. به نظر من با این رویکرد می‌توان نقش موثری در تثبیت هنجارهای اجتماعی، آرامش روانی افراد و حتی تحکیم بنیان‌های خانواده داشت. حتی در موسسه، پژوهشی نیز در زمینه روند حرکتی مد از دوره تاریخی ورود اسلام به ایران تاکنون انجام شده؛ اما متاسفانه به دلیل نبود حمایت‌های دولتی و بنیاد ملی مد و لباس، ظرفیت‌های موجود خالی ماند.
دیدگاه تان را بنویسید