تاریخ انتشار:
مپنا چگونه شرکتی است؟
رقیب زیمنس
«نماد خودباوری»؛ این شعار دو کلمه‌ای شاید خلاصه همه چیزهایی است که تعریف مفهوم «مپنا» یی بودن را برای تعداد زیادی از خبره‌ترین متخصصان ایرانی که عمده آنها هم جوان هستند شکل می‌دهد، جوانان خبره‌ای که پس از فارغ‌التحصیل شدن تصمیم می‌گیرند به جای جلای وطن، در یکی از دانش‌بنیان‌ترین شرکت‌های داخلی مشغول به کار باشند.
«نماد خودباوری»؛ این شعار دو کلمه‌ای شاید خلاصه همه چیزهایی است که تعریف مفهوم «مپنا»یی بودن را برای تعداد زیادی از خبره‌ترین متخصصان ایرانی که عمده آنها هم جوان هستند شکل می‌دهد، جوانان خبره‌ای که پس از فارغ‌التحصیل شدن تصمیم می‌گیرند به جای جلای وطن، در یکی از دانش‌بنیان‌ترین شرکت‌های داخلی مشغول به کار باشند. شرکتی که یکی از دغدغه‌های جدی مدیرعاملش جلوگیری از فرار مغزهاست، مدیری که می‌خواهد به فارغ‌التحصیلان جوان بگوید می‌شود از این مملکت نرفت و کار کرد و از روند پیشرفت کارها رضایت داشت و احساس مفید بودن کرد. همه این ویژگی‌هاست که مپنا را به شرکتی خاص در میان بنگاه‌های اقتصادی ایران تبدیل کرده است. شرکتی که ضمن رقابت با غول‌های صنعتی دنیا، از معدود شرکت‌هایی است که بخش تحقیق و توسعه را جدی گرفته و همین نکته باعث شده در پیشانی فعالیت‌های صنعتی کشور در حوزه بومی‌سازی و خودباوری قرار بگیرد.
وقتی مقام معظم رهبری تصمیم گرفتند برای روز کارگر و حضور در جمع کارگران در محل کارخانه‌های گروه صنعتی مپنا حضور پیدا کنند، فرصتی فراهم شد تا این گروه صنعتی این بار خود را به دایره وسیع‌تری از افکار عمومی بشناساند، چه آنکه تمام کسانی که با فضای صنعتی و دانشگاهی در همه سال‌های گذشته آشنا بوده‌اند قطعاً نام مپنا را به عنوان شرکتی دانش‌بنیان شنیده‌اند که پس از طی مراحل ترقی در صنعت نیروگاهی که تخصص اصلی‌اش بود، به عنوان گره‌گشای صنایع دیگر در عصر تحریم نیز مطرح شد تا اکنون دایره فعالیت‌هایش از صنایع نفت و گاز و آب‌شیرین گرفته تا صنایع ریلی گسترده باشد. اگر در سال‌های گذشته مپنایی‌ها با چراغ خاموش حرکت می‌کردند تا در روزگاری که هر حرکت خودکفایانه زیر تیغ تیز تحریم قرار می‌گرفت بتوانند فعالیت‌هایشان را بدون دردسر اضافه پی بگیرند، امروز دیگر همه مپنا را به عنوان شرکتی می‌شناسند که خود را نماد خودباوری ایرانی‌ها می‌داند و در کنار غول‌های بزرگ صنعتی جهان از جنرال‌موتورز آمریکا گرفته تا زیمنس آلمان و میتسوبیشی ژاپن به رقابت می‌پردازد.
شاید روزی که بنیانگذاران مپنا نام شرکت «مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران» را برای این شرکت برگزیدند فکرش را هم نمی‌کردند که روزی این شرکت از پیمانکاران اصلی میدان بزرگ گازی پارس جنوبی باشد، مسوولیت تاسیسات آب‌شیرین‌کنی قشم را بر عهده بگیرد و همزمان مسوولیت خودکفایی در ساخت لوکوموتیو قطارهای ایران را هم برعهده بگیرد. اما نگرش خودباورانه‌ای که در سال‌های اخیر غلیظ‌تر هم شده است، مپنا را به شرکتی تبدیل کرده که پس از یکه‌تازی در بازارهای داخلی، اکنون در بازارهای خارج از خاک ایران هم موی دماغ غول‌های صنعتی دنیا شده و از یک مصرف‌کننده توربین‌های زیمنس، به رقیبی برای این شرکت آلمانی در بازارهای منطقه تبدیل شود.
صنعت نیرو، اولین حوزه فعالیت گروه مپناست، که بخش عمده ساختار سازمانی گروه به آن اختصاص یافته و توانسته تاکنون با بیش از ۵۶ هزار مگاوات، پروژه‌های نیروگاهی خاتمه‌یافته، در دست اجرا و آتی خود، در تامین حدود 90 درصد از ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های کشور مشارکت فعال داشته باشد. امری که موجب شد مپنا صدرنشین پروژه‌های نیروگاهی باشد و البته همین تجارب موجب شد این گروه صنعتی در پروژه‌های نفت و گاز و ریلی نیز موفقیت‌های قابل‌توجهی را به دست آورد. شاید همین عوامل و مقایسه آن با عزم و اراده برای رسیدن به ایران 1404 و اهمیت چنین فعالیت‌هایی موجب شد تا سومین بازدید مقام معظم رهبری از کارخانجات اقتصادی به نام «مپنا» کلید بخورد.
به طوری که رهبر انقلاب نیز در بازدید از مجموعه مپنا به این نکته اشاره کردند: «آن حقیقتی که یکی از جلوه‌های زیبای آن در این مجموعه کاری - مجموعه «مپنا»- می‌شود دید: حقیقت کارآمدی. کارآمدی ناشی از دانش، هوش، پشتکار، ابتکار و عزم راسخ که خوشبختانه ما در این مجموعه مشاهده می‌کنیم؛ این نگاه به کل کشور است.»
مپنا، یک بنگاه اقتصادی ایرانی است که به همراه 39 شرکت زیرمجموعه خود، تحت لوای گروه مپنا در زمینه توسعه و ساخت نیروگاه‌های حرارتی و همچنین اجرای پروژه‌های نفت و گاز و ریلی به صورت پیمانکار اجرایی کلید در دست (EPC) و سرمایه‌گذاری خصوصی (IPP) فعالیت می‌کند.
این شرکت از آغاز تاسیس در سال 1371، اجرای نزدیک به 100 پروژه به ارزش بیش از 30 میلیارد یورو را در کارنامه خود ثبت کرده است. علاوه بر آن 60 محصول گوناگون و 85 نوع خدمات مختلف در زمینه‌های نفت و گاز، نیروگاهی و حمل و نقل ریلی را به مشتریان خود عرضه می‌کند. مپنا، از سال ۱۳۸۶ وارد فعالیت در زمینه پروژه‌های نفت و گاز نیز شده است. پروژه‌های حفاری چاه‌های نفت در خشکی و پروژه تبدیل گاز به برق به نام پروژه میدان گازی فروز B در محل ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی جزیره کیش واقع در خلیج‌فارس از جمله این فعالیت‌ها به شمار می‌روند.
این شرکت توانسته است در سال‌های فعالیت خود به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست یابد و ایران را از حیث تجهیزات مختلف نیروگاهی و تجهیزات نفتی از وابستگی به کشورهای غربی نجات دهد. تجربه‌های موفق ساخت توربین‌های نیروگاهی در سال‌های گذشته، ساخت تجهیزات و فعالیت در پروژه‌های بزرگ و کوچک نفتی و البته ساخت پروژه‌های ریلی موجب شده این شرکت نام خود را در رده کارخانجات برتر ایرانی قرار دهد.
بازدید رهبر انقلاب همزمان با ماه رجب، میلاد امام محمدباقر و روز کارگر انجام شد و روح تازه‌ای را در کالبد مجموعه صنعتی نیروگاهی مپنا دمید که بی‌شک تغییر و تحولات و رفع برخی مشکلات این شرکت بعد از این بازدید یکی از هزار ثمره حضور ایشان در این گروه است. 
ایشان در بازدیدشان از این مجموعه در پاسخ به گلایه کوچک علی‌آبادی مدیرعامل مپنا مبنی بر عدم خرید داخلی‌ها از این شرکت، تاکید بر رفع این مشکلات داشتند به گونه‌ای که طبق گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، مقام معظم رهبری پس از ارائه گزارش حمید چیت‌چیان وزیر نیرو و عباس علی‌آبادی مدیرعامل گروه مپنا از گزارش آنها تشکر کردند و گفتند: «آنچه در ساخت و بنا و ابقای این مجموعه نقش داشته به نظرم سه عنصر علم، عزم و هنر است. عجالتاً و قبل از بازدید توصیه‌ام به شما این است که این سه عنصر را با هم حفظ کنید؛ علم، عزم و نگاه لطیف هنری را. به خاطر گریه آقای علی‌آبادی توصیه‌ای هم به آقایان دولت دارم در خوش‌حسابی با مپنا. من گزارش اینجا را دیدم. برای معوقات و حل مشکلات راه‌حل‌هایی هم پیشنهاد شده بود. بعضی از این راه‌ها شدنی است.» این دید عمیق ایشان موجب خرسندی و دمیده شدن روح تازه‌ای به مجموعه مپنا شد؛ امری که بنا به گفته مدیران و کارکنان مپنا موجب شد علاقه و انگیزه‌ای بیشتر در میان مجموعه مپنا ایجاد شود.
این امر طی بازدید مقام معظم رهبری به گونه‌ای دیگر تکرار شد و موجب شد مدیرعامل مپنا مجدداً خواستار توجه مجموعه دولت به توانمندی‌های مپنا در ساخت قطعات و مجموعه‌های نیروگاهی شود به گونه‌ای که پایگاه اطلاع‌رسانی نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای این امر را به این صورت نقل کرده است: «رسیدیم به سیستم کنترل نیروگاه. علی‌آبادی توضیح داد این سیستم قلب نیروگاه است که تا چند وقت قبل قطعاتش را از زیمنس آلمان می‌گرفتیم. ظاهر سیستم کنترل برای ما بود ولی قطعاتش برای زیمنس. با مدد الهی الان دیگر همه قطعاتش را خودمان تولید کردیم. آقا چند قدم جلوتر رفتند و عینک‌شان را بالا دادند و با دقت آرم مپنا بر قطعات ریز را جست‌وجو کردند و علی‌آبادی توضیح داد برای اینکه زیمنسی‌ها نتوانند جنگ تبلیغاتی کنند که ما دروغ می‌گوییم، سیستم کنترل نیروگاه اهدایی به نجف اشرف را از همین قطعات خودمان ساختیم که یک مصرف‌کننده و مشتری خارجی برای محصول‌مان داشته باشیم. بعد از آن از آقا خواست برگردند و پشت‌سرشان را ببینند؛ روتور توربین ۳۲۵ مگاواتی! علی‌آبادی رو به چیت‌چیان گفت: آقای وزیر! دیگر از خارجی‌ها این روتور را نخرید، ما تولید کردیم.»
در عین حال از دیگر نکات قابل‌توجه در مجموعه عملکردی مپنا استفاده از فرصت تحریم‌ها در جهت خودکفایی و توانمندی داخلی است، امری که علی‌آبادی در توضیح نمونه‌ای از آن در بازدید مقام معظم رهبری عنوان می‌کند: «جنس ملخ توربین‌ها را در طراحی از یک ماده عمومی انتخاب کرده‌اند، تا همه جای دنیا پیدا بشود. نکته جالب این بود که از جرثقیلی که با آن بتوان این توربین‌های بادی را نصب کرد، فقط یک عدد در کشور موجود است و این جرثقیل هم تحریمی است. البته مشکل را حل می‌کنیم.» ظاهراً این مجموعه موفق شده است تا با شش روش تحریم‌های غربی را شکست دهد و به خودکفایی‌های خاصی دست یابد.
مرحله اول:
طراحی و مهندسی و تامین تجهیزات اصلی نیروگاهی از خارج
عملیات اجرایی و تامین تجهیزات جانبی از داخل
مرحله دوم:
طراحی، مهندسی و اجرا و ساخت تجهیزات غیر‌اصلی در داخل
تامین تجهیزات اصلی از خارج
مرحله سوم:
ساخت تجهیزات اصلی، انجام کلیه فعالیت‌های طراحی، مهندسی و اجرای نیروگاهی در داخل
مرحله چهارم:
سرمایه‌گذاری مستقیم در احداث نیروگاه، حضور در پروژه‌های صنعتی و یوتیلیتی، ارائه خدمات پس از فروش و نگهداری و بهره‌برداری
مرحله پنجم:
ورود به عرصه نفت و گاز (ساخت تجهیزات و اجرای پروژه)
ورود به عرصه حمل‌ونقل ریلی (ساخت لوکوموتیو و اجرای پروژه)
ورود به بازارهای بین‌المللی
مرحله ششم:
تمرکز بر تحقیق و توسعه و طراحی محصول
توسعه محصولات فعلی در جهت نیاز مشتریان.
پایگاه اطلاع‌رسانی نشر و آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این‌باره می‌نویسد: «علی‌آبادی سر قطعه‌ای ایستاد و گفت: این قطعه را باید با دستگاه جوش خاصی جوش می‌دادیم. دستگاه جوش را از اوکراین خریدیم. توی هواپیما بار زده بودیم که آمریکایی‌ها فهمیدند و نگذاشتند بیاوریم. یعنی فروشنده را تحت فشار گذاشتند که پس بگیرد. این شد که روش تولید را عوض کردیم و کلاً قطعه را یکپارچه ساختیم. البته کمی گران‌تر شد ولی درنماندیم برای تحریم. بعد دوباره در گوش آقا چیزی گفت که نوشتنی نیست. ولی دَم‌شان گرم که به شش روش تحریم را دور زدند!
یک توربین را علی‌آبادی به حضرت آقا نشان داد و گفت: این توربین آن‌قدر سبک است که با کمی تغییرات می‌توان روی هواپیما سوارش کرد. آقا هم گفتند: توصیه من هم همین است که با صنعت هواپیمایی مرتبط باشید. کنار یک روتور بزرگ بخاری، علی‌آبادی آقا را نگه داشت و گفت: آن چیزی که درباره خون‌دل بهتان گفتم همین‌هاست. روکش‌های سرامیکی را در دنیا فقط آمریکایی‌ها و آلمانی‌ها می‌توانند بساز‌ند. تحریم که کردند با کمک خدا ولی با خون‌دل خوردن، خودمان ساختیم و بعد پره‌های روکش سرامیک را به آقا نشان داد. به وزیر نیرو هم گفت: ما الان می‌توانیم روتور کلاس اِف را هم بسازیم به شرطی که بابت هشت‌تایش قرارداد داشته باشیم. وزیر خندید و به آقا گفت: این روتورها که می‌گویند اگر ساخته شود، حدود پنج میلیارد دلار صرفه‌جویی سوخت داریم. بعد به علی‌آبادی ضمنی قول داد قرارداد ببندد.»
هر چند که مجموعه مپنا نخستین مجموعه اقتصادی مورد بازدید مقام معظم رهبری نبود اما این بازدید نیز همانند دو بازدید انجام‌شده قبلی در مجموعه‌های اقتصادی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. نخستین بازدید اقتصادی مقام معظم رهبری از مجموعه گروه صنعتی ایران‌خودرو در نوروز سال 1389 انجام شد و یک سال و دو روز بعد از آن مقام معظم رهبری بعد از نخستین بازدید اقتصادی‌اش از کیلومتر 14 جاده مخصوص کرج به یکی از جنوبی‌ترین نقاط کشور رفت تا از پایتخت انرژی ایران بازدید کنند. این دو بازدید دارای اهمیت و اعتبار خاصی بودند چرا که هم مجموعه خودرو و هم مجموعه نفت و گازی کشور در شرایطی به سر می‌برند که حضور ایشان نور امید جدیدی را در آنها دمید و موجب شد این دو صنعت مادر تخصصی ایرانی روزگار بعد از تحریم و تنگ‌نظری‌های غربی را با عزم و اراده‌ای نو پشت سر بگذارند.
حال به نظر می‌رسد با توجه به موقعیت فعلی کشور و شکست تحریم و البته دستیابی به توانمندی‌هایی که این مجموعه به دست آورده است بازدید مقام معظم رهبری می‌تواند رهگشای آینده موفق این صنعت باشد.
دیدگاه تان را بنویسید