سودای سود

سایه فتحی: کاهش درآمدهای نفتی می‌تواند تغییرات زیادی در بازارها در شرایط فعلی ایجاد کند. از یک طرف برخی بازارها به‌طور مستقیم تحت تاثیر درآمدهای نفتی قرار دارند و از طرف دیگر کاهش درآمدهای نفتی باعث تشدید کسری بودجه دولت می‌شود و در نهایت به‌طور غیرمستقیم بر بازارها اثر می‌گذارد. تورم و نقدینگی دو عاملی هستند که بازارها را تحت تاثیر قرار می‌دهند و باعث بروز تکانه‌های سنگین در آنها می‌شوند. بنابراین با توجه به رابطه افزایش نقدینگی و تورم با کسری بودجه در شرایط فعلی به نظر می‌رسد بازارها در این دوره باز هم در معرض تلاطمات جدید قرار خواهند گرفت. بر اساس یافته‌های یک تحقیق با عنوان بررسی رابطه بین کسری بودجه، تورم و عرضه پول در ایران1؛ بین کسری بودجه دولت، رشد عرضه پول و تورم، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. این رابطه در بین کشورها یکسان نیست و از کشوری به کشور دیگر متفاوت است و به چگونگی ایجاد کسری بودجه، چگونگی تامین مالی کسری بودجه دولت و شرایط کلان اقتصادی بستگی دارد. با توجه به اینکه در ایران، بخش عظیمی از کسری بودجه دولت از طریق استقراض از نظام بانکی تامین مالی شده است، احتمال کسری بودجه در کشور، باعث افزایش نقدینگی و سپس افزایش سطح عمومی قیمت‌ها خواهد شد. آنچه مشخص است همواره اقتصاد ایران با کسری بودجه مواجه بوده است اما در این دوره کاهش شدید درآمدهای نفتی بر اثر تحریم‌ها وضعیت را به نسبت قبل متفاوت کرده است. بنابراین در شرایط فعلی که کسری بودجه بیشتر از کاهش درآمدهای نفتی اثر می‌گیرد به نظر می‌رسد بازارها مستعد تغییرات تازه بر اثر کاهش درآمدهای نفتی و کسری بودجه هستند. البته توجه داشته باشید در بسیاری از کشورها از سیاست کسری بودجه به عنوان ابزاری جهت اعمال سیاست‌های مالی استفاده می‌شود که در اقتصاد ایران نیز گاه مورد استفاده قرار گرفته است، اما نکته مهم این است که دولت باید هدایتگر کسری بودجه باشد و هدف از آن بهبود برخی متغیرهای اقتصادی مانند رشد اقتصادی است در غیر این صورت با وقوع کسری بودجه و پولی کردن تامین آن حتماً به پدیده‌های مخرب‌تر دیگری چون تورم فزاینده خواهیم رسید. بنابراین در شرایط فعلی اقتصاد ایران این نگرانی وجود دارد که دولت هرقدر با تنگنای درآمد ارزی مواجه باشد به همان میزان نیز در خطر چاپ پول برای تامین کسری بودجه قرار دارد، در نتیجه اثر تورمی آن بر بازارها نمایان خواهد شد. به همین جهت تاثیر کسری بودجه دولت بر بازارها، بستگی به میزان کسری و ماهیت آن دارد. از طرف دیگر کاهش درآمد نفت می‌تواند دولت را مجبور به دریافت مالیات بیشتر از بازارها کند که در این شرایط اخذ مالیات از سود سرمایه ممکن است سمت و سوی سوددهی بازارها را تغییر دهد. به این بهانه در این پرونده بررسی کرده‌ایم که کاهش درآمد نفت و کسری بودجه دولت کدام بازارها را ناامن و کدام بازارها را پررونق می‌کند؟ در چنین شرایطی که سمت و سوی سودهی بازارها تغییر می‌کند باید سمت کدام بازارها رفت و سمت کدام بازارها نباید رفت؟

پی‌نوشت:

1- بررسی رابطه بین کسری بودجه، تورم و عرضه پول در ایران /بیژن صفوی، معصومه احیایی، علی دهقانی