بهتر در مقابل نهچندان بد
مذاکره با ایران
پاسخ صحیح در مقابل مذاکرات هستهای با ایران خوشبینی محتاطانه است. پیشرفت چشمگیری حاصل نشد اما این امید به وجود آمد که نوعی توافق تا سال آینده حاصل میشود. پیشنهاد محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و کشیدن نقشه راهی که با اعتمادسازی شروع شده و با توافقنامه به انتها میرسد بیش از آنچه انتظار میرفت دقیق بود.
پاسخ صحیح در مقابل مذاکرات هستهای با ایران خوشبینی محتاطانه است. پیشرفت چشمگیری حاصل نشد اما این امید به وجود آمد که نوعی توافق تا سال آینده حاصل میشود. پیشنهاد محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و کشیدن نقشه راهی که با اعتمادسازی شروع شده و با توافقنامه به انتها میرسد بیش از آنچه انتظار میرفت دقیق بود. تیمهای مذاکرهکننده ایران و گروه 1+5 اکنون میدانند طرف مقابل چه درخواستی دارد و خطوط قرمز کجا کشیده شدهاند. آنها همچنین میدانند این ممکن است آخرین راه حل دیپلماتیک برای یکی از بزرگترین و چالشبرانگیزترین مناقشههای جهانی باشد. اکنون این سوال پیش میآید که آیا توافقی وجود دارد که ایرانیان بپذیرند؟
مطابق برخی برآوردها ایران 3 تا 9 ماه تا دستیابی به قابلیت تولید اورانیوم لازم برای یک یا دو سلاح هستهای فاصله دارد پیش از آنکه آژانس بینالمللی انرژی اتمی متوجه این نوع فعالیت شود. این برآورد بدان معنا نیست که رهبران ایران تصمیم دارند به سلاح هستهای برسند اما این حقیقت که چنین توانایی در اختیار آنهاست جهان غرب و به ویژه اسرائیل را نگران کرده است.
همزمان تحریمهای غرب که در طول دو سال گذشته شدت گرفتهاند اقتصاد شکننده ایران را مورد هدف قرار دادهاند. اقتصاد کشور در سال گذشته شش درصد کوچک شد، از ژانویه 2012 ریال نیمی از ارزش خود را از دست داد، تورم به 40 و بیکاری به 30 درصد رسید. پیروزی چشمگیر حسن روحانی- نامزد میانهرو- در انتخابات ژوئن محصول فشاری است که از جانب تحریمها اعمال میشود.
گزینههای نهچندان خوب
اما این حقیقت که هر دو طرف خواهان توافق هستند رسیدن به توافق را آسان نمیکند. اگر آن طور که رهبران ایران میگویند برنامه هستهای کشور کاملاً در جهت مقاصد صلحآمیز باشد رسیدن به توافق ساده است اما حتی اگر واقعاً ایران نخواهد سلاح هستهای بسازد قصد دارد به چنین قابلیتی دست پیدا کند. پس از دههها تلاش و فداکاری این کشور به طور کامل تسلیم نخواهد شد هرچند چشمانداز اقتصادی کشور تاریک باشد. بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل و بسیاری از اعضای کنگره آمریکا استدلال میکنند که تنها توافق ارزشمند آن است که ایران به طور دائم تمام بخشهای برنامه هستهای خود از جمله ظرفیت غنیسازی اورانیوم را متوقف سازد. اما چنین چیزی هیچگاه اتفاق نخواهد افتاد. از نظر ایران حق غنیسازی اورانیوم مطابق شرایط پیمان منع گسترش سلاحهای اتمی غیرقابل مذاکره است. شش قدرت جهانی به طور تدریجی این حق را به رسمیت شناختهاند. صدور مجوز غنیسازی اورانیوم برای ایران هدف مطلوبی نیست اما انتخاب اکنون بین خوب یا بد نیست بلکه بین بد و بدتر است. یک گزینه
بد آن است که گفتوگوها متوقف و پذیرفته شود که ایران قدرتی هستهای- یا در آستانه آن- است. سپس امیدوار بود که پیمانها رعایت شوند و از مسابقه تسلیحاتی در این منطقه پرآشوب اجتناب شود. راه دوم که طرفداران زیادی در اسرائیل دارد آن است که با وجود تمام ابهامات و عدم اطمینان از تاثیرگذاری یا عواقب آن، آمریکا به اقدام نظامی مبادرت ورزد. اما مذاکرات میتواند امیدواری بهتری ایجاد کند. ایران مقداری از توانایی هستهای خود را حفظ میکند اما محدودیتها و نظارت دقیقتری بر آن اعمال خواهد شد. این کار باعث خواهد شد ایران نتواند به سرعت یا به طور مخفیانه سلاح هستهای بسازد. این گزینه ایران را ملزم میکند تا تعداد سانتریفوژها را به سطحی برساند که برای برنامههای غیرنظامی لازم است، تاسیسات فردو را که در اعماق کوه قرار دارد تعطیل کند، غنیسازی را از حد 5/3 درصد مناسب برای فعالیتهای غیرنظامی بیشتر نبرد و رآکتور آب سنگین اراک را که قابلیت تولید پلوتونیوم دارد تغییر کاربری بدهد. برای تضمین همکاری، ایران میپذیرد تا پروتکل الحاقی آژانس بینالمللی انرژی اتمی را به طور کامل اجرا
کند و به بازرسان اجازه بازرسی عمیقتر بدهد. در مقابل تحریمها به تدریج برداشته میشوند و ایران میتواند اقتصادش را بازسازی کند. رسیدن به چنین توافقی دشوار است و البته کامل نخواهد بود. این توافق نمیتواند ایران را از ساخت سلاح هستهای در آینده باز دارد. اما چنین تصمیمی در مقایسه با زمان حال برای ایران سختتر و پرهزینهتر خواهد بود. توافقی نهچندان بد در مورد برنامه هستهای ایران باعث میشود مردم این کشور احساس شادمانی داشته باشند و جهان- به ویژه اسرائیل- امنیت بیشتری را حس کنند. درباره چنین توافقی نباید بیش از حد سختگیری کرد.
دیدگاه تان را بنویسید