فصل خاک‌فروشی

   آیسان تنها: شش سال می‌گذرد از آن روز که مسعود نیلی از مساله صندوق‌های بازنشستگی به عنوان یک ابرچالش در کشور یاد کرد. هشداری تکان‌دهنده که البته پیش از آن بارها از سوی کارشناسان امر مطرح شده بود. با این حال به نظر نمی‌رسد که هیچ‌یک از این هشدارها تغییر چشمگیری در روند تصمیمات سیاستگذاران در حوزه صندوق‌های بازنشستگی ایجاد کرده باشد. حالا کار به جایی رسیده که مسوولان دولتی خود از بیخ پیدا کردن شرایط صندوق‌ها تا نقطه‌ای یاد می‌کنند که به موجب آن ممکن است کار به فروش خاک جزایر کشور برسد. موضوعی که از جانب یکی از مدیران وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مطرح شد. این سخنان گرچه واکنش‌های بسیاری به همراه داشت و با تکذیب‌های تند و تیزی از جانب نظام تصمیم‌گیری روبه‌رو شد ولی در دل خود یک واقعیت تلخ را گنجانده بود و آن اینکه مساله صندوق‌های بازنشستگی به یک معضل لاینحل تبدیل شده است.

اطلاعات مربوط به صندوق‌های بازنشستگی حاکی از آن است که از 18 مورد بخش عمده‌ای از آنها ورشکسته‌اند و برخی دیگر در آستانه ورشکستگی قرار دارند. بعضی از صندوق‌ها عملاً به یک دستگاه عریض و طویل دولتی تبدیل شده‌اند که به نیروها و خدمه خود ماهیانه حقوق پرداخت می‌کنند در حالی که بیش از 80 درصد آنچه در قالب مستمری پرداخت می‌کنند را هم از بودجه دولت می‌گیرند. در عین حال دولت در حالی بار صندوق‌ها را به دوش می‌کشد که ارقام پرداختی آن در این بخش در قیاس با اعداد و ارقام بودجه بسیار سنگین بوده و به زودی ممکن است تا 25 درصد منابع بودجه کشور را ببلعد. در لایحه بودجه سال 1402 مبلغ 330 هزار میلیارد تومان برای جبران کسری بودجه صندوق‌های بازنشستگی اختصاص داده شده، این رقم در سال گذشته 217 هزار میلیارد تومان بوده است. دولت در حالی دارد بار صندوق‌ها را به دوش می‌کشد که خود با کسری بودجه روبه‌رو بوده و در سال‌های اخیر منابع مورد نیاز هزینه‌های بودجه را از طرق تورم‌زا تامین کرده است. منابع نفتی دیگر کفاف هزینه‌های بودجه‌ای را نمی‌دهد و در نتیجه مشخص نیست چه افقی پیش‌روی صندوق‌های بازنشستگی و بازنشستگان کشور است. اکنون سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا در گذر سال‌های متوالی به‌‌رغم هشدارهای مکرر کارشناسان امر، توجه کافی به ضرورت اصلاحات لازم در حوزه صندوق‌های بازنشستگی صورت نگرفته است؟ آیا برای چاره‌اندیشی در مورد صندوق‌های بازنشستگی زمان از دست نرفته است؟