سرمایه‌گذاری غیرمستقیم

  محمدامین خدابخش: دقت و نحوه تصمیم‌گیری در بازار سرمایه امری بسیار حائز اهمیت است. این مساله فارغ از اینکه سرمایه‌گذار یک فرد عادی باشد یا یک شرکت بزرگ و تخصصی در حوزه سرمایه‌گذاری می‌تواند به بروز انحرافات قابل توجه از بازده مورد انتظار منجر شود. طبیعتاً در صورتی که این انحراف منفی باشد می‌تواند به وقوع زیان‌های بزرگ نسبت به سرمایه به کار گرفته‌شده منجر شود و عواقب منفی را متوجه سرمایه‌گذار مربوطه کند. با این حال این تنها جنبه مهم مساله نیست. در خصوص سرمایه‌گذاران حقوقی این مساله تا حدی بااهمیت است که می‌تواند به جز منافع ذی‌نفعان، در مواردی که حجم سرمایه صندوق زیاد باشد حتی روند بازار را هم دستخوش تغییر کند. دقیقاً به همین دلیل است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری در تمامی کشورهای پیشرفته دنیا تحت کنترل قوانین فشرده و متعددی نظیر ارزیابی عملکرد و ریسک‌سنجی هستند که ضمن حمایت از صحت عملکرد آنها نحوه عملکرد را هم در این صندوق‌ها مورد ارزیابی دقیقی قرار می‌دهد و در صورت بروز تخلفات به صورت جدی با آنها برخورد می‌کند. در ایران نیز این مساله با اندکی تفاوت در سال‌های گذشته مورد توجه قرار گرفته و همواره سعی شده موانع موجود از پیش پای این موسسات برداشته شود و بر اساس قوانین و شیوه‌نامه‌های متعدد به نحوه عملکرد آنها شکل داده شود. با این حال شاید بتوان این‌طور گفت که اهمیت صندوق‌ها در کشورهایی نظیر کشور ما تنها به این موارد محدود نمی‌شود. ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه که موانع و مشکلات متعددی را به سبب اعمال تحریم‌های مختلف پیش روی خود دارد همواره نیازمند آن است تا برای تامین اعتبار و سرمایه لازم برای پیش بردن اهداف توسعه‌ای به جای دریافت اعتبار از شبکه گسترده تامین مالی بین‌المللی چشم به منابع داخلی داشته باشد. این در حالی است که در کشور ما وام دادن به دولت به دلیل نرخ پایین استقراض و بالا بودن تورم در عمل امری به صرفه نیست و طبیعتاً سرمایه‌گذاران تمایل چندانی برای خرید قرضه دولتی ندارند. از سوی دیگر زیرساخت‌های لازم نیز هم در بعد قانونی و ساختاری و هم در بعد اقتصادی برای مشارکت خود مردم در جهت اجرای طرح‌های عمرانی در سال‌های گذشته چندان مورد توجه قرار نگرفته است. این در حالی است که اگر مشکلات شکل‌دهنده به ریسک‌های سیاسی و تورم به شکل مناسبی حل شوند، اقتصاد ایران می‌تواند با جذاب شدن بازار سرمایه همزمان از ظرفیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم در بعد صندوق‌های پروژه‌محور برای سرمایه‌گذاری مستقیم و سودآور برای تجمیع دارایی‌های خرد به منظور طرح‌های توسعه کلان استفاده کند و هم با بهبود جایگاه صندوق‌های کالایی به‌خصوص صندوق‌های مبتنی بر مسکوکات طلا راه را برای کاهش نوسانات در بازارهای موازی بازار سرمایه نظیر بازار طلا هموار سازد. جلب اطمینان عمومی نسبت به تصمیم‌گیری درست این صندوق‌ها صرفاً زمانی محقق می‌شود که صحت این تصمیمات و ارزیابی آنها شفاف و مبتنی بر قانون باشد. در صورتی که این مساله مورد توجه قرار بگیرد نه‌تنها مردم بلکه سیاستگذار نیز در مواقع بروز روندهای مثبت یا منفی می‌تواند نسبت به صحت عملکرد صندوق‌ها خاطرجمع باشد و از امنیت فضای حاکم بر سرمایه‌گذاری در بعد کلان اقتصاد اطمینان حاصل کند.