نسل‌کشی یا کشتار؟

در آستانه صدمین سالروز کشتار ارامنه به دست امپراتوری عثمانی در 1915، دولت آنکارا با ابراز همدردی گفت که می‌خواهد زخم‌های گذشته را مرهم گذارد. احمد داوود‌اوغلو، نخست‌وزیر ترکیه در بیانیه خود کشتار ارامنه در جریان جنگ جهانی اول را به عنوان نسل‌کشی توصیف نکرد اما صراحتاً به مساله اخراج مرگبار ارامنه در دوران عثمانی اشاره کرد. در بیانیه داوود‌اوغلو که پیش از صدمین سالروز کشتار ارامنه در 24 آوریل صادر شده، آمده است: «ما بار دیگر با احترام یاد نوادگان ارامنه عثمانی را که جان خود را در جریان اخراج سال 1915 از دست دادند، گرامی می‌داریم.» ارمنی‌ها از واقعه 1915 به عنوان نسل‌کشی یاد می‌کنند اما ترکیه به شدت کشتار سیستماتیک و عمدی ارامنه را رد می‌کند. داوود‌اوغلو بار دیگر در سخنانش گفت که ترکیه استفاده از واژه نسل‌کشی را برای توصیف کشتار مذکور نمی‌پذیرد. وی تاکید کرد: «محدود کردن همه چیز به یک واژه و تعمیم دادن مسوولیت آن تنها به کشور ترکیه، به لحاظ حقوقی و اخلاقی مشکل‌آفرین است.» نخست‌وزیر ترکیه افزود، توضیح علل وقوع واقعه مذکور در جنگ جهانی اول و مشخص‌ کردن عامل آن ممکن است. بولنت آرینچ، معاون نخست‌وزیر ترکیه پس از نشست کابینه به ریاست رجب طیب اردوغان در آنکارا گفت که لکه ننگ نسل‌کشی در تاریخ ترکیه وجود ندارد. او افزود: «ما از خودمان اطمینان داریم و بر روی عقایدمان درباره وقایع 1915 ایستاده‌ایم.» با این حال، لحن سازش‌طلبانه داوود‌اوغلو با واکنش تند آنکارا در اوایل ماه و پس از سخنان پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان در استفاده از واژه نسل‌کشی برای توصیف واقعه 1915 مغایرت دارد. داوود‌اوغلو در 12 آوریل با انتقاد شدید از پاپ گفته بود که سخنان وی درباره وقایع 1915 یکجانبه و نامناسب بوده است. در بیانیه اخیر داوود‌اوغلو آمده که طی مراسم در 24 آوریل در آنکارا یاد ارامنه عثمانی گرامی داشته می‌شود. او گفت که ارامنه و ترک‌ها باید زخم‌هایی را که از 100 سال پیش به جای مانده، مرهم نهند و روابط انسانی را بار دیگر بنا بگذارند. وزیر امور اتحادیه اروپای ترکیه اظهار داشت: «روابط هزارساله میان ترک‌ها و ارامنه را نباید در واژه نسل‌کشی محدود کنیم.» ولکان بوزکر، وزیر امور اتحادیه اروپای ترکیه به هنگام بازدید از کلیسای ارمنی سورپ کئوورک در استانبول، با تاکید بر اینکه مناسبات ترک‌ها و ارامنه هزارساله است، اعلام کرد: «وقایع تاریخی سال ۱۹۱۹ به عنوان یک دستمایه سیاسی مورد استفاده قرار گرفته است.» بوزکر ضمن تاکید بر ضرورت فاصله‌گیری اشخاص ثالث از روابط ترکیه با ارمنستان تصریح کرد: «من عشق و محبت خود را به نام حکومت و دولت ترکیه، به برادران ارمنی تبعه ترکیه ابراز می‌دارم. ما احساس غرور می‌کنیم که در کنار هم هستیم و برای ساختن آینده‌ای مشترک گام برمی‌داریم.» پیش از این، مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در ارتباط با نسل‌کشی خواندن کشتار ارامنه گفت: «این‌که درباره این حادثه از لفظ نسل‌کشی استفاده کنیم یک کلمه عام نیست بلکه یک لفظ حقوقی است. این بر عهده سیاستمداران نیست که قضاوت کنند آیا این حادثه یک نسل‌کشی بوده است یا خیر.» او تاکید کرد: «اگر دولت آمریکا رویکرد خود را درباره این حادثه به نفع طرف ارمنی تغییر دهد طبیعتاً تاثیری مخرب بر روابط ترکیه با آمریکا خواهد داشت. این چیزی نیست که ما ترجیح دهیم زیرا سرمایه‌گذاری زیادی در این روابط انجام داده‌ایم.»