ریکاوری بازار ارز

  مجید حیدری: پس از شروع به کار بازار ثانویه ارزی این انتظار وجود داشت که با فعال شدن این بازار، عملاً نیاز بازار به ارز کاهش یابد و این موضوع باعث کنترل فضای بازار شود. ابتدا تعمیق بازار ثانویه ارزی، باعث شد که فضای روانی بازار آرام شود. اما این روند تداوم نداشت و با افزایش نوسانات در سایر بازارها، انتقادات نیز نسبت به مشکلات بازار دوم افزایش یافت. مسوولان عنوان می‌کنند که حدود 97 درصد از ارز تخصیصی در بازارهای اولیه و ثانویه است و تنها حدود سه درصد از معاملات در بازار آزاد صورت می‌گیرد، اما در هفته‌های گذشته، به دلیل انتشار برخی اخبار سیاسی و همچنین خبرهایی مبنی بر توقف خرید نفت از سوی برخی کشورها، فضای بازار نیز با التهاب روبه‌رو شد و شکاف بین بازار آزاد و بازار ثانویه نیز تشدید شده است. در هفته‌های گذشته سه اظهارنظر در خصوص عملکرد بازار کشور، از سوی مسوولان صورت گرفت.

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، با انتقاد از شرکت‌هایی که ارز خود را با تاخیر دوروزه در اختیار سامانه نیما قرار می‌دهند، تاکید کرد: حدود شش ماه از سال گذشته است و باید 20 میلیارد دلار ارز صادراتی به بانک مرکزی و سامانه نیما تحویل می‌شد. او با بیان این موضوع از سازمان اداری و استخدامی نیز خواست تا یک معیار به عنوان انتخاب سازمان برتر برای شرکت‌هایی که زودتر ارز تحویل دادند، ایجاد کند.

اظهارنظر دوم در خصوص بازار ثانویه ارزی، از سوی رئیس مجلس شورای اسلامی مطرح شد. از نگاه لاریجانی، بازار دوم ارز نابسامان نیست و کنترل‌شده است و حجم زیادی از این مبادلات در بازار دوم صورت می‌گیرد. او معتقد است در بازار بیرونی ارز که رسانه‌ها بیشتر به آن می‌پردازند، حجم مبادلات کم است اما اصل مبادلات در بازار دوم ارز انجام می‌شود که برای نابسامانی‌های این حوزه نیز باید با وزیران جلساتی برگزار کنیم.

اظهارنظر سوم که در خصوص بازار ثانویه امیدوارکننده بود، از سوی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس مطرح شد. پورابراهیمی با بیان اینکه بیش از هشت میلیارد دلار ارز برای ارائه در بازار ارز ثانویه آماده شده، توضیح داد: بر اساس اطلاعاتی که داریم بیش از هشت میلیارد دلار ارز برای ارائه به بازار ثانویه آماده شده و این در حالی است که برآورد می‌شود مجموع تقاضاها حدود چهار میلیارد دلار باشد. به گفته او، روان شدن فعالیت‌های بازار ثانویه ارز در دستور کار قرار گرفته است، چراکه تاکنون این بازار به دلیل نبود زیرساخت‌ها خیلی فعال نشده بود و امید است که حرکت در این بازار استمرار یابد.

هر سه این اظهارنظر نشان می‌دهد که انتظارات از بازار ثانویه در شرایط کنونی برآورده نشده و نیاز به اصلاحات در بازار دوم است. اما سوال مشخص این است که چه اصلاحاتی نیاز است که بازار ثانویه کارکرد اصلی خود را داشته باشد، آیا می‌توان با بخشنامه‌های دستوری و مجاب کردن صادرکنندگان به عرضه ارز، مکانیسم عرضه و تقاضا را در این بازار تقویت کرد یا اینکه نیاز است که تصمیمات مشخصی برای تشویق عرضه ارز صادرکنندگان به وجود آید. تجربه نشان می‌دهد که رویکردهای دستوری، هیچ‌گاه به بهتر شدن بازارها کمک نکرده است.