اقتصاد آمریکا درآستانه رکودی دیگر است

 بن برنانکی رئیس فدرال رزرو آمریکا در روزهای پایانی هفته گذشته در مقابل کمیته بانکی کنگره آمریکا حاضر شد و مطالبی در مورد وضعیت اقتصادی آمریکا اعلام کرد که بسیاری از نشریات از آن به عنوان اعترافات برنانکی یاد کردند. در این اعترافات وی صدایی آرام داشت که حاکی از عدم اطمینان نسبت به نتایج جلسه و شرایط اقتصادی بود و در مورد هیچ یک از طرح‌های احتمالی فدرال رزرو برای مقابله با گسترش بحران اقتصادی سخن نگفت. کارشناسان بر این باورند که این مساله نشان‌دهنده ضعیف شدن این ارگان و نداشتن رای کافی برای نشان دادن عکس‌العمل مناسب است. هنری وات در واشنگتن پست نوشت: نرخ بهره آمریکا در پایین‌ترین سطح ممکن است، بانک مرکزی بارها اقدام به خرید اوراق قرضه دولتی کرد، سیاست‌های پولی در این کشور برای تسریع رشد اقتصادی استفاده شد. در نتیجه بانک مرکزی جایی برای جولان دادن ندارد. همین مساله سبب شده است تا برنانکی که بعد از آلن گرینسپن مرد سال‌های سخت اقتصادی نام گرفته است این بار با صدایی نا‌مطمئن در برابر کنگره قرار بگیرد و به جای ارائه دادن برنامه‌هایی برای کنترل بحران بیشتر به پاسخگویی در برابر اتهامات مشغول باشد. 

بن برنانکی‌ که در روز 13 دسامبر سال 1953 میلادی در جورجیای آمریکا متولد شده است یک اقتصاددان برجسته آمریکایی است که مدرک تحصیلی خود را از دانشگاه هاروارد و موسسه تکنولوژی ماساچوست دریافت کرده است و سالیان سال سابقه فعالیت در پست‌های کلیدی را دارد. این اقتصاددان برجسته 59 ساله از روز اول فوریه سال 2006 میلادی و همزمان با ریاست جمهوری جرج دبلیو بوش در آمریکا کار خود را به عنوان رئیس فدرال رزرو آغاز کرد. او بیست و سومین رئیس کنسول مشاوران اقتصادی دولت آمریکا بود و این پست را برای مدت یک سال یعنی در فاصله ژوئن سال 2005 تا انتهای ژانویه سال 2006 میلادی احراز کرد. پیش از آن برنانکی عضو هیات قانونگذاران نظام فدرال رزرو در آمریکا بود که معرف وی برای این سمت رئیس جمهوری قبلی بود. مدت حضور او در این پست از سال 2002 میلادی تا انتهای ژوئن سال 2005 میلادی بود.رئیس فدرال رزرو آمریکا در حضور کمیته بانکی سنا تاکید کرد شرایط اقتصادی کشور بسیار بحرانی است و اگر کنگره نتواند به تصمیم واحدی در مورد طرح‌های اصلاحاتی سیاست‌های مالی برسد احتمال وارد شدن اقتصاد آمریکا به رکودی دیگر بسیار زیاد است. او در ادامه تاکید می‌کند که منظورش از طرح‌های اصلاحی مالی افزایش نرخ مالیات و کاهش هزینه‌های دولتی است که قرار بود از انتهای سال جاری میلادی اجرا شود ولی سنا تا‌کنون تصمیم قطعی در این باره نگرفته است.

وی به نرخ بیکاری در آمریکا اشاره کرد و از تبعات منفی آن بر اقتصاد کشور خبر داد و گفت: با وجود تلاش‌های زیاد مقامات اقتصادی هنوز نرخ بیکاری در کشور بسیار بالاست و فرصت‌های شغلی ایجاد شده در هر دوره زمانی در اقتصاد آمریکا بسیار کمتر از برآوردهای گذشته است. ادامه این روند ضمن ایجاد مشکلات اقتصادی زیاد از قبیل کاهش مصرف و تقاضا و کاهش ظرفیت و توان تولیدی در بنگاه‌های کوچک و بزرگ، نارضایتی‌های اجتماعی و اختلالات رفتاری را نیز به همراه دارد. به گفته او در ماه گذشته تنها 80 هزار فرصت شغلی در آمریکا ایجاد شده است و متوسط شمار فرصت‌های شغلی ایجاد شده در دو فصل گذشته برابر با 75 هزار فرصت در ماه بوده است در حالی که آمریکا برای اصلاح شرایط اقتصادی نیاز دارد ماهانه 225 هزار فرصت شغلی در کشور ایجاد کند.

او که بر ضرورت استفاده از ابزارهای پولی و مالی برای ممانعت از رکود دیگری در اقتصاد تاکید کرد در مورد طرح تازه بانک مرکزی برای خرید اوراق قرضه دولتی هیچ مساله‌ای را بیان نکرد و همین مساله گمانه‌زنی‌هایی را در مورد عدم تمایل این ارگان برای خرید اوراق قرضه یا آماده نبودن شرایط بانک مرکزی برای ورود به این عرصه ایجاد کرد.

وال‌استریت ژورنال در گزارش خود برنانکی را این طور توصیف کرد: او بین طرفداران دو حزب در کنگره محاصره شده بود. دموکرات‌ها که از رئیس فدرال رزرو می‌خواستند تا با طرح‌های اقتصادی کارآمد و ابزارهای مالی و پولی از وقوع رکودی دیگر جلوگیری کند و جمهوری‌خواهانی که با شمار زیادی از طرح‌ها از قبیل افزایش نرخ مالیات بر افراد ثروتمند و تغییر هزینه‌های مصرفی دولت مخالف هستند. این تضاد در کنگره امکان ایجاد فرصت‌های شغلی جدید توسط دولت و یا مداخله دولت در بخش‌های مختلف اقتصادی را نمی‌دهد و روند بازسازی اقتصادی را به تعویق خواهد انداخت. چاک شومر سناتور فعال در کنگره آمریکا بر این باور است که جلسه ماه جولای برنانکی با کمیته بانکی سنا بیشتر جنبه نمایشی داشت و هم‌اکنون بانک مرکزی آمریکا به محلی برای جدال دو حزب تبدیل شده است. سخنان سرد و منفعل رئیس این بانک و عدم ارائه طرحی برای کاهش فشارهای اقتصادی از طرف برنانکی هم نشان‌دهنده ناامیدی او از نتیجه‌گیری از این جلسه بود.

«یواس‌ای‌تودی» در گزارش خود می‌نویسد که صدای این اقتصاددان آمریکایی در سخنرانی روز هفدهم ماه جولای آرام‌تر و ضعیف‌تر از ماه‌های گذشته بود و این نشان می‌دهد که امید او به اصلاحات اقتصادی در بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا کمتر از گذشته است. او در سخنرانی ماه ژوئن خود از کاهش برآورد فدرال رزرو از رشد اقتصادی آمریکا سخن گفته بود ولی در اعترافات ناامیدکننده این ماه گفت که نه‌تنها انتظاری برای افزایش نرخ رشد اقتصادی وجود ندارد بلکه احتمال وقوع رکودی دیگر نیز بر اقتصاد سایه افکنده است.

برنانکی در این جلسه اعلام کرد اگر طرح افزایش نرخ مالیات و کاهش هزینه‌های دولتی در کشور اجرا نشود ما شاهد ایجاد 2 /1 میلیون فرصت شغلی کمتر از نیاز داخلی خواهیم بود و رکود از ابتدای سال 2013 میلادی دوباره اقتصاد آمریکا را در‌بر می‌گیرد. البته این رکود به دلیل ضعف‌هایی که اقتصاد آمریکا با آن مواجه است می‌تواند اثرات مخرب بیشتری بر جای بگذارد.سناتورها در این جلسه برنانکی را به دلیل اجرای طرح کاهش نرخ بهره متهم کردند. او که از سال 2008 میلادی اجرای این طرح را آغاز کرده است بیش از سه سال است که نرخ بهره بانکی را در سطح صفر درصد ثابت نگه داشته و تا انتهای سال جاری هم قصد افزایش آن را ندارد. سناتورها بر طبق گزارش‌هایی که دریافت کرده‌اند این طرح را نادرست خواندند و به هزینه‌هایی که طرح مذکور به اقتصاد تحمیل کرده است اشاره کردند. در این جلسه عنوان شد که کاهش نرخ بهره بانکی آمریکا و رسیدن آن به سطحی نزدیک به یک درصد، یک هزار میلیارد دلار هزینه به پس‌انداز‌کنندگان آمریکایی و بازنشستگان تحمیل کرد. از طرف دیگر سناتورها از برنانکی خواستند تا بدون موافقت و تایید آنها از هیچ ابزار اقتصادی استفاده نکند. باب کروکر سناتور ایالت تنسی در این مورد گفت: «آمریکا نیاز به رئیسی برای فدرال رزرو دارد که هیچ عملی را بر‌خلاف نظر کنگره انجام ندهد.» ولی برنانکی در پاسخ به این حرف گفت: «وظیفه رئیس فدرال رزرو این نیست که همه تهدیدها را از سر کنگره بردارد و برای حفظ مشروعیت آن تلاش کند. فدرال رزرو وظیفه دارد نرخ بیکاری را پایین نگه دارد و از رشد تورم جلوگیری کند. من وظیفه خودم را انجام می‌دهم بهتر است سنا هم به انجام وظایف خود بپردازد.» به هر حال این جلسه یکی از مهم‌ترین جلسات اقتصادی در هفته گذشته بود و انتشار خبر احتمال رکود دوباره اقتصاد آمریکا هم مساله‌ای بود که نه‌تنها روی بازارهای مالی بلکه روی سیاست‌های اقتصادی تمامی کشورهای دنیا به خصوص شرکای اقتصادی و تجاری آمریکا اثر گذاشت. از طرف دیگر برنانکی که تا 14 سال عضو کمیته سیاستگذاری فدرال رزرو است و تا سه سال دیگر هم در جایگاه رئیس این نهاد فعالیت خواهد کرد تا دو هفته آینده برنامه‌هایی برای مقابله با بحران ارائه می‌دهد. اما اعتماد عمومی به اقتصاد آمریکا از بین رفته است و نا‌اطمینانی مقامات اقتصادی به شرایط هم به این مساله دامن می‌زند.